THUYEÁT PHAÙP

Soaïn giaû: Baïch Y

I-       Lôøi daïy cuûa Ñöùc Hoä Phaùp

Trong con Ñöôøng Thieâng Lieâng Haèng Soáng, qua ñeâm thuyeát Ñaïo taïi Ñeàn Thaùnh ngaøy 12 thaùng 1 naêm Kyø Söûu  nhaèm ngaøy 9-2-1949, ñöôïc ghi laïi taïi Taäp San Theá Ñaïo soá 41, nôi trang 34 vaø 35, Ñöùc Hoä Phaùp coù daïy veà Thuyeát Phaùp. Vaäy chuùng ta neân coá tìm hieåu ñeå mong tri kieán ñöôïc nhöõng gì maø Ñöùc Ngaøi ñaõ chæ baûo.

1-Thöù nhaát:

Ñöùc Ngaøi noùi “ Thuyeát Phaùp laø moät ñieàu chaúng phaûi deã”.

Maø quaû thaät vaäy. Gaàn 60 naêm qua keå töø khi “cô Ñaïo traûi qua hoài bieán chuyeån” (lôøi Ñöùc Hoä Phaùp) khieán Ñöùc Ngaøi phaûi rôøi boû ñaát nöôùc thaân yeâu ñeå ra ñi roài trieàu Thieân treân ñaát Chuøa Thaùp, Toøa Thaùnh keå töø khi vaéng boùng Ngaøi thì coâng cuoäc thuyeát phaùp  cuõng haàu nhö ñöôïc ñi daàn vaøo queân laõng.

Vì khoâng coøn vaø khoâng coù thuyeát phaùp vaø do quan taâm vôùi ñaïo söï naày maø töø laâu Baïch Y coù coá yù ñem ra luaän baøn vôùi nhieàu vò chöùc saéc cuõng nhö nhöõng vò ñaïo taâm, nhöng haàu heát thì gaàn nhö ai cuõng thôû ra vaø caâu traû lôøi  nhö chaúng ñeán hoài keát thuùc.

Coù phaûi chaêng ñaây laø moät ñaïo phaùp thaät söï quaù khoù khaên, maø neáu chaúng coù nhieàu khoù khaên thì taïi sao Ñöùc Chí Toân laïi than thôû.

Thaät vaäy, khi bò ñoà löu nôi haûi ngoaïi, taïi ñaûo Madagascar, “coù moät laàn Ñöùc Hoä Phaùp caàm moät caây que nhoû vaø tay kia khoûa caùt cho baèng thì lieàn tieáp ñieån. Coù moät Ñaáng giaùng vaøo tay caàm que vieát chöõ treân caùt, duøng lôøi leõ an uûi vaø baùo tin cho bieát tình hình bieán chuyeån cuûa theá giôùi vaø nöôùc nhaø”. Cuõng trong laàn chaáp buùt naày coù Baø Linh Sôn giaùng vaø noùi roõ nhö sau:

“ Chaøo Thieân Toân vaø chö vò Ñaïi Thieân Phong

Thieáp coù maïng lònh ñeán ñaây laøm baïn buùt nghieâng trong luùc chö vò mang lònh Ñöùc Chí Toân cho nghæ ngôi nôi naày.”

“ Chí Toân than raèng chö Chöùc Saéc Thieân Phong beân Cöûu Truøng Ñaøi thieáu huøng bieän vaên taøi ñaëng laøm tay qui phuïc sanh chuùng. Vì côù aáy maø trieát lyù Ñaïo khoù phoå thoâng cho toaøn thieân haï.” ^[1]

Noùi roõ hôn, theo nhö lôøi Ñöùc Chí Toân than thôû sôû dó cô Ñaïo chöa ñöôïc hoaèng khai môû roäng ñeå cho Nhôn Ñaïo Ñaïi Ñoàng vaø Thieân Ñaïo Giaûi Thoaùt laø cuõng coù nguyeân nhaân, maëc duø cho ñeán ngaøy nay töø quoác noäi ñeán haûi ngoaïi, chö vò thaät söï coù ñaïo taâm vaãn luoân luoân moät loøng vì Ñaïo, thöông yeâu hoøa aùi vôùi nhau, chung löng ñaâu caät ñeå döïng xaây bieát bao Thaùnh Thaát cuõng nhö haäu ñieän haäu ñöôøng, bieát bao coâng trình taïo taùc cuõng nhö xuaát baûn raát nhieàu kinh saùch, ñaëc san, baûn tin, thaät laø nhöõng ñaïo taâm, ñaïo haïnh , ñaïo söï vaø ñaïo quaû ñaõ taïo ra voâ vaøn khích leä, duy chæ coøn vieäc thuyeát phaùp, thuyeát ñaïo, giaûng ñaïo hay luaän ñaïo vaán ñaùp hoaëc maïn ñaøm laø moät ñaïo söï cuõng voâ cuøng quan troïng maø toaøn ñaïo cuõng caàn phaûi quan taâm ñeå yù haàu cho cô Ñaïo ñöôïc hoaèng khai, ñoù laø chuùng ta ñaõ coù vaâng leänh vaø laøm ñuùng theo lôøi daïy cuûa Ñöùc Chí Toân vaø Ñöùc Hoä Phaùp, maø nhö Ñöùc Hoä Phaùp ñaõ noùi thì ñaây quaû thaät laø moät ñaïo phaùp khoâng phaûi deã daøng gì.

2-Thöù hai:

Vì thuyeát phaùp chaúng phaûi deã neân Ñöùc Hoä Phaùp môùi daën doø taát caû con em cuûa Ngaøi laø “mình phaûi raùn hoïc, caàn maãn hoïc. Caàn phaûi taäp, khoâng taäp thì khoâng theå gì laøm ñöôïc. ^[2]

Ñöùc Ngaøi coøn baûo raèng :” Thuyeát phaùp töùc nhieân coù nieâm luaät cuûa phöông thuyeát phaùp. Phaûi coù nieâm luaät chôù khoâng phaûi muoán noùi gì thì noùi. Khoâng theå khi leân noùi moät ñeà Nam, roài tôùi chöøng thuyeát thì laïi ñi qua moät ñeà Baéc. Khoâng theå noùi caøn ñöôïc. . .” ^[3]

Noùi khaùc hôn theo nhö nhöõng gì Ñöùc Hoä Phaùp ñaõ giaûi roõ thì thuyeát phaùp khoâng phaûi laø moät phaùp söï deã daøng maø “ thuyeát phaùp phaûi coù phuø ba, coù vaên chöông, coù taøi khaåu thuyeát môùi ñöôïc. Phaûi laáy kim suy coå, phaûi suy taàm nhöõng lyù leõ cao sieâu

vaø coù nhöõng phaàn phaûi hoïc thuoäc loøng. ^[4]

Noùi roõ hôn laø tröø nhöõng vò ñaõ coù tieàn kieáp hoïc Ñaïo, ñaõ coù nhieàu tieàn caên tu haønh nhö Luïc Toå Hueä Naêng chaúng haïn, khoâng caàn bieát chöõ, khoâng caàn thuoäc kinh maø vaãn giaûng giaûi ñöôïc dieäu lyù cuûa Kinh  Ñaïi Nieát Baøn cho Ni Sö Voâ Taän Taïng, ngoaøi ra taát caû caàn phaûi hoïc neáu muoán thuyeát phaùp, vaø hoïc ñaây laø hoïc nhöõng gì seõ ñöôïc trình baøy ôû phaàn sau.

Toùm laïi, muoán thuyeát phaùp ñöôïc ñeå ñoä Ñôøi naâng Ñaïo , cöùu khoå ñoä sanh thì ñieàu kieän tröôùc tieân laø phaûi coù hoïc taäp tröø nhöõng vò ñaõ coù tieàn caên, hoaëc nhöõng vò ñaõ ñöôïc Ôn Treân ban rieâng aân ñieån.

Noùi ñeán ñaây roài nhìn töông lai cuûa Ñaïo , ñaëc bieät laø taïi haûi ngoaïi thì Baïch Y laïi nhôù ñeán Theá Heä Keá Thöøa maø roõ nhaùt laø theá heä Hieàn Taøi Döï Phong. Coù theå noùi ñaây laø theá heä goàm phaàn lôùn vaø haàu heát laø nhöõng nguyeân nhaân xuoáng traàn laäp vò, laäp vò cho mình cuõng nhö laäp vò cho ngöôøi. Ñaây laø theá heä töông lai seõ cuøng toaøn Ñaïo ñöa ñaïo ñeán thaát öùc nieân maø Ñaïo raát caàn vaø raát troâng caäy, cuõng nhö tröôùc ñaây Ñöùc Hoä Phaùp  vaø Hoäi Thaùnh ñaõ noùi roõ laø troâng caäy vaøo theá heä Hieàn Taøi ñeå lo cho Ñaïo.

Maø quaû thaät, ngaøy nay ña soá Hieàn Taøi ñaõ cuøng ñoàng ñaïo, taát caû ñeàu keû coâng ngöôøi cuûa, keû troâng vieäc naày, ngöôøi laøm vieäc noï, keû lo xaây döïng, ngöôøi lo keâu goïi yeåm trôï taøi chaùnh, keû in aán, ngöôøi lo phaùt haønh phoå bieán . . v. . v. . . nhôø theá maø ñeán ngaøy nay giôø naày ñaïo Cao Ñaøi taïi haûi ngoaïi nhaát laø taïi Hoa Kyø, duø chöa hoaøn myõ nhöng ñaõ coù hieän ra thaät töôùng. Bao nhieâu Thaùnh Thaát ñaõ hoaøn thaønh cuõng nhö bieát bao Thaùnh Thaát ñang xaây döïng maø rieâng vieäc xaây döïng Thaùnh Thaát Houston Texas, Baïch Y vaãn nghó nhö laø moät giaác mô.

Noùi nhö mô vì nhôù môùi ngaøy naøo ñaây taïi Toøa Thaùnh, khi ñeán nhaø HH Döông Vaên Ngöøa, Baïch Y ñaõ gaëp HT. Trònh Quoác Theá vaø phu nhaân laø HT. Nguyeãn Ngoïc Nöông. Luùc aáy taát caû coøn bò keït ôû laïi Vieät Nam vaø vaøo luùc ñoù Baïch Y khoâng theå nghó ñöôïc hay töôûng töôïng ñöôïc raèng coù moät ngaøy nhieàu ngoâi Thaùnh Thaát huøng vó vaø uy nghi ôû California, Louisiana, Dallas, Wichita . . . . .ñaõ hoaøn thaønh, cuõng nhö ngoâi Thaùnh Thaát ñoà soä, mô öôùc Houston - Texas do HT. Trònh Quoác Theá vaø HT. Nguyeãn Ngoïc Nöông hieäp cuøng Haønh Chaùnh Ñaïo ñòa phöông vaø ñoàng ñaïo ñang xaây caát theo maãu soá 3 Toøa Thaùnh Taây Ninh, vôùi bieát bao cöïc nhoïc khoù khaên roài chaéc chaén cuõng seõ hoaøn thaønh, duø raèng ñöôøng xa söùc yeáu, tuoåi taùc chaát choàng nhöng hoàng taâm vì Ñaïo vaãn luoân luoân moät loøng vôùi Ñaïo.

Sôû dó Baïch Y phaûi vieát veà nhò vò Hieàn Taøi ñaùng quí troïng Trònh Quoác Theá vaø Nguyeãn Ngoïc Nöông vì Baïch Y muoán noùi ñeán taâm ñaïo cuûa taát caû ñoàng ñaïo ñaëc bieät laø taâm ñaïo cuûa nhò vò Hieàn Taøi Theá Nöông cuõng nhö taâm ñaïo cuûa taát caû nhöõng vò Hieàn Taøi trong ñoù coù caû Hieàn Taøi Döï Phong.

Taát caû Hieàn Taøi cuõng nhö taát caû ñoàng ñaïo chuùng ta moãi ngöôøi moät tay, moãi ngöôøi moät vieäc, chuùng ta lo coá gaéng xaây döïng Ñaïo, vaø ño ùcuõng laø xaây döïng Coäi AÂm Chaát. Chuùng ta coá gaéng laøm phöôùc, laøm duyeân, laøm thieän, coá gaéng lo tu vì neáu khoâng coù caên tu thì ngaøy nay seõ khoâng coù cô hoäi ñeå ñeán ôû taïi Hoa Kyø, Canada, UÙc . . . . . . . noùi chung laø haûi ngoaïi. Khi naøo thôøi giôø vaø cô hoäi cho pheùp Baïch Y seõ noùi roõ hay vieát roõ “ Nhaân vaø Quaû” naày caên cöù hoaøn toaøn vaøo giaùo lyù cuûa Ñaïo Cao Ñaøi vaø Tam giaùo ñeå cho ñoàng ñaïo thaáy raát roõ ñeå lo  laäp coâng boài ñöùc, vaø vieäc laäp coâng boài ñöùc hieän thôøi laø cuøng coá gaéng goùp taâm, goùp söùc uûng hoä tinh thaàn hay vaät chaát ñeå lo xaây döïng Ñaïo maø tieâu bieåu hieän taïi laø uûng hoä cho Thaùnh Thaát Houston-Texas sôùm ñöôïc hoaøn thaønh.

Ñeán ñaây xin trôû laïi vaán ñeà thuyeát phaùp vaø xin ñöôïc  noùi veà lôøi daïy thöù ba cuûa Ñöùc Hoä Phaùp.

3-Thöù Ba: 

Maëc duø thuyeát phaùp ñöôïc Ñöùc Hoä Phaùp xaùc nhaän laø moät ñaïo söï chaúng phaûi deã, nhöng do Thuyeát Phaùp laïïi laø moät ñaïo phaùp, moät phaùp söï voâ cuøng quan troïng trong vieäc hoaèng khai Ñaïi Ñaïo vaø phoå ñoä chuùng sanh maø moät toân giaùo caàn phaûi coù, baét buoäc phaûi coù, khoâng coù khoâng ñöôïc do ñoù maø Ñöùc Ngaøi laïi raát ñaëc bieät chuù taâm vaø thaät söï aân caàn nhaéc nhôû vaø daën doø toaøn ñaïo laø phaûi laøm sao thöïc haønh cho baèng ñöôïc.

Ñöùc Ngaøi daïy raát roõ nhö sau: “Neáu mình laøm khoâng ñaëng thì thay theá cho Ñöùc Chí Toân khoâng ñaëng” “ Mình phaûi laøm cho ñaëng ñeå thay theá ngoân ngöõ cuûa Ñöùc Chí Toân, ñem chôn truyeàn cuûa Ngaøi ñeå vaøo tinh thaàn nhôn loaïi. Neáu mình laøm khoâng ñaëng cuõng nhö mình laøm cho Ñöùc Chí Toân caâm sao? ^[5]

Chuùng ta coù daùm laøm cho Ñöùc Chí Toân caâm khoâng?

Chaéc chaén laø khoâng!

Nhöng muoán khoâng, chuùng ta phaûi laøm gì?

Chuùng ta nhaát thieát phaûi vaâng lôøi cuûa Ñöùc Hoä Phaùp “caàn phaûi raùn hoïc, caàn maãn hoïc. Caàn phaûi taäp. Khoâng taäp khoâng theå gì laøm ñöôïc”. Noùi roõ hôn laø chuùng ta caàn phaûi toå chöùc “ cuøng nhau hoïc Ñaïo, cuøng nhau luaän Ñaïo, luaän Ñaïo vaán ñaùp, maïn ñaøm, giaûng Ñaïo, thuyeát Ñaïo vaø thuyeát Phaùp.

Ñeå thöïc hieän hoaøn maõn phaùp söï naày, chuùng ta caàn phaûi nghieân cöùu kyõ laïi lôøi daïy cuûa Ñöùc Hoä Phaùp, caàn phaûi suy nghieäm taän töôøng nhöõng yeáu chæ maø kinh Thieân Ñaïo vaø Theá Ñaïo, ñaëc bieät laø kinh Thuyeát Phaùp ñaõ daïy.

II- Lôøi daïy trong Kinh

Nhöõng lôøi daïy trong kinh cuûa Ñaïo Cao Ñaøi raát cao sieâu vaø vi dieäu.

Chuùng ta thöôøng nghe noùi Cao Ñaøi laø Tam Giaùo Qui Nguyeân, ñöôïc hieåu moät phaàn trong yù nghóa giaùo lyù cuûa Ñaïo Cao Ñaøi goàm taát caû tinh tuùy giaùo lyù cuûa Tam Giaùo.

Maëc duø ñöôïc hieåu nhö vaäy nhöng thöïc ra giaùo lyù cuûa Ñaïo Cao Ñaøi vöôït qua ngoaøi giaùo lyù Tam Giaùo, maø noùi roõ hôn laø coù nhöõng phaàn giaùo lyù cuûa Ñaïo Cao Ñaøi khoâng coù trong giaùo lyù cuûa Ñaïo Phaät, Ñaïo Laõo hay Ñaïo Khoång.

Nhö vaäy, ñeå coù theå thuyeát phaùp theo ñuùng giaùo lyù cuûa Ñaïo Cao Ñaøi thì ngoaøi vieäc caàn laøm ñuùng theo nhöõng gì maø Ñöùc Hoä Phaùp daën baûo, chuùng ta coøn phaûi tìm hieåu cho thaät tinh töôøng nhöõng lôøi daïy trong Kinh, nhö theá môùi coù theå thuyeát phaùp ñuùng theo giaùo chæ cuûa Kinh, maø neáu chuùng ta laøm ñöôïc nhö vaäy, ñoù laø chuùng ta ñaõ coù theå thay theá ngoân ngöõ cuûa Ñöùc Chí Toân, cuõng  coù nghóa laø chuùng ta khoâng coøn laøm cho Ñöùc Chí Toân im lặng  nöõa, töùc laø chuùng ta ñaõ laøm khoâng sai nhöõng gì maø Ñöùc Hoä Phaùp ñaõ daën.

Chuùng ta phaûi nghe vaø phaûi laøm ñuùng theo nhöõng gì maø Ñöùc Hoä Phaùp ñaõ daïy caùch ñaây hôn 60 naêm vaø kinh cuõng ñaõ daïy caùch nay hôn 80 naêm.

Trong Con Ñöôøng Thieâng Lieâng Haèng Soáng Ñöùc Hoä Phaùp daïy raèng : “Caû thaûy ñeàu bieát, nhôø caùi thuyeát phaùp maø Chôn Truyeàn noù hieän töôïng” vaø kinh cuõng ñaõ töø laâu nhaéc nhôû vaø keâu goïi chuùng ta neân nhôù laø:

            “ Caùc con voán trong voøng Thaùnh Theå,

            Pheùp tu vi laø keá tu haønh.

                 Môû ñöôøng tích cöïc oai linh,

            Caäy phöông thuyeát giaùo veõ thaønh kinh chôn.”

Coù nghóa laø Kinh Cô vaø neàn Ñaïo Cao Ñaøi phaûi nhôø coù thuyeát giaùo , thuyeát phaùp môùi ñöôïc “veû thaønh” töùc môùi “hieän töôïng” (lôøi Ñöùc Hoä Phaùp), cuõng coù nghóa laø môùi ra thieät töôùng, ñeå chuùng sanh thaáy roõ maø theo Ñaïo, maø vaøo Ñaïo, ñeå nhôn sanh con caùi cuûa Ñöùc Chí Toân khaép naêm chaâu boán beå bieát roõ ñoù maø tu, ñeå  cho Theá Ñaïo Ñaïi Ñoàng vaø Thieân Ñaïo Giaûi Thoaùt.

x

x     x

Nhaèm laøm sao cho Theá Ñaïo Ñaïi Ñoàng, Thieân Ñaïo Giaûi Thoaùt neân caùch ñaây hôn 60 naêm Ñöùc Hoä Phaùp môùi daën doø kyõ löôõng chuùng ta raèng chuùng ta khoâng theå naøo vaø chuùng ta cuõng khoâng ñöôïc pheùp laøm cho Ñöùc Chí Toân caâm. Söï thaät thì Ñöùc Ngaøi coù noùi roõ raøng nhö vaäy vaø kinh Thuyeát Phaùp cuõng ñaõ daïy raát roõ raøng raèng:

            “ Tröôøng Phoå Teá khoù khaên laém noåi,

            Caäy Thaùnh taâm söûa ñoåi taùnh phaøm.

                Dìu ñôøi vôùi söùc khoâng kham,

            Möôïn quyeàn thuyeát phaùp ñaëng laøm cô quan.”

coù nghóa laø coâng cuoäc Phoå Ñoä Kyø Ba cuõng chaúng phaûi deã daøng gì, vì “ Tröôøng Phoå Teá khoù khaên laém noãi”

Noùi roõ hôn laø vieäc phoå hoùa nhôn sanh, lo phaàn Ñaïo cho chuùng sanh töùc ñem Ñaïo vaøo Ñôøi, ñem Ñôøi ñeán vôùi Ñaïo, töùc dìu daét sanh linh veà vôùi Ñaïo cuõng coù nhieàu khoù khaên laém.

Ñeå giaûi toaû cho baèng ñöôïc nhöõng khoù khaên naày nhaèm dìu Ñôøi ñeán vôùi Ñaïo thì chuùng ta phaûi caäy vaøo Thaùnh taâm cuûa mình ñeå maø thay ñoåi taùnh phaøm cuûa nhôn linh sanh chuùng ( Caäy Thaùnh taâm thay ñoåi taùnh phaøm).

Nhöng noùi raèng caäy Thaùnh taâm cuûa chuùng ta ñeå thay ñoåi taùnh phaøm cuûa chuùng sanh thì ñaây quaû thaät laø moät ñieàu maø thoaït tieân vöøa môùi ñoïc, môùi noùi hay nôùi nghe ñeán thì chuùng ta thaáy raèng noù hoaøn toaøn vöôït qua hay noùi roõ hôn laø ngoaøi khaû naêng  vaø söùc löïc taâm linh cuûa chuùng ta. Noùi traéng ra laø chuùng ta khoù laøm sao hoaøn thaønh ñöôïc, khoù laøm sao kham noãi. ( Dìu ñôøi vôùi söùc khoâng kham).

Ñeå coù theå kham ñöôïc, töùc muoán thöïc haønh cho baèng ñöôïc coâng cuoäc “ Tröôøng Phoå Teá khoù khaên laém noãi” naày thì chuùng ta phaûi nhôø vaøo thuyeát phaùp, phaûi “ Möôïn quyeàn thuyeát phaùp ñaëng laøm cô quan.”

Noùi toùm laïi, vôùi 4 caâu kinh treân ñaây, chuùng ta thaáy raèng coâng cuoäc phoå ñoä nhôn sanh vaø hoaèng döông Ñaïi Ñaïo Kyø Ba quaû thaät coù nhieàu khoù khaên. Vaäy ñeå giaûi quyeát ñöôïc nhöõng khoù khaên naày thì chuùng ta caàn phaûi möôïn quyeàn thuyeát phaùp ñeå laøm cô quan truyeàn ñaït. Maø thuyeát phaùp coù deã khoâng? Khoù laém!  Khoù theå laøm ñöôïc! Vaäy muoán laøm ñöôïc thì phaûi laøm sao?.

Theo nhö Kinh noùi laø chuùng ta phaûi caäy vaøo Thaùnh taâm cuûa chuùng ta ñeå maø hoaøn thaønh cho baèng ñöôïc coâng vieäc khoù khaên naày. Nhöng Thaùnh taâm chuùng ta coù khoâng? Neáu coù thì phaûi vaän duïng nhö theá naøo cho phöông thuyeát phaùp. Coøn neáu khoâng coù thì laøm sao ñeå coù? Coù ñöôïc roài coøn giöõ ñöôïc khoâng? Phaûi laøm sao luoân luoân giöõ cho ñöôïc? Neáu giöõ khoâng ñöôïc thì chaéc chaén phaûi trôû laïi laøm phaøm roài. Maø qui phaøm thì ñaâu coøn laø Thaùnh töùc khoâng coù Thaùnh taâm, nhö vaäy thì laøm sao caäy vaøo Thaùnh taâm mình ñeå thay ñoåi taùnh phaøm cuûa nhôn sanh ñöôïc?.

Ñaây quaû thaät laø nhöõng caâu hoûi vaø nhöõng khoù khaên töôûng raèng khoâng laøm sao giaûi ñaùp ñöôïc vaø khoâng laøm sao vöôït qua ñöôïc.

Nhöng chuùng ta phaûi giaûi ñaùp ñöôïc vaø seõ vöôït qua ñöôïc. Ñeå vöôït qua ñöôïc, phaàn trình baøy veà Thaùnh taâm vôùi nhöõng caâu hoûi, laø chuùng ta coù khoâng? Neáu chöa coù thì laøm sao ñeå coù. Coù roài laøm sao giöõ ñöôïc, vì coù giöõ ñöôïc thì môùi möôïn quyeàn thuyeát phaùp ñeå laøm cô quan ñöôïc. Ñaây laø nhöõng caâu hoûi xin seõ ñöôïc traû lôøi ôû phaàn sau. Ñoù laø phaàn luaän giaûi veà taâm chí thaønh vaø an tònh nhaèm trình baøy vaø chæ roõ laøm sao ñeå coù theå thuyeát phaùp ñöôïc vaø ñaïo traøng seõ khoâng theå bò ma phaù.

Baây giôø ñaây tröôùc nhaát xin trôû laïi vaán ñeà laøm sao thuyeát phaùp ñöôïc.

Muoán thuyeát phaùp ñöôïc thì ngoaøi Thaùnh taâm tröôùc tieân caàn phaûi coù nhö kinh ñaõ noùi ôû boán caâu treân, vò thuyeát phaùp caàn phaûi coù theâm nhöõng gì nöõa goïi laø haønh trang treân böôùc ñöôøng hoùa ñaïo.

Xin haõy nghe hay ñoïc boán caâu kinh keá tieáp theo ñaây seõ noùi veà haønh trang caàn phaûi coù. Boán caâu kinh naày ñöôïc vieát ra töø kinh Thuyeát Phaùp vôùi taâm nieäm nguyeän raèng:

            “Nguyeän lôøi noùi bieán hình baùc aùi,

            Nguyeän chí thaønh söûa maùy taø gian.

                        Nguyeän cho khí tònh thaàn an,

            Nguyeän cho thính giaû hieåu ñaøng chôn tu.”

Nhöõng lôøi nguyeän naày, ñoù laø nhöõng lôøi nguyeän tu, caàn phaûi coù tu, ñeå coù ñuû haønh trang thì môùi coù  cô may ñi thuyeát phaùp ñöôïc.

Haønh trang thöù nhaát laø taâm Baùc AÙi hay taâm Töø Bi (nguyeän lôøi noùi bieáân hình baùc aùi). Ñaây laø taâm cuûa Phaät.

Haønh trang thöù hai laø taâm Chí Thaùnh ( Nguyeän Chí Thaønh söûa maùy taø gian). Ñaây laø taâm cuûa Thaùnh vaø cuõng laø cuûa Phaät.

Haønh trang thöù ba laø taâm Thanh Tònh ( Nguyeän cho khí tònh thaàn an). Ñaây cuõng laø taâm cuûa Phaät.

Phaûi coù ñöôïc ít nhaát ba haønh trang naày thì môùi ñuû Ñöùc vaø Haïnh ñeå nghó ñeán phöông Thuyeát Phaùp.

Cuoái cuøng, maëc duø ñaõ coù ñuû ba ñöøc haïnh neâu treân nhöng cuõng chöa thöïc haønh ñöôïc, töùc khoâng theå laøm cho coâng cuoäc thuyeát phaùp trôû thaønh hieän thöïc ñöôïc, vì coøn thieáu moät haønh trang thöù tö. Ñoù laø haønh trang choùt, haønh trang cuoái cuøng, nhöng laïi laø haønh trang caàn thieát nhaát.

Xin haõy nghe boán caâu kinh cuoái cuøng cuõng ñöôïc ruùt ra töø Kinh Thuyeát Phaùp:

            “ Nguyeän caùc Ñaáng ñang chaàu Baïch Ngoïc,

            Giuùp thoâng minh laøu thuoäc vaên töø.

                        Caûm quang dieâu ñoäng taâm tu,

            Khai cô giaûi thoaùt môû tuø Phong Ñoâ”.

Trong boán caâu kinh naày thì caâu thöù hai “ Giuùp thoâng minh laøu thuoäc vaên töø” laø haønh trang thöù tö, vôùi yù noùi raèng ñeå coù theå thuyeát phaùp ñöôïc theo nhö Kinh daïy vaø Ñöùc Hoä Phaùp daën thì caàn phaûi coù “ Trí thoâng minh” “taøi khaåu thuyeát”, coù “ Phuø, Tyû, Höùng, Phuù” “Phuø ba vaên chöông” phaûi “ laøu thuoäc vaên tö ø” maø vaên töø ôû ñaây cuõng coù nghóa laø “ Kinh, Cô, Ñieån, Luaät . v. .v. caàn phaûi laøu thoâng hay phaûi caû “ hoïc thuoäc loøng” thì môùi ñaëng . .^[6]

Noùi chung, nhaát thieát caàn phaûi coù ñuû boán haønh trang neâu treân thì môùi coù theå thuyeát phaùp ñeå cöùu khoå ñoä ñôøi, môùi ñöa nhôn sanh vaøo con ñöôøng Nhôn Ñaïo Ñaïi Ñoàng, Thieân Ñaïo Giaûi Thoaùt ñöôïc maø boán caâu kinh keâ ra sau ñaây cuõng ruùt ra töø Kinh Thuyeát Phaùp ñaõ dieãn taû raát roõ:

            “ Ñaïi Töø Phuï hoàng aân röôùi khaép,

            Trôï giuùp con ñaëng laäp neân coâng.

               Muoán cho thieân haï ñaïi ñoàng,

            Laáy caâu cöùu khoå duï loøng thöông sanh.”

Coù nghóa laø muoán cöùu khoå thöông sanh vaø hoaèng khai Ñaïi Ñaïo laøm cho thieân haï ñaïi ñoàng thì ñieàu caàn thieát laø phaûi laäp neân coâng thuyeát phaùp.

Muoán laäp neân coâng thuyeát phaùp theo nhö Ñöùc Hoä Phaùp vaø Kinh daïy thì caàn phaûi coù ñuû boán (4) haønh trang nhö ñaõ ghi, seõ ñöôïc trình baøy chi tieát ôû phaàn keá tieáp.

Haønh trang Thuyeát Phaùp

Ñeå coù theå thuyeát phaùp ñaït ñöôïc dieäu duïng ñoä Ñôøi naâng Ñaïo, cöùu khoå ñoä sanh, vò thuyeát phaùp caàn phaûi ñöôïc trang bò ñaày ñuû boán haønh trang caàn thieát. Moät laø Töø Bi, hai laø Nhaãn Nhuïc, ba laø Thanh Tònh vaø boán laø Tri Kieán giaùo lyù thaâm saâu, tröø nhöõng vò Boà Taùt thò hieän ñoä ñôøi hay nhöõng nguyeân nhaân xuoáng traàn laäp vò ñaõ coù nhieàu tieàn kieáp tu taäp, ñaõ ñaït ñöôïc chöùng quaû, neân taâm ñaõ thoâng vaø trí ñaõ hueä.

Xin ñöôïc trình baøy töøng haønh trang moät.

1-Haønh trang thöù nhaát: Baùc AÙi

Taâm Baùc AÙi ñöôïc dieãn taû qua caâu kinh Thuyeát Phaùp nhö sau:

            “ Nguyeän lôøi noùi bieán hình Baùc AÙi”

Vôùi caâu naày kinh muoán noùi roõ laø lôøi thuyeát phaùp moät khi ñaõ ñöôïc noùi ra thì ñoù phaûi laø hình töôùng cuûa Tình Thöông, thaät töôùng cuûa Baùc AÙi hay Töø Bi.

Taâm Baùc AÙi, Nhaân AÙi hay taâm Töø Bi, ñaây laø ñöùc taùnh thöù nhaát, ñöùc taùnh ñaàu tieân cuûa moät vò Phaät. Ngöôøi tín ñoà Cao Ñaøi chæ caàn ñaït ñöôïc taâm naày toaøn veïn vieân maõn thì keå nhö Phaät quaû ñaõ ñeán moät beân. Chính Ñöùc Chí Toân cuûa Ñaïo Cao Ñaøi laø moät vò Phaät coøn ñöôïc xöng tuïng laø “Ñaáng Töø Bi” qua caùc caâu kinh nhö sau:

            “ Töø Bi giaù ngöï raïng moân thieàn”

                                    (Kinh Daâng Hoa)

Vaø

            “ Ngöôõng voïng Töø Bi gia teá phöôùc”

                                    (Kinh Daâng Traø)

Nhö vaäy, vôùi kinh keä vaø cô buùt cuûa Ñaïo Cao Ñaøi thì moät vò Phaät coøn ñöôïc goïi laø Ñaáng Töø Bi. Vaäy thì Töø Bi coù nghóa laø Phaät vaø baát cöù tín ñoà naøo ñaõ coù taâm töø bi thì ñoù laø vò tín ñoà ñaõ böôùc chaân theo goùt cuûa Ñöùc Chí Toân nghóa laø seõ böôùc vaøo ñaát Phaät.

Noùi roõ hôn, theo giaùo lyù cuûa Ñaïo Cao Ñaøi ñöôïc Ñöùc Chí Toân, Ñöùc Nhò Traán Oai Nghieâm Quan Theá AÂm Boà Taùt vaø Ñöùc Hoä Phaùp daïy thì taâm Töø Bi laø moät haønh trang toái quan troïng khoâng theå thieáu. Ñaây laø haønh trang thöù nhaát maø baát cöù vò thuyeát phaùp naøo cuõng caàn phaûi tu chöùng, cuõng caàn phaûi coù, caøng troøn ñaày caøng toát, neáu khoâng coù thì thoâi ñöøng neân ñaêng ñaøn giaûng ñaïo, vì neáu thieáu taâm Töø Bi thì ñoù laø thieáu Phaät taùnh, maø thieáu Phaät taùnh thì laøm sao daãn daét hay chæ ñuùng con ñöôøng cho ngöôøi khaùc vaøo ñaát Phaät ñöôïc.

Chính vì taâm Töø Bi hay taâm Baùc AÙi töùc Tình Thöông Vò Tha noù voâ cuøng cao caû vaø quan troïng nhö vaäy neân – theo lôøi Ñöùc Hoä Phaùp - Ñöùc Chí Toân môùi ñeán kyù hoøa öôùc buoäc chuùng ta chæ coù Luaät Thöông Yeâu maø thoâi.

Vôùi luaät Thöông Yeâu hay taâm Baùc AÙi, Nhaân AÙi, Töø Bi, Ñöùc Hoä Phaùp trong “ Con ñöôøng Thieâng Lieâng Haèng Soáng” muoán keâu goïi tín ñoà Cao Ñaøi ñöøng khi naøo oaùn cöøu gheùt boû laãn nhau maø phaûi cuøng nhau luoân luoân thöông yeâu hoøa aùi.

Thaät vaäy, trong “ Con ñöôøng Thieâng Lieâng Haèng Soáng” Ñöùc Ngaøi ñaõ noùi:

“ Taïi khoân kheùo cuûa ta trong maáy kieáp sanh, vì thuø haän chaúng vì yeâu aùi, vì oaùn cöøu chaúng vì baùc aùi. Heã oaùn cöøu thì taïo nghieäp Quûi Ma, coøn baùc aùi thì taïo nghieäp Phaät”.

“Nhöõng ñieàu gì giuïc ta cöøu haän, oaùn gheùt thì ta tuyeät boû laàn noù ñi, moãi kieáp sanh mua chuoäc söï thöông yeâu ñaëng soáng nôi Cöïc Laïc Theá Giôùi”.

“Ta coù phöông phaùp moãi kieáp sanh caùc chôn linh tröø bôùt thuø haän, ñoaït quyeàn löïc thöông yeâu nhö treân hình töôïng tröôùc Ñeàn Thaùnh, Ñöùc Chí Toân ñeå Tam Thaùnh kyù hoøa öôùc vôùi Ngaøi ñoù vaäy.”

“Ñöùc Chí Toân ñeán kyù hoøa öôùc buoäc chuùng ta chæ coù Luaät Thöông Yeâu maø thoâi. Bôûi Luaät Thöông Yeâu maø Ngaøi caàm quyeàn caû Caøn Khoân Vuõ Truï trong tay, maø chuùng ta ñaõ ñònh nghieäp ñöôïc cao troïng cuõng do nôi quyeàn löïc cuûa luaät aáy.”

Toùm laïi, Ñöùc Chí Toân vôùi Ñöùc Hoä Phaùp noùi veà Luaät Thöông Yeâu vaø kinh Thuyeát Phaùp daïy veà taâm Baùc AÙi hay Töø Bi, ñoù laø coát yù chæ baûo vaø nhaéc nhôû chuùng sanh baát cöù trong ñaïo söï naøo cuõng caàn phaûi nhôù laø khoâng theå thieáu vaéng töø taâm vaø cuõng khoâng theå ñi ra ngoaøi tình thöông vò tha maø hai Ngaøi ñaõ noùi ra laø Luaät. Nhö vaäy, khi thuyeát phaùp cuõng theá, chuùng ta cuõng khoâng theå laøm khaùc hôn ñöôïc nhöõng gì Ñöùc Chí Toân, Ñöùc Hoä Phaùp vaø Kinh ñaõ daïy.

Chuùng ta baét buoäc phaûi coù taâm Baùc AÙi, taâm Töø Bi khi ñi thuyeát phaùp. Thuyeát phaùp maø thieáu taâm töø thì raát deã bò ñaùnh ngaõ taïi ñaïo traøng hoaëc raát deã laøm cho ñaïo traøng lung lay hay tan vôõ, vì Boà Taùt luùc naøo cuõng saün saøng chôø ñôïi ñeå thöû thaùch ñaïo löïc cuûa chuùng ta, vaø noäi ma cuõng nhö ngoaïi ma luoân luoân chöïc chôø ñeå khuaáy phaù.

Noäi ma daãy ñaày trong taâm cuûa nhöõng ai thieáu thieän taâm hay coáng cao ngaõ maïn. Coøn ngoaïi ma thì luùc naøo cuõng coù maët ngoaøi xaõ hoäi, trong chuøa, trong nhaø thôø, trong Thaùnh Thaát vaø nhaát laø taïi ñaïo traøng.

Ñoù laø nhöõng thoùi hö taät xaáu, caùc chuûng töû ñoäc aùc tham, saân, si, nhöõng duïc voïng thaáp heøn, nhöõng thuù taùnh cuoàng loaïn cuõng nhö kieâu maïn maø ngöôøi coøn thieáu caên tu, thieáu ñaïo ñöùc, ñaïo löïc thì luoân luoân luùc naøo cuõng coù. Chuùng noù tieàm aån mai phuïc saün trong chuùng ta vaø luùc naøo cuõng chöïc chôø cô hoäi ñeå hình hieän vaø thi trieån, taùc ñoäng, xuùi giuïc chuùng ta phaån haän, maát bình tónh, deã roái raém, deã saân si laøm moài cho nhöõng phaùt bieåu hay haønh ñoäng ñaùng tieác, coù khi xaèng baäy nhö phaûn öùng laïi nhöõng pheâ bình hay chæ trích hoaëc ñaû kích vaø do ñoù maø ñaïo traøng coù theå bò xaùo troän vaø raát deã vôõ tan.

Ngöôùi thieáu taâm chöùng töø bi neáu ñi thuyeát phaùp thì neân thaän troïng, toát hôn heát laø ñöøng neân ñi. Neáu muoán ñi vaø coù theå thuyeát phaùp coù keát quaû thì tröôùc tieân caàn phaûi boû coâng tu taäp, quaùn chieáu ñeå taâm chöùng vaø neáu coù theå thöïc chöùng ñöôïc taâm töø thì luùc ñoù coâng vieäc ñoä Ñôøi naâng  Ñaïo môùi mong thaønh ñaït ñöôïc.

Noùi chung muoán thuyeát phaùp thaät söï coù dieäu duïng hoaèng khai Ñaïi Ñaïo, cöùu theá ñoä sanh thì vò thuyeát phaùp caàn phaûi hoaøn toaøn coù ñöôïc tình thöông Baùc AÙi Ñaïi Ñoàng maø ñaïo Khoång, ñaïo Nho goïi laø ñaïo Nhaân hay loøng Nhaân AÙi, ñaïo Chuùa goïi laø loøng Baùc AÙi, ñaïo Phaät goïi laø taâm Töø Bi vaø ñaïo Cao Ñaøi töôïng tröng baèng chöõ Amour bao goàm taát caû tình thöông, taâm vaø loøng keå treân cuûa tam giaùo vaø Thieân Chuùa giaùo.

Ñeán ñaây, moät laàn nöõa ñeå laøm saùng toû hôn phöông thuyeát phaùp ñeå ñoä nhaân sanh theo nhö lôøi daïy cuûa Ñöùc Hoä Phaùp, xin laëp laïi caâu hoûi laø taïi sao phaûi coù taâm Baùc AÙi, taâm Töø Bi hay loøng Nhaân AÙi thì môùi thuyeát phaùp ñoä sanh ñöôïc?

Ñoù laø taïi vì neáu khoâng thöông ngöôøi thì laøm sao thuyeát phaùp ñoä ñöôïc ngöôøi. Noùi roõ hôn laø khoâng thöông thì laøm sao coù theå giuùp ngöôøi, coù theå ñoä ngöôøi ñöôïc.

Ñaây laø tình thöông vò tha chöù khoâng vò kyû, töùc thöông ngöôøi laø vì ngöôøi maø thöông, chôù chaúng phaûi thöông ngöôøi laø chæ vì mình, cho mình. Vò tha vì thöông ngöôøi maø noùi ñaïo ñeå ñoä sanh, ñeå ñoä ñôøi naâng ñaïo chôù khoâng phaûi thuyeát ñaïo ñeå khoe khoang hay ñeå phoâ dieãn caùi ngaõ cuûa mình. Baát cöù ai duø noùi ñaïo hay luaän ñaïo maø coøn vò kyû thì seõ khoâng bao giôø thuyeát ñaïo ñoä sanh ñöôïc, chaúng bao giôø laäp coâng quaû qua thuyeát phaùp ñöôïc.

Noùi khaùc hôn, thuyeát ñaïo ñoä sinh ñöôïc thì phaûi laø ngöôøi ñaõ xaû boû thaân kieán, cuõng coù nghóa laø xaû boû ngaõ chaáp, maø ngöôïc vôùi ngaõ chaáp laø voâ ngaõ. Nhö vaäy, muoán thuyeát ñaïo ñoä sanh thì tröôùc tieân phaûi “voâ ngaõ”, phaûi thaáy roõ vaø taâm chöùng cho ñöôïc “Vaïn söï vieát voâ nhuïc theå thoå sanh hoaøn laïi thoå” cuûa ñaïo Cao Ñaøi haàu ñem thaân naày daâng hieán cho Thaày ñeå phuïc vuï vaïn linh, cuõng coù nghóa laø “ con nguyeän hieán daâng maûnh hình haøi, trí thöùc tinh thaàn vaø caû linh hoàn con cho Thaày duøng phöông naøo thì duøng” maø ngöôøi tín ñoà Cao Ñaøi thöôøng nguyeän nieäm khi daâng Tam böûu.

Toùm laïi, ngöôøi chöa thaáy roõ vaø chöa taâm chöùng ñöôïc voâ ngaõ, chöa xaû boû ñöôïc thaân kieán vaø thieáu taâm töø bi thì khoâng neân ñi thuyeát phaùp.

Xaû boû ñöôïc thaân kieán, töùc xaû boû ñöôïc vò kyû vaø trôû thaønh voâ ngaõ vò tha thì chaéc chaén vôùi taâm aáy vaø luùc ñoù, con ngöôøi ñoù ñaõ böôùc vaøo voøng Thaùnh. Thaùnh maø noùi ñaïo thì chaúng trôû ngaïi chi, nhöng neáu vaãn coøn phaøm phu thì laïi khaùc. Boà Taùt vaø ma quæ luoân luoân caän keà ngöôøi thuyeát ñaïo, vaäy neân thaän troïng. Neáu chöa xaû boû ñöôïc thaân kieán vaø coøn thieáu taâm töø bi thì ngöôøi thuyeát ñaïo coù theå seõ bò Boà Taùt hay ma quæ ñaùnh ngaõ ngay taïi chính ñaïo traøng.

Keát luaän laïi, taâm Baùc AÙi hay Töø Bi laø ñaïo haïnh thöù nhaát maø ngöôøi thuyeát ñaïo caàn phaûi coù. Ñoù laø taâm Thaùnh, taâm Phaät. Ñoù laø ñöùc taùnh thöù nhaát maø baát cöù vò Phaät naøo cuõng phaûi coù. Nhö vaäy, neáu chöa coù taâm töø bi, chöa bieát thöông yeâu toaøn ñaïo, toaøn theå nhôn sanh, chöa coù tình thöông vò tha bao la ñaïi ñoàng thì thoâi khoan nghó ñeán vieäc ñi thuyeát phaùp. Ñaïo Phaät goïi ñaây laø “ Vaøo nhaø Nhö Lai” ^[7] nghóa laø vôùi Phaät giaùo Ñaïi Thöøa thì danh töø keùp “ vaøo nhaø Nhö Lai” töùc laø ngöôøi ñaõ coù ñuû taâm töø bi, laø taâm hay ñöùc taùnh thöù nhaát vaø cao troïng nhaát cuûa Phaät, maø cuõng cuûa Thaùnh vaø Chuùa. Ñaõ coù taùnh cuûa Phaät, Thaùnh vaø Chuùa thì vieäc thuyeát ñaïo seõ chaúng khoù khaên, maëc duø vaäy vaãn coøn moät ñaïo haïnh hay ñöùc taùnh thöù hai, ñoù laø Nhaãn Nhuïc. Caàn phaûi coù theâm ñöùc taùnh thöù hai naày thì ñaïo traøng môùi mong chaéc chaén giöõ vöõng ñöôïc.

II- Haønh trang thöù hai: Nhaãn Nhuïc.

Taâm Nhaãn nhuïc ñöôïc luaän giaûi qua caâu kinh “Nguyeän chí thaønh söûa maùy taø gian” trong baøi Kinh Thuyeát phaùp cuûa ñaïo Cao Ñaøi. Ñaây laø moät caâu kinh coù theå ñöôïc luaän giaûi qua nhieàu heä thoáng giaùo lyù, nhö vôùi Nho giaùo hay Khoång giaùo thì cuõng ñeán maø vôùi Phaät giaùo cuõng thoâng, cuõng ñöôïc.

Baøi vieát naày tröôùc tieân seõ nöông vaøo moät caâu chuyeän maø trong ñoù ngöôøi haønh trì chính laø Ñöùc Phaät Thích Ca, ñeå chæ roõ cho thaáy dieäu duïng cuûa taâm nhaãn nhuïc trong coâng cuoäc thuyeát phaùp nhaèm laøm cho vieäc hoaèng döông chaùnh phaùp ñaït ñöôïc keát quaû. Keá ñeán seõ caäy vaøo giaùo lyù Nho giaùo hay Khoång giaùo ñeå phaân tích vaø lyù giaûi laøm sao ñeå coù ñöôïc taâm nhaãn nhuïc. Cuoái cuøng giaùo lyù ñaïo Cao Ñaøi, Nho Toâng chuyeån theá seõ laøm saùng toû caùch tu vaø luyeän ñeå coù theå ít nhaát cuõng taâm chöùng thì môùi thuyeát phaùp ñöôïc.

A-Nhaãn nhuïc vôùi Phaät giaùo

Caâu chuyeän Ñöùc Phaät Thích Ca ñi thuyeát phaùp.

Ñaây laø caâu chuyeän ñöôïc Ngaøi A Nan keå laïi:

“Ñaïi Ñöùc Quanda nhôù  raèng hoài Phaät  an cö taïi laøng Kalmasadamya ôû Kosambi coù moät ngöôøi ñaøn baø teân laø Magandika ñaõ vì khoâng ñöôïc Phaät ñoái xöû moät caùch ñaëc bieät maø sinh loøng thuø haän Phaät. Magandika laø moät phuï nöõ xinh ñeïp, con gaùi cuûa moät gia ñình Baø La Moân. Laàn ñaàu thaáy Phaät- hoài ñoù Phaät môùi coù boán möôi boán tuoåi – coâ ñem loøng yeâu ngöôøi. Roài khi tình yeâu caøng lôùn maïnh coâ ñoøi hoûi Phaät coù moät bieät nhaõn ñoái vôùi coâ. Coâ ñaõ laøm moïi caùch ñeå Phaät ñoái xöû vôùi coâ nhö moät ngöôøi ñaëc bieät, nhöng coâ khoâng thaønh coâng. Roát cuoäc tình caûm bieán thaønh thuø haän.

Sau naày, trôû neân thöù haäu cuûa vua Udena xöù Vausa, coâ ñaõ duøng quyeàn theá vaø phöông tieän cuûa coâ ñeå cho ngöôøi ñi noùi xaáu vaø nhuïc maï Phaät. Coâ coøn laøm aùp löïc vôùi chaùnh quyeàn quaän vaø xaõ aáp ñöøng cho Phaät vaø giaùo ñoaøn ñeán thuyeát phaùp. Coâ laïi tìm caùch traû thuø vaø haønh haï vöông phi Samavati, moät ngöôøi raát ñöôïc vua Udayana aân suûng, chæ vì ngöôøi aáy laø ñeä töû raát thuaàn kính cuûa Phaät.

Thaáy Phaät bò nhuïc maï vaø laøm khoù deã quaù, ñaïi ñöùc Ananda ñeà nghò ngöôøi neân ñi haønh ñaïo taïi moät xöù khaùc. Phaät hoûi:

*- Neáu tôùi xöù khaùc maø cuõng bò nhuïc maï vaø laøm khoù deã nöõa thì ta seõ ñi ñaâu?

Ananda  noùi:

-Thì ta neân tôùi moät xöù khaùc nöõa.

Phaät baûo:

-Noùi nhö theá khoâng ñöôïc. Ananda ôi. Gaëp khoù khaên ta khoâng neân naûn loøng. Phaûi töø trong moâi tröôøng khoù khaên aáy maø tìm ra giaûi phaùp oån thoaû. Ananda, neáu ta thöïc taäp phaùp haønh xaûû, ta seõ khoâng thaáy khoù chòu khi bò nhuïc maï, vaø nhöõng lôøi nhuïc maï aáy khoâng ñoäng ñöôïc ñeán ta. Nhöõng ngöôøi chöôûi ruûa ta seõ khoâng laøm toån thöông ñöôïc ta vaø chí höôùng ta neáu ta thöïc taäp ñöôïc pheùp xaû. Coøn hoï, hoï seõ phaûi chòu ñöïng nhöõng keát quaû cuûa söï chöôûi ruûa cuûa hoï. Khi moät ngöôøi phun nöôùc boït leân trôøi vôùi yù ñònh laøm baån trôøi, trôøi ñaõ khoâng bò baån, maø nöôùc boït seõ rôi xuoáng maët ngöôøi nhoå nöôùc boït.

Phaät ñaõ thaønh coâng naêm xöa aáy! ^[8]

x

x      x

Caâu chuyeän treân ñaây cho thaáy baát cöù ai ñi thuyeát phaùp, ñeán ngay caû Phaät cuõng coù theå bò ma phaù. Ma, ñaây laø ma vong, ma vöông, ma nöõ, noäi ma ngoaïi chöôùng, maø baø Magandika, moät saéc nöôùc höông trôøi, ñaõ yeâu nhöng khoâng ñöôïc yeâu laïi neân oaùn hôøn thuø haän noåi leân vaø ñoù laø taâm ma laøm cho bieán thaønh ma nöõ, phaù khuaáy vaø caûn trôû coâng cuoäc thuyeát phaùp cuûa Phaät nhöng nhôø taâm töø bi, nhaãn nhuïc vaø hæ xaû maø Phaät ñaõ vöôït qua.

Nhö vaäy, muoán thuyeát phaùp ñöôïc tröôùc nhaát phaûi coù taâm töø bi vaø keá ñeán laø taâm nhaãn nhuïc. Taâm nhaãn nhuïc ñöôïc töï ñieån Phaät hoïc giaûi nghóa nhö sau:

“Nhaãn nhuïc laø moät trong 10 haïnh Ba la Maät- Luïc Ñoä. Nhaãn nhuïc coù nghóa laø kieân trì chòu ñöïng söï caêm gheùt hay phæ baùng cuûa keû khaùc, chòu söï khoå aûi maø khoâng maát ñaïo taâm tinh taán.^[9] Taâm Nhaãn Nhuïc, theo ñaïo Phaät, laø ñöùc taùnh thöù 5 cuûa moät vò Phaät, sau Töø Bi, Trí tueä, Bình ñaúng, Lôïi tha. Ñaây laø moät ñöùc taùnh maø moät vò Phaät phaûi coù, neáu khoâng thì khoâng theå naøo lôïi tha ñöôïc, cuõng coù nghóa laø khoâng laøm sao thuyeát phaùp cöùu khoå ñoä sanh ñöôïc. Noùi khaùc hôn laø baát cöù ai neáu muoán thuyeát phaùp coù dieäu duïng thì baét buoäc phaûi chöùng cho baèng ñöôïc ñöùc taùnh naày, vì neáu thieáu ñöùc taùnh naày thì ñaïo traøng raát deã bò ma quaáy phaù vaø do ñoù cuõng deã ñoå vôõ. Ñieàu neân ghi nhôù laø trong baát cöù ñaïo traøng naøo cuõng coù ma, vì theá Thaùnh giaùo ñaïo Cao Ñaøi môùi noùi:           

            “ Baøy ñôøn ai kheùo saém ñôøn daây,

            Ñeå quæ ñeå ma ôû caû baày.        

            Laån baån cöù theo toan caùm doã,

            Laøm cho neân noãi Ñaïo xa Thaày.”

Ñaïo xa Thaày hay tín ñoà xa Thaày laø do ma khuaáy phaù. Ma chæ coù theå phaù ñöôïc ñaïo traøng thuyeát phaùp laø khi naøo vò chuû trì thuyeát phaùp thieáu ñöùc töø bi vaø thieáu taâm nhaãn nhuïc.

Ñeán ñaây moät caâu hoûi khaùc ñöôïc ñaët ra laø laøm sao ñeå coù taâm nhaãn nhuïc. Ñeå traû lôøi caâu hoûi naày xin ñöôïc noùi ñeán giaùo lyù ñaïo Nho hay ñaïo Khoång.

B- Nhaãn nhuïc vôùi Nho giaùo.

Taâm nhaãn nhuïc qua caâu kinh “ Nguyeän chí thaønh söûa maùy taø gian” ñöôïc luaän giaûi nhö sau vôùi Nho giaùo.

Theo giaùo lyù Nho giaùo thì Thaønh chính laø caùi goác cuûa Thaùnh nhaân: “ Thaønh giaû, Thaùnh nhaân chi baûn giaû” ^[10] Noùi khaùc hôn, Thaùnh Nhaân laø vò ñaõ thaønh hay chí thaønh maø thoâi:” Thaùnh, Thaønh nhi dæ hæ.^[11] Nhö vaäy ngöôøi chí thaønh chính laø Thaùnh nhôn vaø nhö theá thì caâu: Nguyeän chí thaønh söûa maùy taø gian” cuõng chaúng khaùc chi caâu “ Caäy Thaùnh taâm söûa ñoåi taùnh phaøm”

Toùm laïi “ nguyeän Chí Thaønh” trong caâu nguyeän chí thaønh söûa maùy taø gian, ñoù laø caâu nguyeän caàu coù ñöôïc Thaùnh taâm, ñeå caäy nhôø vaøo Thaùnh taâm haàu möôïn quyeàn thuyeát phaùp maø söûa ñoåi taùnh phaøm cuûa nhôn sanh.

Vaäy Thaùnh taâm laø gì? Thaùnh taâm nhö theá naøo ñeå nhôø ñoù maø coù taâm nhaãn nhuïc coù theå ñi thuyeát phaùp ñeå söûa ñoåi taùnh phaøm vaø hôn theá nöõa coøn coù theå giöõ vöõng ñaïo traøng trong khi thuyeát phaùp.

x

x     x

Thaùnh taâm laø taâm cuûa Thaùnh töùc taâm maø Thaùnh coù.

Thaùnh theo chöõ Nho coù ba chöõ hôïp laïi. Ñoù laø chöõ vöông laøm neàn beân döôùi, vôùi hai chöõ khaåu vaø nhó ôû treân. Chöõ vöông laø bieåu tröng cho tam taøi Thieân Ñòa Nhaân vaø chöõ Khaåu coù nghóa caùi mieäng chæ lôøi noùi, coøn chöõ Nhó ñeå chæ caùi nghe hay taùnh nghe. Ba chöõ naày raùp laïi laäp ra chöõ Thaùnh töùc chí thaønh, maø theo nhö Kinh dòch noùi thì ñoù coù nghóa “ Tòch nhieân baát ñoäng laø Thaønh”. ^[12]

Nhö theá chí thaønh hay Thaùnh coù nghóa neáu con ngöôøi töø caên baûn hay töø nguoàn goác ñaõ coù ñöôïc hay ñaõ hoïc ñöôïc caùi haïnh tòch nhieân baát ñoäng cuûa ñaát, töùc caùi haïnh “ ñaát chôû” cuõng nhö “trôøi che” roài keá ñeán hoïc ñöôïc taùnh nghe maø Ñöùc Nhò Traán Oai Nghieâm Cao Ñaøi goïi laø Phaûn Vaên Vaên töï Taùnh töùc laø nghe maø khoâng chaïy theo, khoâng bò dính maéc vaø cuoái cuøng taäp ñöôïc tuù khaåu töùc mieäng noùi toaøn lôøi hay leõ phaûi, thôm tho, thieän laønh, thì luùc ñoù con ngöôøi ñaõ laø Thaùnh töùc hoaøn toaøn coù taâm nhaãn nhuïc.

Noùi nhaãn nhuïc vì ñaõ thaûn nhieân, tòch nhieân baát ñoäng tröôùc moïi lôøi noùi, tröôùc moïi haønh ñoäng cuûa ngöôøi khaùc duø raèng bò chöûi bôùi hay bò ñaùnh ñaäp ñi nöõa cuõng vaãn nhòn nhuïc vaø vaãn chòu ñöïng nhö theá thì laøm sao khoâng phaûi laø nhaãn nhuïc.

Toùm laïi theo Nho giaùo hay Khoång giaùo thì Chí Thaønh töùc laø Thaùnh, maø Thaùnh laø baäc tòch nhieân baát ñoäng. Nhö vaäy, nguyeän Chí Thaønh söûa maùy taø gian, cuõng coù nghóa laø caäy Thaùnh taâm söûa ñoåi Taùnh phaøm, qua thuyeát phaùp vôùi taâm hoaøn toaøn thaûn nhieân nhö theá thì ñoù chính laø bieåu hieän caùi ñaïo löïc cuûa Taâm Nhaãn Nhuïc vaäy.

C- Taâm Nhaãn Nhuïc vôùi Ñaïo Cao Ñaøi Nho Toâng chuyeån theá.

Ñaïo Cao Ñaøi Nho toâng chuyeån theá, caäy Nho Toâng ñeå laäp ñôøi Thaùnh ñöùc, töùc laø trong coõi ñôøi maø con ngöôøi voán ñaõ coù saün Thaùnh taâm thì ñaïo Cao Ñaøi coá laøm cho ñöôïc trôû veà vôùi taâm Thaùnh ñoù.

Taâm Thaùnh noùi ñaây laø do nôi chöõ Thaùnh maø thaønh. Noùi roõ hôn, ñoù laø taâm cuûa con ngöôøi coù ñöôïc tuù khaåu, coù ñöôïc taùnh nghe khoâng dính maéc vaø coù haïnh “ñaát chôû “ nhö trôøi che vaäy.

Tröôùc tieân, noùi veà tuù khaåu, moät trong ba chöõ taïo thaønh chöõ Thaùnh.

Tuù khaåu, theo giaùo lyù ñaïo Cao Ñaøi caên cöù vaøo giôùi trong taân luaät, ñoù laø tu laøm sao ñeå khoâng coøn noùi laùo, maø chæ noùi thaät, khoâng coøn noùi theâu deät maø chæ noùi ngay thaúng, khoâng coøn noùi ñaâm thoïc maø chæ noùi lôøi ñoaøn keát xaây döïng, khoâng coøn noùi lôøi ñoäc aùc maø chæ noùi hoøa aùi thöông yeâu, thanh tao, laønh thieän. Toùm laïi, laø ngöôøi tu theo ñaïo Cao Ñaøi chæ bieát yeâu thöông vaø laønh thieän, noùi lôøi ngay thaúng vaø chaân thaønh ñeå ñoaøn keát vaø hoøa aùi maø thoâi. Ñi xa hôn nöõa thì ngöôøi tu neân nhôù caâu “ Baát ngoân nhi maëc tuyeân ñaïi hoùa” maø Thaày ñaõ daïy trong Ngoïc Hoaøng kinh, nhö theá neáu buoäc phaûi noùi thì neân noùi ít caøng toát, khoâng noùi caøng hay.

Tieáp theo tuù khaåu laø taùnh nghe. Ñaây laø nghe maø khoâng bò vöôùng maéc. Khoâng bò vöôùng maéc laø sao?

Ñoù laø neáu ngöôøi ta coù chæ trích, coù ñaû kích, ngay caû chöôûi bôùi mình thì mình cuõng khoâng neân ñeå cho bò dính maéc vaøo maø phaûi phieàn naõo khoå ñau. Phaûi neân nhôù raèng thaân naày maø coøn khoâng thaät, coøn voâ thöôøng bieán hoaïi theá thì lôøi noùi, tieáng chöûi kia cuõng naøo coù thaät ñaâu, noù cuõng voâ thöôøng vaø tan bieán vaøo khoâng gian maát daïng, vaäy thì chaáp noù laøm gì, khoâng nhaän noù thì thoâi chôù ta naøo coù heà haán chi ñaâu ( Xin ñoïc Giôùi, ñöôøng tôùi Thieân Ñaøng cuûa cuøng taùc giaû).

Cuoái cuøng sau tuù khaåu vaø taùnh nghe, giai ñoaïn thöù ba laø theo haïnh cuûa ñaát.

Theo haïnh cuûa ñaát laø sao?

Coù caâu “Trôøi che ñaát chôû” Ñaát chôû coù nghóa laø ñaát nhaän taát caû, ñaát chòu ñöïng taát caû, ñaát oâm vaøo loøng taát caû. Ai khaïc, ai nhoå, ai tieâu, ai tieåu, ai ñaøo, ai xôùi, ai ñaáp, ai ñaäp, ai neän . .v. .v. . .  ñaát luoân luoân chòu ñöïng maø chaúng moät lôøi thôû than traùch moùc . Caùi haïnh cuûa ñaát noù cao caû vaø bao la nhö vaäy. Caùi gì cuõng nhaän, saün saøng chòu ñöïng moïi phieàn naõo khoå ñau cuõng nhö saün saøng oâm vaøo nhöõng chöôùng duyeân oan nghieät maø khoâng thuø khoâng haän, khoâng oaùn, khoâng than. Haïnh vaø ñöùc nhö theá naày thì coøn coù gì hôn. Thaùnh hay Phaät cuõng chæ laøm nhö theá maø thoâi.

Toùm lai, muoán tu ñeå coù theå ñoä ñôøi naâng ñaïo, cöùu khoå ñoä sanh thì ngöôøi tu phaûi luyeän cho coù tuù khaåu, coù taùnh nghe khoâng bò vöôùng maéc vaø cuoái cuøng chôû ñöôïc bao nhieâu thì chôû, chôû nhö ñaát chôû, chôû caøng nhieàu caøng toát, vì coù chôû coù che thì môùi cöùu ñôøi ñöôïc. Luyeän ñöôïc ba haïnh treân ñaây ñoù laø ngöôøi tu ñaõ vöôït qua Hieàn maø ñaõ laø Thaùnh ngay taïi theá gian naày roài.

Thaùnh coù nhöõng ñöùc taùnh nhö treân maø chöõ Thaùnh ñaõ ghi roõ , ñoù laø nhöõng ñöùc taùnh hoaøn toaøn töø bi vaø nhaãn nhuïc.

            “ Nguyeän chí thaønh söûa maùy taø gian”

 hay

             “ Caäy Thaùnh taâm söûa ñoåi taùnh phaøm”

 

nhö kinh Thuyeát phaùp ñaõ daïy, ñoù laø caàu cho coù nhöõng ñöùc taùnh neâu treân. Nhöõng ñöùc taùnh naày taát caû ñeàu laø vò tha vaø nhu hoaø nhaãn nhuïc.

Ñaïo Cao Ñaøi daïy ngöôøi tu neáu muoán ñoä ñôøi naâng ñaïo thì phaûi coù daï chí thaønh (Nguyeän chí thaønh. . . ) maø chí thaønh töùc laø Thaùnh vaø ñoù laø giaùo lyù cuûa Nho toâng.

Ñaïo Cao Ñaøi Nho toâng chuyeån theá, ngay baøi kinh thöù nhaát (Nieäm höông), vôùi caâu kinh thöù nhaát ( Ñaïo goác  bôûi loøng thaønh tín hieäp) ñaõ noùi roõ raèng coù ñaït ñaïo ñöôïc chaêng laø goác bôûi coù loøng thaønh hay khoâng maø thoâi.

Phaûi ñuû loøng tin vaø coù ñuû loøng thaønh thì chaéc chaén seõ ñeán ñöôïc vôùi ñaïo vaø ñaït ñöôïc ñaïo.

III- Haønh trang thöù ba: Thanh Tònh

Taâm thanh tònh laø ñöùc taùnh thöù baûy cuûa moãi vò Phaät.

Noùi ñeán taâm thanh tònh laø do hai caâu kinh:

            “ Nguyeän cho khí tònh thaàân an,

            Nguyeän cho thính giaû hieåu ñaøng chôn tu.”

Vaäy ñeå coù taâm thanh tònh thì phaûi laøm theá naøo vaø muoán coù taâm thanh tònh thì phaûi laøm sao?

1-Thöù nhaát: Ñeå coù taâm thanh tònh, ngöôøi tu tröôùc tieân caàn phaûi giöõ giôùi, cuõng nhö ñeå ngoài thieàn coù dieäu duïng thì thieàn gia cuõng baét buoäc phaûi giöõ giôùi vaäy. Khoâng giöõ giôùi thì taâm deã taùn loaïn boàn choàn, khoâng tænh laëng thanh tònh ñöôïc, cuõng nhö khoâng giöõ giôùi thì toïa thieàn chæ laø ñeå cho vui maø thoâi, coâng tu thì coù nhöng chöùng quaû seõ khoâng.

2-Thöù hai: Muoán coù taâm thanh tònh, ngöôøi tu coù hai caùch:

a-Caùch thöù nhaát laø phaûi tænh löï toïa thieàn, hay thieàn trong töù ñaïi oai nghi, töùc phaûi quaùn soå töùc hay tuøy töùc ñeå laéng taâm loaïn töôûng.

b-Coøn caùch thöù hai laø gaàn caùc thieän trí thöùc, hoaëc thöôøng xuyeân tieáp caän vôùi giaùo lyù qua saùch vôû, baêng, ñóa nhaát laø qua vieäc nghe giaûng ñaïo, thuyeát phaùp.

Caàn phaûi coù taâm thanh tònh thì khi thuyeát phaùp môùi coù theå tònh taâm cho ngöôøi khaùc ñöôïc. Neáu taâm mình khoâng thanh tònh thì khoù theå naøo tònh taâm cho ai, nhö vaäy thuyeát phaùp seõ khoù coù dieäu duïng maø coøn deã gaëp trôû ngaïi.

Taâm thanh tònh, ngoaøi dieäu löïc giuùp cho thính giaû “hieåu ñaøng chôn tu” khoûi loaïn taâm khi nghe phaùp, coøn coù moät dieäu duïng voâ cuøng caàn thieát, ñoù laø cuøng vôùi taâm nhaãn nhuïc giöõ vöõng ñaïo traøng. Phaûi coù ñuû ba taâm: töø bi, nhaãn nhuïc vaø thanh tònh thì ñaïo traøng môùi chaéc chaén giöõ vöõng ñöôïc vaø coâng cuoäc thuyeát phaùp môùi mong ñaït ñöôïc keát quaû nhö mong muoán.

IV- Haønh trang thöù tö: Thoâng minh vaø Vaên töø

Ñaây laø haønh trang cuoái cuøng maø laïi laø ñieàu kieän thieát yeáu vaø quan troïng nhaát.

Haønh trang naày ñöôïc ruùt ra töø caâu kinh: “Giuùp thoâng minh laøu thuoäc vaên töø”. Thoâng minh coù nghóa laø trình ñoä tri thöùc do kieáp naày ñaït ñöôïc hoaëc do tieàn caên maø coù.

Do tieàn caên maø coù ñoù laø tröôøng hôïp cuûa Phaät Thích Ca, Phaät Hoä Phaùp hay nhö Luïc toå Hueä Naêng hoaëc moät soá chôn linh khaùc.

Luïc toå Hueä Naêng ñöôïc hieåu nhö khoâng bieát chöõ neân khoâng ñoïc ñöôïc kinh Ñaïi Baùt Nieát Baøn, maëc duø vaäy nhöng nhôø tieàn caên hoïc ñaïo, tu haønh taâm thoâng, hueä chieáu neân ñaõ giaûng ñöôïc taâm yeáu vaø dieäu lyù cuûa kinh naày cho ni sö Tònh Taïng nghe.

Noùi khaùc hôn, ngoaøi nhöõng vò Phaät hay Boà Taùt thò hieän ñeå cöùu khoå ñoä sinh, hoaëc nhöõng chôn linh, nhöõng nguyeân nhaân giaùng traàn ñeå laäp coâng laäp vò, taát caû bao nhieâu theá nhaân khaùc neáu muoán thuyeát phaùp thì phaûi coù ñöôïc haønh trang thöù tö, ñoù laø

“ thoâng minh laøu thuoäc vaên töø ”.

Laøu thuoäc vaên töø coù nghóa laø phaûi laøu thoâng giaùo lyù, tröôùc nhaát laø giaùo lyù ñaïo Cao Ñaøi vaø keá ñeán laø giaùo lyù caùc toân giaùo khaùc, ñaëc bieät laø giaùo lyù tam giaùo.

Veà giaùo lyù ñaïo Cao Ñaøi thì phaûi nghieân cöùu thaät saâu roäng kinh vaø cô cuõng nhö ngöõ luïc. Tuy nhieân, vì giaùo lyù ñaïo Cao Ñaøi coù phaàn cao sieâu, goàm taát caû tinh tuùy giaùo lyù cuûa tam giaùo vaø nhieàu toân giaùo khaùc, do ñoù neáu muoán thaáu hieåu taän töôøng giaùo lyù cuûa Ñaïo Cao Ñaøi thì phaûi nghieân cöùu thaät saâu roäng giaùo lyù cuûa caùc toân giaùo khaùc.

Thaät vaäy giaùo lyù cuûa Ñaïo Cao Ñaøi coù thaät söï quaù cao sieâu vaø coù lieân quan ñeán giaùo lyù cuûa nhieàu toân giaùo, ñaëc bieät laø tam giaùo.Vì vaäy neáu khoâng thaáu hieåu roát raùo giaùo lyù cuûa Tam giaùo vaø nhieàu toân giaùo khaùc thì khoâng laøm sao taâm chöùng vaø luaän giaûi hay thuyeát giaûng ñöôïc chôn lyù cuûa Ñaïo Cao Ñaøi.

Chaúng haïn nhö baøi kinh ñaàu tieân cuûa ñaïo Cao Ñaøi trong boä kinh Thieân Ñaïo vaø Theá Ñaïo, ñoù laø baøi kinh Nieäm Höông. Baøi kinh naày khi môùi ñoïc qua thì thaáy khoâng coù gì khoù hieåu laém, nhöng ñeå cho Nhôn loaïi ñaïi ñoàng vaø Thieân ñaïo giaûi thoaùt thì phaûi caàn ñeán giaùo lyù cuûa ñaïo Nho hay ñaïo Khoång, coäng theâm giaùo lyù ñaïo Phaät.

Baøi kinh naày ñaõ ñöôïc giaûng giaûi raát nhieàu vaø raát höõu ích cho ñaïo, nhöng thaät ra neáu muoán coù Theá ñaïo vaø Thieân ñaïo vieân dung ñeå coù theå tu chæ rieâng vôùi baøi kinh naày maø ñaït Ñaïo thì vieäc luaän giaûi caàn phaûi nhôø ñeán Töù Thö vaø Nguõ Kinh cuûa Khoång giaùo, coäng theâm vôùi kinh Ñaïi Thöøa Phaät giaùo, ít nhaát laø kinh Phaùp Baûo Ñaøn thì ngöôøi tu môùi thaáy heát ñöôïc dieäu lyù cuûa baøi kinh vaø môùi coù cô taâm chöùng yeáu chæ cuûa kinh naày. Ñaëc bieät vaø noùi roõ hôn laø neáu chöa thaâm nhaäp ñöôïc giaùo lyù toång quaùt cuûa Nho giaùo, nhaát laø quyeån Trung Dung trong Töù Thö cuûa ñaïo Nho, vaø neáu chöa thaåm thaáu ñöôïc taâm yeáu cuûa quyeån Phaùp Baûo Ñaøn kinh, moät trong nhöõng quyeån kinh traán sôn cuûa Thieàn Toâng Phaât giaùo Ñaïi Thöøa thì khoâng laøm sao nguoøi luaän giaûi hay thuyeát giaûng coù theå laøm saùng toû ñöôïc dieäu lyù cuûa kinh “ Nieäm Höông” vaø ngöôøi ñoïc, ngöôøi nghe hay ngöôøi tu, chính laø tín ñoà cuõng khoâng laøm sao tri kieán ñeå ngoä nhaäp ñöôïc yeáu chæ cuûa kinh naày ñeå tu ñaït Ñaïo ñöôïc.

x

x    x

Keá tieáp ñeán laø baøi Khai kinh trong kinh Töù Thôøi Nhaät Tuïng. Ñaây laø moät baøi kinh maø thaät ra chæ rieâng vôùi baøi kinh naày- cuõng nhö chæ rieâng vôùi baøi Nieäm Huông- thì ngöôøi tu, neáu tu ñuùng theo ñoù, laø ñaõ ñuû ñeå ñaéùc Ñaïo.

Baøi Khai kinh tröôùc ñaây cuõng ñaõ coù nhieàu söï giaûng giaûi raát coù ích, ích lôïi raát nhieàu. Nhöng thaät ra, neáu muoán döïa vaøo baøi kinh naày ñeå tu ñaéc Ñaïo (Nhôn ñaïo cuõng nhö Thieân ñaïo) thì vieäc luaän giaûi khoâng phaûi chæ döïa vaøo giaùo lyù Ñaïi Thöøa, maø chính yeáu nhaát laø phaûi nhôø vaøo giaùo lyù Phaät giaùo Nguyeân Thuûy hay Tieåu Thöøa maø trong con Ñöôøng Thieâng Lieâng Haèng Soáng khi thuyeát giaûng veà 3 con ñöôøng tu cuûa ñaïo Cao Ñaøi Ñöùc Hoä Phaùp ñaõ coù daën tu theo Tieåu Thöøa ñeå giaûi thoaùt laø vaäy.

Noùi veà giaùo lyù cuûa Ñaïi Thöøa hay Tieåu Thöøa thì cho ñeán ngaøy nay phaàn lôùn caùc saùch trong ñaïo Cao Ñaøi (khoâng phaûi Kinh, Cô vaø Ngöõ Luïc cuûa Ñöùc Hoä Phaùp) khi vieát coù lieân quan ñeán ñaïo Phaät thì chæ caên cöù vaøo giaùo lyù cuûa Phaät giaùo Ñaïi Thöøa, chôù giaùo lyù Tieåu Thöøa hay Nguyeân Thuûy thì haàu nhö khoâng coù nhaéc ñeán.   Haàu heát caùc saùch cuûa nhieàu taùc giaû ñeàu gaàn nhö vaäy.

Thaät vaäy, cho maõi ñeán ngaøy nay, caùc saùch trong ñaïo Cao Ñaøi phaàn lôùn lieân quan ñeán Phaät giaùo thì ñeàu döïa vaøo giaùo lyù cuûa Ñaïi Thöøa.. Lyù do phaûi chaêng ñaïo Cao Ñaøi phaùt nguoàn töø moät tænh phía Baéc cuûa mieàn Nam vieät Nam neân do ñoù vaãn coøn chòu aûnh höôûng maïnh meõ cuûa Phaät giaùo Baéc Toâng, coøn Nam toâng thì haàu nhö khoâng ñöôïc bieát duø raèng taïi caùc tænh cuoái mieàn Nam Vieät Nam vaãn coù raát nhieàu chuøa Phaät giaùo Nam toâng, nhöng taát caû haàu nhö do sö saûi ngöôøi Vieät goác Mieân naém giöõ, vaø do khaùc bieät ngoân ngöõ maø giaùo lyù Nam Toâng khoâng phoå caäp ñöôïc.

Vieäc thieáu thaåm thaáu giaùo lyù Phaät giaùo Nam Toâng coøn ñöôïc goïi laø Phaät giaùo Nguyeân Thuyû hay Tieåu Thöøa, thaät ra ñaây laø moät söï thieáu soùt quaù to lôùn. Noùi thieáu soùt to lôùn vì trong Kinh cuõng nhö Lôøi Thuyeát Ñaïo cuûa Ñöùc Hoä Phaùp, caû hai ñeàu coù aån taøng tinh tuyù giaùo lyù Phaät giaùo Nam Toâng hay Nguyeân Thuûy, theá maø vieäc luaän giaûi Kinh vaø Ngöõ Luïc cuûa Ñaïo Cao Ñaøi thì chöa coù saùch naøo noùi ñeán giaùo lyù Nguyeân Thuyû hay Nam Toâng Phaät giaùo, nhö vaäy thì vieäc luaän giaûi kinh cuõng nhö Lôøi Thuyeát Ñaïo cuûa Ñöùc Hoä Phaùp khoâng theå naøo ñaày ñuû vaø veïn toaøn ñöôïc.

x

x    x

Vôùi ñaïo Nho hay Khoång giaùo cuõng vaäy. Noùi ñaïo Cao Ñaøi Nho Toâng chuyeån theá thì boån phaän cuûa haäu lai laø phaûi chæ cho thaáy roõ, thuyeát giaûng cho hieåu roõ theá naøo laø ñaïo Cao Ñaøi Nho Toâng chuyeån theá? Maø ñeå chæ cho roõ ra, cuõng nhö thuyeát giaûng cho roõ, cho thaáy, cho thoâng thì ñaây khoâng phaûi laø vieäc deã daøng. Lyù do laø vì ñaõ qua bao nhieâu ngaøn naêm, keå töø khi ñaïo Nho xuaát hieän vaø ñaïo Khoång hình hieän, chö vò Nho gia phaàn lôùn ñaõ vì an bình trong xaõ hoäi neân chæ lo vieäc “ phuï maãu chi daân” hay “ löông y nhö töø maãu” hoaëc cao hôn moät tí laø “ Quaân, Sö, Phuï” neân haàu heát chæ chuyeân veà Nhôn ñaïo. Do ñoù khi noùi ñeán ñaïo Nho hay Khoång giaùo thì haàu heát ngöôøi ñôøi chæ nghó ñeán Nhôn ñaïo maø thoâi.

Söï thaät thì khoâng phaûi hoaøn toaøn nhö vaäy. Neáu nghieân cöùu kyõ Töù Thö vaø Nguõ Kinh thì chuùng ta coù theå thaáy roõ raèng Ñöùc Khoång Phu Töû ñaõ coù ñeà ra ñaïo Nhaân trong Luaän Ngöõ.

Ñaïo Nhaân laø moät ñaïo ñi töø Nhôn ñaïo ñeán Thieân ñaïo maø trong ñoù vôùi toân chæ Phoái Thieân cuõng coù nghóa laø tu ñeå thaønh Trôøi hay thaønh Phaät thì Ñöùc Khoång Phu Töû cuõng coù chæ ra raát roõ, khoâng khaùc chi giaùo lyù Phaät giaùo.

Coù moät ñieàu raát tieác laø maëc duø trong Luaän Ngöõ  Ñöùc Khoång Phu Töû ñaõ coù noùi ra nhöng haäu theá haàu nhö khoâng coù ai khai trieån ñeán nôi ñeán choán caû, tröø Vöông Döông Minh ñaõ thaáy , cuï Traàn Troïng Kim coù thaáy, nhöng coù phaûi chaêng caû hai  ñeàu quaù vaén soá neân moïi vieäc khai trieån phaûi dôû dang. Ngaøy nay moät hoïc giaû uyeân thaâm laø Nhaân Töû Nguyeãn Vaên Thoï cuõng ñaõ thaáy vaø coù moät baøi vieát raát suùc tích ñaêng trong Taäp San Theá Ñaïo. Raát mong raèng vieäc khai trieån seõ ñöôïc saâu roäng hôn.

x

x     x

Caàn phaûi khai trieån giaùo lyù Phoái Thieân cuûa Khoång giaùo. Ñoù laø ñi töø ñôøi ñeán ñaïo, töø Theå phaùp ñeáùn Bí phaùp, töø Nhôn ñeán Thieân, töø Nhôn ñaïo ñeán Thieân ñaïo, cuõng coù nghóa laø Thieân Nhôn hieäp nhaát.

Nhieäm vuï khai trieån naày, vôùi ñaïo Cao Ñaøi Nho toâng chuyeån theá, laø moät traùch nhieäm, moät boån phaän caàn phaûi ñöôïc hoaøn thaønh ngay trong hieän taïi hay bôûi haäu theá cuûa ñaïo Cao Ñaøi. Caàn phaûi hoaøn thaønh caøng sôùm caøng toát. Vieäc hoaøn thaønh naày seõ laø moät böôùc tieán raát xa treân con ñöôøng hoaèng döông chaùnh phaùp Cao Ñaøi ñoàng thôøi giuùp cho ñaïo söï Thuyeát phaùp ñaït ñöôïc nhöõng keát quaû mong muoán.

Nhö vaäy, ñeå hoaøn thaønh, cuõng nhö ñeå coù theå thuyeát phaùp cho Ñaïi Ñaïo hoaèng khai, chö vò nguyeân nhaân xuoáng traàn laäp vò caàn phaûi thaâm nhaäp thaáu ñaùo taän töôøng tæ mæ giaùo lyù Nho Toâng hay Khoång giaùo.

Noùi toùm laïi, muoán hoaèng khai Ñaïi Ñaïo hay neáu chæ nhaèm thuyeát phaùp cöùu khoå ñoä sanh thì tröôùc tieân vaø ít nhaát laø phaûi thaåm thaáu cho ñöôïc Töù Thö vaø Nguõ Kinh maø nhö Ñöùc Hoä Phaùp noùi, ñoù laø Kinh vaø Truyeän. Coù nhö theá môùi mong luaän giaûi, thuyeát giaùo vaø truyeàn ñaït ñöôïc giaùo lyù cuûa ñaïo Cao Ñaøi Nho toâng chuyeån theá, vaø nhö vaäy môùi laøm troøn ñöôïc yù nguyeän cuûa Ñöùc Hoä Phaùp ñaõ giao phoù, maø vieäc Ñöùc Ngaøi giao phoù cuõng chaúng phaûi deã. Thí ñuï nhö trong Con Ñöôøng Thieâng Lieâng Haèng Soáng, khi noùi veà 3 con ñöôøng tu cuûa ñaïo Cao Ñaøi, Ngaøi ñaõ noùi tu thaân, teà gia, trò quoác, bình thieân haï laø giaûi thoaùt. Coù ngöôøi trong Ñaïo nhöng khoâng thuoäc Toøa Thaùnh Taây Ninh, ñaõ khoâng hieåu noåi ñöôïc lôøi noùi cuûa Ngaøi, chæ vì taâm phaøm coøn quaù naëng, neân cho raèng Ngaøi noùi quoác söï, nhöng thaät ra khoâng phaûi laø quoác söï, maø laø Ngaøi daïy phaûi laøm sao ñeå ñi ñuùng con ñöôøng töø Nhôn ñaïo ñeán Thieân ñaïo, ñuùng theo giaùo lyù Nho giaùo hay Khoång giaùo. Tuy nhieân vì lôøi noùi cuûa Ngaøi quaù cao sieâu maø vôùi theá nhaân chöa thaâm nhaäp vaø thaåm thaáu ñöôïc Töù Thö Nguõ Kinh, nhaát laø Trung Dung neân khoâng laøm sao hieåu thaáu ñeán. Xin ñöôïc luaän giaûi roõ lôøi daïy naày cuûa Ñöùc Hoä Phaùp vôùi quyeån saùch vieát veà Ba Con ÑöôøngTu cuûa Ñaïo Cao Ñaøi theo Con Ñöôøng Thieâng Lieâng Haèng Soáng vaø ñeán ñaây xin noùi qua phaàn Laõo giaùo.

x

x     x

Vôùi Laõo giaùo, ñeå coù theå thuyeát phaùp, caàn phaûi thaâm nhaäp ít nhaát laø Ñaïo Ñöùc Kinh- Nam Hoa Kinh vaø Huyønh Ñình Kinh. Coù thaâm nhaäp ñöôïc caùc boä kinh naày thì môùi mong ñeán ñöôïcvôùi “ caùi tuùi khoân cuûa nhaân loaïi, caùi tuùi khoân cuûa loaøi ngöôøi” ( la sagesse de cette terre) maø nhö Reneù Bertrand ñaõ noùi, môùi coù theå tri kieán vaø luaän giaûi ñöôïc caâu “ voâ vi nhi dòch söû quaàn linh” trong baøi Ngoïc Hoaøng Thöôïng Ñeá kinh ñeå cho ñoàng ñaïo tu maø sieâu thaêng hay giaûi thoaùt.

Coøn veà Phaät giaùo, neáu khoâng thaáy roõ ñöôïc taâm yeáu cuûa nhöõng boä kinh quan troïng thuoäc Ñaïi Thöøa nhö kinh Kim Cang, Baùt Nhaõ Taâm Kinh, Phaùp Baûo Ñaøn kinh, Kinh Laêng Nghieâm vaø moät soá boä kinh khaùc cuõng nhö vôùi Phaät giaùo nguyeân thuyû hay Tieåu Thöøa maø chöa coù ñoïc qua lôøi daïy cuûa Ñöùc Phaät Thích Ca trong moät soá baøi kinh quan troïng thuoäc Nikaya hay A Haøm thì cuõng khoâng laøm sao thuyeát giaûng hay luaän giaûi ñeå cho taâm thoâng vaø hueä phaùt ñoái vôùi Kinh, Cô hay lôøi daïy cuûa Ñöùc Chí Toân, caùc Ñaáng Thieâng Lieâng vaø Ñöùc Hoä Phaùp trong ñaïo Cao Ñaøi.

Thí duï nhö neáu chöa naém baét ñöôïc yeáu chæ hay chöa taâm thoâng ñöôïc vôùi kinh Kim Cang vaø Baùt Nhaõ Taâm kinh thì khoâng theå naøo thuyeát giaûng thoâng hay luaän giaûi suoát ñöôïc caùc caâu “ Nhöôïc thieät nhöôïc hö, baát ngoân nhi maëc tuyeân ñaïi hoùa, thò khoâng thò saéc. . .v. . v. . “ cuõng nhö  neáu khoâng hieåu qua giaùo lyù cuûa Phaät giaùo nguyeân thuûy maø
Ñöùc Hoä Phaùp cuõng ñaõ coù daïy thì cuõng khoâng theá naøo giaûng giaûi ñöôïc caùc yeáu chæ trong baøi Khai Kinh cuûa Ñaïo Cao Ñaøi. Muoán luaän giaûi vieân dung hay thuyeát giaûng ñeå cho taâm thoâng hueä nhaäp vôùi baøi kinh naày thì ñieàu caàn thieát laø phaûi naém vöõng giaùo lyù Nho giaùo- Khoång giaùo- Laõo giaùo vaø Phaät giaùo.

Toùm laïi muoán ñuû haønh trang thöù tö ñeå coù theå thuyeát phaùp thì vò thuyeát phaùp phaûi “ Thoâng minh laøu thuoäc vaên töø”. Phaûi thoâng minh laøu thuoäc vaên töø thì môùi coù theå:

            “ Möôïn quyeàn thuyeát phaùp ñaëng laøm cô quan”

                                                (Kinh Thuyeát phaùp)

Ñeå:

            “ Caäy phöông thuyeát giaùo veõ thaønh kinh chôn”

                                                (Kinh Nhaäp hoäi)

Vaø cuoái cuøng môùi coù theå:

            “ Caûm quang dieâu ñoäng taâm tu,

            Khai cô giaûi thoaùt môû tuø Phong ñoâ”

                                    ( Kinh Thuyeát phaùp)

KEÁT LUAÄN

Ñaïo Cao Ñaøi, sau hôn taùm möôi naêm laäp Ñaïo, coøn caàn coù moät Taïng Luaän hoaøn chænh, ñaày ñuû ñeå soi saùng con ñöôøng tu cho toaøn theå tín ñoà vaø cuõng ñeå hoaèng döông chaùnh phaùp ñem Ñôøi vaøo Ñaïo, hay ñem Ñaïo ñeán vôùi Ñôøi.

Vieäc coøn thieáu Taïng Luaän ñaày ñuû, cuõng nhö thieáu söï soi saùng vaø phoå bieán kinh, cô vaø giaùo lyù qua saùch vôû, baêng, ñóa, giaûng ñaïo, thuyeát phaùp- nhaát laø thuyeát phaùp- seõ khoâng coù theå giuùp cho ngöôøi tín ñoà sôùm khai taâm vaø phaùt hueä ñöôïc, roõ nhaát laø tín ñoà tröôùc tieân seõ thieáu Vaên Hueä thì laøm sao phaùt huy Tö Hueä vaø trieån khai Tu Hueä.

Nhö vaäy, coù phaûi chaêng vì quaù baän roän - nhö Ñöùc Hoä Phaùp ñaõ noùi - hay vì thôøi cuoäc laém thaêng traàm thay ñoåi, maø cho maõi ñeán ngaøy nay vaãn coøn nhöõng ñaïo söï voâ cuøng caáp thieát vaø quan troïng laïi chöa ñöôïc thöïc haønh ñuùng theo lôøi daïy cuûa Ñöùc Chí Toân, vaø đuùng theo di ngoân cuûa Ñöùc Hoä Phaùp, nhaát laø qua Thaùnh Leänh cuûa Ñöùc Ngaøi ban haønh vaøo raèm thaùng chaïp naêm Ñinh Hôïi, nhaèm ngaøy 25 thaùng 1 naêm 1948 qui ñònh toå chöùc Khaûo Cöùu Vuï trong ñoù ngay nôi ñieàu thöù nhaát, ñoaïn thöù hai noùi veà muïc ñích Ngaøi ñaõ daïy phaûi toå chöùc giaûng ñaïo.

Maëc duø vaäy, nhöng keå töø ngaøy Thaùnh Leänh ñöôïc ban haønh ñeán nay, tính ra ñaõ hôn 60 naêm, nhöõng gì Ngaøi qui ñònh, Ngaøi daën doø vaãn chöa ñöôïc phoå bieán vaø khai trieån, ñaëc bieät nhaát laø vaán ñeà giaûng ñaïo, thuyeát phaùp.

Ñaây laø moät vaán ñeà thaät ra coù theå noùi laø toái troïng vaø voâ cuøng nhaïy caûm. Nhieàu vò raát quan taâm nhöng laïi ít baøn ñeán, hay khoâng muoán baøn ñeán, coù khi laïi ngaïi baøn ñeán, lyù do khoâng gì khaùc hôn laø tín ñoà Cao Ñaøi noùi chung, ai ai cuõng vì taâm ñaïo neân raát troïng söï kính toå, do ñoù maø khi noùi ñeán giaûng ñaïo hay thuyeát ñaïo thì coù soá ngöôøi nghó raèøng ñaïo söï naày chæ coù nhöõng vò chöùc saéc thieân phong hay ñaïi thieân phong thì môùi haønh xöû ñöôïc maø thoâi. Ñaây laø moät caùch suy nghó hay yù kieán maø treân tinh thaàn hay trong toång theå thì raát ñaùng quí troïng, nhöng vôùi hieän tình cuûa Ñaïo ngaøy nay ñang caàn söï hoaèng khai môû roäng thì thöû hoûi coù caàn neân suy xeùt vaø baøn luaän kyõ laïi khoâng?

Sôû dó coù yù kieán baøn luaän kyõ laïi vaø neáu vieäc kính sö troïng toå ñeán möùc quaù cöùng nhaéc maø khoâng caàn phaàn thieät hôn cho söï phaùt trieån cuûa Ñaïo, thì vieäc aáy seõ laøm caûn trôû böôùc ñöôøng hoaèng döông chaùnh phaùp cuûa Ñaïo vaø gaây trôû ngaïi cho con ñöôøng tu cuûa ngöôøi tín ñoà Cao Ñaøi, ñaëc bieät nhaát vaø quan troïng nhaát laø chuùng ta ñaõ khoâng thöïc haønh ñuùng nhöõng gì maø Ñöùc Hoä Phaùp ñaõ daïy roõ nhaát laø qua Thaùnh Leänh soá 1 vaø Con Ñöôøng Thieâng Lieâng Haèng Soáng.

Ñaây chính laø nhöõng lyù do troïng yeáu maø vaán ñeà caàn phaûi ñöôïc quan taâm baèng caùch xeùt xem qua quaù trình phaùt trieån cuûa Tam giaùo tröôùc kia, nhaát laø nhìn vaøo ñaïo Phaät qua 2500 naêm cho maõi ñeán ngaøy nay, ñeå töø ñoù coù theå ruùt ra kinh nghieäm nhaát laø moät keát luaän cho Ñaïo Cao Ñaøi trong vieäc hoaèng khai chaùnh phaùp.

Nhö chuùng ta ñeàu bieát Ñöùc Phaät Thích Ca coù 10 ñaïi ñeä töû, maø naøo phaûi taát caû ñeàu thuyeát phaùp ñöôïc heát ñaâu.Ngaøi Ca Dieáp laø ñaàu ñaøø ñeä nhaát, Ngaøi Xaù Lôïi Phaát laø trí tueä ñeä nhaát, Ngaøi Muïc Kieàu Lieân laø thaàn thoâng ñeä nhaát, Ngaøi Öu Ba Ly laø giôùi luaät ñeä nhaát, chæ coù Ngaøi Phuù Laâu Na laø thuyeát phaùp ñeä nhaát. Nhö vaäy moãi ñaïi ñeä töû ñeàu coù moät laõnh vöïc chuyeân bieät vôùi ñaïo haïnh vaø ñaïo löïc thaâm saâu ñoái vôùi laõnh vöïc ñoù maø thoâi.. Nhö theá cuõng coù nghóa laø khoâng phaûi heã coù phaåm cao trong ñaïo laø coù theå thuyeát phaùp ñöôïc. Phaåm cao, ñaïo troïng laø ñaùng kính, nhöng phaåm cao ñaïo troïng thì coù theå daïy tín ñoà qua ñaïo haïnh “ Haønh baát ngoân chi giaùo” (Ñaïo Ñöùc Kinh) chôù khoâng haún laø taát caû ñeàu coù theå daïy tín ñoà qua thuyeát phaùp giaûng ñaïo.

Ñeå coù theå giaûng ñaïo thuyeát phaùp ñöôïc keát quaû cöùu khoå ñoä sanh, ñoä Ñôøi naâng Ñaïo, vò thuyeát phaùp phaûi coù ñöôïc nhieàu ñöùc haïnh taát yeáu, cuõng nhö ñaït ñöôïc ñaïo phaùp caàn thieát ñuû ñeå giöõ vöõng ñaïo traøng, caûi döõ thaønh hieàn, caûi taø thaønh chaùnh, coù dieäu duïng ñöa chuùng sanh töø Söï ñeán Lyù, töø Töôùng ñeán Taùnh , töø Theå Phaùp ñeán Bí Phaùp, töø Tuïc Ñeá ñeán Chaân Ñeá giuùp cho moãi nhôn sanh ñaït ñöôïc Nhò Ñeá dung thoâng nhö theá thì coâng cuoäc thuyeát phaùp môùi ñaït ñöôïc muïc ñích, ñoù laø ñöa Ñaïo vaøo ñôøi hay ñöa Ñôøi ñeán vôùi Ñaïo.

Noùi roõ hôn, vò thuyeát phaùp phaûi ñöôïc trang bò nhöõng haønh trang thieát yeáu vaø phaûi ñaït ñöôïc nhöõng ñaïo haïnh taát yeáu. Nhöõng ñaïo haïnh vaø haønh trang caàn thieát ñoù laø loøng Baùc AÙi, taâm Nhaãn Nhuïc vaø Thanh tònh cuøng vôùi kieán thöùc giaùo lyù tinh thaâm thaâm nhaäp. Ñaây laø nhöõng gì ñaõ ñöôïc neâu ra trong kinh Thieân Ñaïo Theá Ñaïo, roõ nhaát laø kinh Thuyeát phaùp, cuõng nhö Ñöùc Hoä Phaùp ñaõ aân caàn daïy baûo vaø daën doø raát tæ mæ, maø Phaät giaùo cuûa Ñöùc Phaät Thích Ca vaøo thôøi Nhò Kyø Phoå Ñoä cuõng noùi nhieàu ñieåm töông töï maëc duø cuõng coù khaùc bieät.

Trong kinh Dieäu Phaùp Lieân Hoa, taïi Phaåm 10 Phaùp Sö noùi veà Thuyeát phaùp hay Boá Thí phaùp, Ñöùc Phaät Thích Ca ñaõ daïy laø baát cöù “ Thieän nam hay thieän nöõ naøo neáu muoán thuyeát phaùp ñöôïc thì vò ñoù tröôùc nhaát phaûi “Vaøo Nhaø Nhö Lai, Maëc Y Nhö Lai vaø Ngoài Toøa Nhö Lai”.

Vaøo nhaø Nhö Lai, theo Phaät Thích Ca giaûng giaûi, ñoù laø phaûi coù taâm Töø Bi, maëc y Nhö Lai laø phaûi coù Nhu Hoøa Nhaãn Nhuïc vaø Ngoài Toøa Nhö Lai coù nghóa laø phaûi tinh thoâng Phaät phaùp.

Nhö vaäy, Kinh Phaät khi daïy veà thuyeát phaùp cuõng coù nhieàu ñieåm töông töï nhö kinh Thuyeát phaùp cuûa Ñaïo Cao Ñaøi, chæ coù khaùc laø kinh Phaät khoâng coù daïy phaûi coù taâm thanh tònh vaø khoâng coù noùi ñeán giaùo lyù caùc toân giaùo khaùc, ñaëc bieät laø Tam giaùo, maø chæ noùi veà giaùo lyù ñaïo Phaät maø thoâi. Ñaây laø choã khaùc bieät vaø sôû dó coù khaùc bieät laø vì ñaïo Cao Ñaøi laø tam giaùo qui nguyeân goàm coù Nho, Thích, Laõo, coøn ñaïo Phaät thì chæ coù Phaät

                                   

---