Cao Ñaøi vaø Tam Giaùo

Chôn Lyù Tam Giaùo qua Tam Kyø Phoå Ñoä

                                        Taùc giaû: Hueä Löông Traàn vaên Queá

 * * * * *

LÔØI NOÙI ÑAÀU

ÔÛ AÙ Ñoâng trong khoaûng thôøi gian töø naêm 658 deán naêm 551 tröôùc Taây lòch ba vò Thaùnh nhôn ñaõ laàn löôït xuaát hieän ñoùng vai Giaùo Chuû ba moái Ñaïo laø : Thích giaùo, Ñaïo giaùo vaø Nho giaùo.

Vaøo naêm 658 tröôùc Taây lòch Ñöùc Thích Ca laâm phaøm taïi xöù Neùpal hay Neùpaul thuoäc Baéc AÁn Ñoä. Moái Ñaïo cuûa Ngaøi chuû tröông giaûi khoå nhaân loaïi.

Vaøo naêm 604 tröôùc Taây lòch taïi Tænh Hoà Nam thuoäc mieàn Hoa Nam nöôùc Taøu, Ñöùc Laõo Töû haï phaøm môû ra moái Ñaïo chuû tröông thoaùt tuïc sieâu phaøm theo con ñöôøng “Tu Thaân Xöû Theá “, nhöng raát laõnh ñaïm vôùi cuoäc ñôøi vaø thích soáng aån daät khoâng caàn tieáng taêm vôùi ñôøi.

Sau cuøng vaøo naêm 551 tröôùc Taây lòch, taïi laøng Khuùc Phuï, huyeän Xöông Bình, Tænh Sôn Ñoâng nöôùc Taøu, Ñöùc Khoång Töûra ñôøi laøm soáng laïi moái Ñaïo thôøi coå Trung Hoa meänh danh laø Nho giaùo. Nho giaùo chuû tröông Nhaäp Theá vaø traùi laïi, ñaët nheï vaán ñeà xuaát theá, nhìn ñôøi vôùi con maét laïc quan chôù khoâng phaûi vôùi con maét bi quan, toân troïng söï soáng vì ñoù laø söï thò hieän ñöùc haùo sanh cuûa Trôøi vaø tìm söï an laïc trong söï laøm troøn phaän söï con ngöôøi taïi theá.

Xem nhö theá thì chuùng ta thaáy raèng ba giaùo noùi treân khaùc nhau veà Hình nhi thöôïng cuõng nhö veà Hình nhi haï. Söï khaùc bieät  aáy chaúng qua laø haäu quaû cuûa khí haäu vaø phong tuïc, taäp quaùn cuûa moãi ñòa phöông, nôi maø ba giaùo ñaõ chaøo ñôøi.

Ngay khi Tam Vò Thaùnh Nhaân coøn taïi tieàn vaø caû ngaøn naêm sau khi caùc Ngaøi ñaõ khuaát boùng, ba Toân giaùo noùi treân ñeàu ñöôïc coi laø ba con ñöôøng rieâng bieät, vaø caùc moân ñoà cuûa Khoång Giaùo chuû tröông nhaäp theá moät caùch thöïc teá ñaõ khoâng ngaàn ngaïi ñaû kích caùc moân ñoà Phaät, Laõo, maø hoï cho laø haïng ngöôøi yeám theá, aûo töôûng, coù haïi cho nhaân quaàn xaõ hoäi (xem quyeån Saõi Vaõi cuûa cuï Nguyeãn Cö Trinh).

Maõi ñeán thôøi Tam Quoác vaø töø ñoù trôû ñi, baét daàu môùi coù caùc trieát thuyeát ñaõ maïnh baïo neâu leân thuyeát Tam Giaùo Ñoàng Nguyeân, haàu laøm haï xuoáng, neáu khoâng noùi laø maát haún “Phong traøo baøi xích Laõo, Phaät” chi ñoà cuûa caùc Nho gia.

Ñeán theá kyû thöù 15 coù Ñaïo gia Ngoâ Chi Haïc (Hou Tcheù Ho), ngöôøi Taøu, ñeà xöôùng leân Ñaïo Tam Thanh chuyeân thôø Ba Vò Giaùo Chuû Tam Giaùo laø: Ñöùc Thích Ca, Ñöùc Laõo Töû vaø Ñöùc Khoång Töû.

ÔÛ nöôùc ta, döôùi trieàu Nhaø Lyù (1010- 1225) vaø döôùi Trieàu Nhaø Traàn (1225-1400) tö töôûng Tam Giaùo Ñoàng Nguyeân daõ ñöôïc phoå caäp khaép trong nöôùc. Ngay taïi Trieàu ñình caùc Vua Nhaø Lyù cuõng nhö ba Vua ñaàu Nhaø Traàn ñeàu troïng voïng Ñaïi dieän Ba Giaùo. Hoï döôïc Nhaø Vua ban cho chöùc Quan (Phaät quan, Laõo quan)  vaø ñöôïc Vua coi nhö Quoác sö  nôi choán Trieàu ñình.

Tuy laø tình traïng giöõa Ba Giaùo khoâng caêng thaúng nhö tröôùc, nhöng khoâng coù Ñaïo só, Trieát gia naøo daùm ñeà xöôùng leân söï toång hôïp caùc nguyeân taéc caên baûn cuûa Ba Giaùo.

Phaûi ñôïi gaàn naêm theá kyû sau nöõa môùi coù söï toång hôïp aáy (naêm 1926)

Thì ñaây, vaøo naêm 1926, Ñöùc Ngoïc Hoaøng Thöôïng Ñeá taù danh laø Cao Ñaøi Tieân OÂng Ñaïi Boà Taùt Ma Ha Taùt giaùo ñaïo Nam phöông ñaõ duøng Thaàn cô, dieäu buùt laäp neân moät Toân giaùo môùi meänh danh laø Ñaïi Ñaïo Tam Kyø Phoå Ñoä vôùi hai Tieâu ngöõ: “Tam

giaùo qui nguyeân  -  Nguõ chi phuïc nhöùt “.

Coù ngöôøi hoûi: “Taïi AÙ Ñoâng naày, treân hai ngaøn naêm nay ñaõ coù ba Giaùo laø Nho, Thích, Laõo khuyeán daân qui thieän. Ngaøy hoâm nay Ñaïi Ñaïo Tam Kyø Phoå Ñoä ra ñôøi laïi cuõng chuû tröông höôùng daân qui thieän. Phaûi chaêng ñoù laø moät vieäc thöøa ?

Xin thöa: “Söï thaät khoâng phaûi theá ! Höôùng daân qui thieän khoâng phaûi laø muïc ñích duy nhöùt cuûa Ñaïi Ñaïo Tam Kyø Phoå Ñoä. Ngoaøi noù ra coøn nhieàu muïc tieâu nöõa raát caàn thieát cho nhaân loaïi ngaøy mai noùi chung vaø cho daân toäc Vieät Nam noùi rieâng.

Ñoái vôùi daân toäc Vieät, treân maûnh ñaát chöõ  S  naày, noù laø söï hoài sanh cuûa tö töôûng Tam Giaùo Ñoàng Nguyeân döôùi hai Trieàu Lyù Traàn. Noù laïi coøn ñi xa hôn nöõa baèng caùch toång hôïp caùc nguyeân taéc caên baûn cuûa Ba Toân Giaùo noùi treân veà Hình Nhi Thöôïng cuõng nhö Hình Nhi Haï ñeå laäp thaønh moät heä thoáng chaët cheõ hôïp lyù ñi töø giai ñoaïn “Nhaäp Theá” ñeán giai ñoaïn “Xuaát Theá “cuûa moät caù nhaân moät caùch lieân tuïc vaø tuaàn töï nhi tieán.

Daân Vieät ngaøy nay coù ñöôïc moät Toân Giaùo hoaøn toaøn Vieät, phaùt xuaát taïi ñaát Vieät, ñeå nhôø ñoù khoâng tuûi hoå vôùi ngöôøi trong trong buoåi “Hoaø taáu Tinh Thaàn” saép tôùi treân hoaøn caàu. Ñoái vôùi traøo löu Ñaïi Ñoàng Toân Giaùo töông lai, noù seõ laø moät trong soá caùc thaønh phaàn caáu taïo coù traùch nhieäm phoå caäp tö töôûng trong vuøng Nam AÙ naày.

Thaät laø moät cuoäc caùch maïng vó ñaïi veà phöông dieän tinh thaàn maø chæ coù Trôøi môùi daùm laøm vaø laøm ñöôïc. Leõ deã hieåu laø Tam Giaùo taïi AÙ Ñoâng cuõng nhö muoân ngaøn Toân Giaùo khaùc treân hoaøn caàu, hoaëc tröïc tieáp, hoaëc giaùn tieáp ñaõ baét nguoàn töø ôû nôi Ngaøi.

Chính Ngaøi ñaõ cho thò hieän “Nhöùt Boån Taùn Vaïn Thuø” thì ngaøy nay, ngaøy giôø ñeán, Ngaøi seõ haï lònh “Vaïn Thuø Qui Nhöùt Boån”, nghóa laø, veà phöông dieän tinh thaàn Vaïn Giaùo seõ nhìn nhaän ñeàu cuøng moät goác maø sinh ra vaø seõ chaám döùt söï choáng ñoái vaø thuø nghòch giöõa nhau ñeå cuøng taïo Hoøa bình cho theá giôùi.

Cuõng caàn neâu leân ñieåm naày: Ñaïi Ñaïo Tam Kyø Phoå Ñoä laø söï toång hôïp caùc nguyeân taéc caên baûn cuûa Nho   Thích   Ñaïo. Caâu aáy khoâng coù nghóa laø: Neàn Taân Toân Giaùo chæ laø söï vay möôïn suoâng caùc nguyeân taéc caên baûn cuûa Tam Giaùo, traùi laïi, ngoaøi phaàn toång hôïp noùi treân, noù coù phaàn hoaøn toaøn môùi cuûa noù.

Moïi söï nghieân cöùu kyõ löôõng seõ cho thaáy ñaëc ñieåm aáy cuûa Ñaïi Ñaïo Tam Kyø Phoå Ñoä.

Soïan giaû caån khaûi,

Hueä Löông

                        ÑEÀ TAØI

Chôn Lyù Ñaïo Khoång qua Tam Kyø Phoå Ñoä

Daøn baøi toùm löôïc :

I- Ñònh nghóa ñeà taøi.

II- Tieåu söû Ñöùc Khoång Töû vaø giaù trò Ñaïo Khoång.

III- Chôn lyù Ñaïo Khoång goàm nhöõng gì ?

IV- Söï lieân heä giöõa Khoång giaùo vaø Tam Kyø Phoå Ñoä.

Caùc baøi Thaùnh giaùo noùi veà vieäc naày töø khi khai Tam Kyø Phoå Ñoä ñeán nay.

V- Chôn lyù Ñaïo Khoång qua Tam Kyø Phoå Ñoä hay laø:Söï aùp duïng Ñaïo Khoång trong Tam KyøPhoå Ñoä ñöôïc thò hieän baèng caùch naøo?  

A- Hình Nhi Haï Hoïc

B- Hình Nhi Thöôïng Hoïc

VI- Keát luaän.

CHÔN LYÙ ÑAÏO KHOÅNG QUA TAM KYØ PHOÅ ÑOÄ

I- ÑÒNH NGHÓA: CHÔN LYÙ ÑAÏO KHOÅNG QUA TAM KYØ PHOÅ ÑOÄ.

Chôn: Cuõng ñoïc laø Chaân vaø coù nghóa laø: thöïc (thaät), khoâng giaû doái, coù thöïc, khoâng phaûi hö  aûo, aûo chaát.

Lyù: Leõ

Chôn Lyù Ñaïo Khoång: coù nghóa laø Baûn chaát coù thöïc cuûa Ñaïo Khoång.

Chôn Lyù Ñaïo Khoång qua Tam Kyø Phoå Ñoä coù nghóa laø Baûn chaát cuûa Ñaïo Khoång ñöôïc aùp duïng cho Tam Kyø Phoå Ñoä (Ñaïi Ñaïo Tam Kyø Phoå Ñoä) nhö theá naøo veà hai phöông dieän: Hình Nhi Haï vaø Hình Nhi Thöôïng.

II- TIEÅU SÖÛ ÑÖÙC KHOÂNG TÖÛ:

A- Thaân theá: Ñöùc Khoång Töûsanh nhaèm ngaøy Canh Tyù, thaùng 11 ñôøi Vua Linh-Vöông nhaø Chaâu (ñoä vaøo naêm 551 tröôùc Kyû Nguyeân Taây lòch) taïi laøng Xöông Bình, Huyeän Khuùc Phuï, Tænh Sôn Ñoâng (Trung Hoa) .  

Ngaøi doøng doõi cuûa Vi Töû Dieãn (Vò Troïng) nhaø Thöông. Vi Töû Dieãn xuoáng ñeán Ngaøi coù 14 ñôøi. Vi Töû Dieãn laïi laø con giöõa cuûa Vua Ñeá AÁt nhaø Thöông (trò vì töø naêm 1766 ñeán naêm 1154 tröôùc Taây lòch). Ngöôøi con lôùn cuûa Vua Ñeá AÁt laø Vi Töû Khaûi vaø ngöôøi con uùt laø AÂn Thoï hay laø Vua Truï.

 

Vi Töû Khaûi truyeàn ñeán Khoång Phuï Gia (Toå thöù saùu cuûa Ñöùc Khoång Töû) thì chi toäc cuûa Ñöùc Khoång Töû ñöôïc nhaø Vua ban cho hoï Khoång. Khoång Phuï Gia bò gieát. Con laø Khoång Phoøng Thuùc, tröôùc ôû nöôùc Toáng (nay laø Tænh Haø Nam), sau chaïy sang nöôùc Loã (Tænh Sôn Ñoâng ngaøy nay). Vaäy nöôùc Loã chính laø queâ höông cuûa Ñöùc Khoång Töû vaäy.

Thaân phuï cuûa Ngaøi laø Khoång Thuùc Löông cuõng ñöôïc goïi laø Thuùc Löông Hoät, laøm quan Ñaïi Phu taïi AÁp Traân, laøng Xöông Bình.

Vôï chaùnh cuûa oâng Thuùc Löông Hoät laø baø Thi Thò sanh ra ñöôïc 9 ngöôøi con gaùi. Ngöôøi vôï leû cuûa oâng aáy laïi sanh ñöôïc moät ngöôøi con trai teân laø Maïnh Bì coù taät queø chaân.

Ñeán luùc gaàn giaø oâng Thuùc Löông Hoät môùi laáy baø Nhan Thò laø ngöôøi hieàn ñöùc. baø Nhan Thò sôï choàng khoâng trai keá töï môùi leân nuùi Ni Khöu thaønh taâm caàu töï. Veà ñeán nhaø thì baø thuï thai Ñöùc Khoång Töû.

Moät böõa kia baø Nhan Thò thaáy moät con thuù laï gioáng nhö con boø con (con boø moäng)  maø coù söøng, mình coù vaûy Roàng. Con thuù naày ngoù baø roài quì xuoáng nhaû ra moät caây thöôùc baèng ngoïc, treân coù ñeà maáy chöõ : Thuûy tinh chi töû, keâ suy Chaâu nhi, nhi vi Toá Vöông”. Caâu aáy coù nghóa laø: Con cuûa vì sao Thuûy Tinh noái truyeàn cho Nhaø Chaâu ñaõ suy maø laøm Vua khoâng coù ngoâi. Coù choã laïi cho raèng Ñöùc Khoång Tö ûvoán laø vì sao Thuûy Tinh Töû giaùng phaøm.

Baø Nhan Thò thaáy con thuù laï noùi treân nhöng queø heát moät chaân, baø laáy chæ tô ñieàu coät söøng, giöõ noù laïi vaø chaïy ñi cho oâng Thuùc Löông Hoät hay. OÂng noùi raèng:” Ñoù laø con kyø laân”. Hai ñeâm sau con kyø laân suùt daây ñi maát.

Sau 11 thaùng mang thai, baø Nhan Thò sanh ra Ñöùc Khoång Töû. Khi sanh ra Ngaøi thì treân nhaø coù ba con roàng bay ñeán bao quanh vaø sau ñoù coù naêm oâng laõo ñeán vieáng. Bôûi theá trong baøi Kinh Xöng Tuïng Ñöùc Khoång Töû coù caâu: “Tam long nhieãu thieát, ngoïc thö phuø, Nguõ Laõo giaùng ñình v,v..”

Khi sanh ra Ñöùc Khoång Töû coù hình daïng khaùc thöôøng: Giöõa ñænh ñaàu cuûa Ngaøi loûm xuoáng maø chung quanh thì noåi leân cao nhö hình nuùi Ni Khöu. Vì theá maø song thaân cuûa Ngaøi môùi ñaët teân Ngaøi laø Khöu (coù choã goïi laø Khaâu), töï laø Troïng Ni.

Ngaøi coù nhieàu töôùng laï khaùc nhö: moâi nhö moâi traâu, baøn tay nhö baøn tay coïp, boä vai nhö vai chim Yeán, xöông soáng nhö xöông soáng con ruøa. Ngaøi coù töôùng Nguõ Loä: maét lôùn, haøm loä, raêng loä, tai to, muõi roäng v..v...

Khi Ñöùc Khoång Töû leân ba tuoåi, thaân phuï cuûa Ngaøi maát. Ngaøi nhôø meï laø baø Nhan Thò nuoâi naáng vaø daïy doã neân ngöôøi.

Khi Ngaøi ñöôïc 19 tuoåi thì Ngaøi môùi cöôùi baø Kieân Quan, ngöôøi nöôùc Toáng veà laøm vôï. Baø Kieân Quan sanh ñaëng moät ñöùa con trai ñaët teân laø Lyù Tö  laø Baù Ngö  laø vì luùc baø sanh thì Ñöùc Khoång Töû ñöôïc Vua ban cho moät con caù Lyù, cho neân Ngaøi môùi laáy teân caù Lyù maø ñaët teân cho con.

Sau Baù Ngö coù sanh ñaëng moät ngöôøi con trai ñaët teân laø Caáp (Khoång Caáp) töï laø Töû Tö.

Ñöùc Khoång Töû coù ra laøm quan cho nöôùc Loã. Nhöng vì thaáy Loã Haàu ñaém say töûu saéc, boû pheá vieäc trieàu ñình cho neân Ngaøi môùi töø quan, boû nöôùc Loã maø ñi chaâu löu caùc nöôùc chö haàu, öôùc mong tìm ñöôïc moät minh Quaân chuùa Thaùnh Ñeå Ngaøi phoø taù vaø nhôn ñoù xöôùng minh Thaùnh Ñaïo. Nhöng Ngaøi thaát voïng vaø trôû veà nöôùc Loã môû tröôøng daïy hoïc troø vaø san ñònh luïc Kinh. Khi Ngaøi vieát Kinh Xuaân Thu vöøa xong thì coù ngöôøi ñeán baùo coù con laân queø chaân ra. Ngaøi laáy laøm laï töï hoûi: “Laân ra chi vaäy kìa?. Moät ít ngaøy sau laïi coù ngöôøi cho hay raèng: “Con laân ñaõ bò moät ngöôøi thôï röøng gieát cheát roài!”.

Nghe vaäy Ngaøi beøn oâm maët maø khoùc vaø noùi: “Ñöôøng Ngu thôøi heà ! Laân phuïng du! Kim phi thôøi heà! Lai haø caàu? Laân heà! Laân heà! Ngaõ taâm öu! Ngaõ taâm öu!”

Lôøi than aáy coù nghóa nhö sau: Ñôøi Ñöôøng Nghieâu (Hoï Ñaøo Döôøng), ñôøi Ngu Thuaán (Hoï Höõu Ngu)  laø hai ñôøi thaùi bình thaïnh trò thì coù con laân vaø chim phuïng ñeán chaàu. Nay (ñôøi Xuaân Thu: Nhaø Chaâu suy vi, trong nöôùc roái loaïn) khoâng phaûi laø ñôøi thaùi bình, ai bieåu laân ra?

Laân oâi ! Laân oâi ! Loøng ta buoàn vaäy ! Loøng ta buoàn vaäy !”. Ngaøi laïi noùi theâm raèng: “Laân xuaát aét coù Minh Vöông (Thaùnh Quaân) ra ñôøi. Vì khoâng bieát thôøi maø ra môùi phaûi bò ngöôøi haïi”. Ngaøi cho ñoù laø ñieàm baát töôøng baùo tröôùc moái Ñaïo cuûa Ngaøi ñeán böôùc cuøng roài” (Ngoâ Ñaïo cuøn hæ ! Ngoâ Ñaïo cuøn hæ!) .

Noùi theá roài Ngaøi khoùc quaù nhieàu ñeán noåi söng caû hai con maét. Thaáy vaäy caùc moân ñeä beøn baét moät con boø keát tieàn ñieáu vaøo cuøng mình vaø daét noù ñeán tröôùc maët Ngaøi vaø thöa raèng: “Thöa Thaày, con laân noù ñaõ soáng laïi roài ñaây naày! “Nghe vaäy, Ngaøi beøn môû maét ra xem vaø thaát voïng. Ngaøi than raèng: “OÂi ! noù laø con boø, keát tieàn nhieàu goïi laø laân”.

Trong moät baøi Thaùnh ngoân xöa cuûa Ñaïi Ñaïo Tam Kyø Phoå Ñoä coù caâu:

“Boø vaøng keát  ñieáu laøm laân,

Dôû dang sö töû, phaân vaân phuïng hoaøng”

laø vaäy.

Caâu truyeän noùi treân ñöôïc ngöôøi ñôøi sau ghi laïi vôùi nhan ñeà laø: “Khoång Töû khoùc laân”. Töø ngaøy ñoù trôû ñi, söùc khoeû Ñöùc Khoång Töû keùm daàn cho ñeán khi Ngaøi qui vò.

Ñôøi Vua Ai Coâng nöôùc Loã, ngaøy Kyû Söûu, thaùng tö naêm thöù 16, sau khi ngoïa bònh baûy ngaøy Ñöùc Khoång Töû qui Thieân thoï ñöôïc 73 tuoåi.

B- Ñöùc taùnh:

Khi Ñöùc Khoång Töû leân ba tuoåi, Ngaøi hay hieäp laïi vôùi caùc treû con khaùc baøy ra nhöõng ñoà vaät cuùng teá (saùch goïi laø trôû ñaäu)-. Nhö vaäy Ngaøi ñaõ sôùm thieân veà vieäc leã baùi ngay khi coøn thô aáu.

Lôùn leân Ngaøi coù boån thaân ñeán ñeán vieáng Nhaø Minh Ñöôøng do oâng Chaâu Coâng (Chuù Vua Voõ Vöông nhaø Chaâu) laäp ra taïi coá ñoâ Laïc Döông ñeå chöùa nhöõng luaät leä vaø böûu vaät cuøng caùc hình töôïng cuûa caùc Thaùnh hieàn ñôøi tröôùc. Nôi ñaây, Ñöùc Khoång Töû khaûo cöùu cheá ñoä mieáu ñöôøng, nhöõng leã teá giao, teá xaõ. Söû cheùp  raèng: Khi ñöôïc 34 tuoåi Ngaøi coù ñeán hoûi Leã vôùi Ñöùc Laõo Töû vaø hoûi Nhaïc vôùi oâng Traønh Hoaèng. Tính Ngaøi raát hieáu hoïc vaø khoâng maéc côû hoïc vôùi keû khaùc ngang haøng hay döôùi mình.

Veà söï hoïc haønh thì Ñöùc Khoång Töû coù cho bieát raèng: “Ta töø 15 tuoåi ñaõ coù chí lo hoïc, qua 30 tuoåi môùi bieát roõ Leã. Ñeán 40 tuoåi thì heát meã laãn...”Ngaøi laïi noùi: Ta khoâng phaûi laø ngöôøi sanh ra ñaõ bieát, maø chæ laø ngöôøi öa Ñaïo cuûa Thaùnh hieàn ñôøi xöa, roài coá söùc maø hoïc laáy cho ñöôïc”. Vaäy nhôø söï tu hoïc cuûa mình maø Ñöùc Khoång Töû ñaõ trôû neân moät baäc hoïc roäng taøi cao.

Veà caùch daïy ngöôøi thì Ñöùc Khoång Töû raát chaêm hoïc vaø khoâng bao giôø bieát moûi. Ai coù hoûi ñieàu chi thì Ngaøi chæ baûo ñeán nôi ñeán choán theo söùc hieåu bieát cuûa Ngaøi.

Vieäc aên ôû cuûa Ngaøi raát laø caån thaän, raát ñuùng pheùp. Moät mieáng thòt caét khoâng vuoâng thì Ngaøi khoâng aên; chieáu traûi khoâng ngay ngaén thì Ngaøi khoâng ngoài v,v... Nem, röôïu mua ngoaøi chôï thì Ngaøi khoâng duøng. Caùch Ngaøi ñi döùng raát laø ñoan chaùnh nghieâm trang.

Khi giao thieäp vôùi höông ñaûng, Ngaøi toû ra thaät thaø, ít noùi. ÔÛ choán trieàu ñình, Ngaøi hay bieän baïch, nhöng raát kính caån.

Khi döï vaøo caùc vieäc teá töï thì tröoùc ñoù Ngaøi giöõ thaân taâm cho ñöôïc tinh khieát, thaønh kính ñeå giao caûm vôùi Thaàn minh.

Nhaø ngheøo, Ngaøi aên uoáng ñaïm baïc, thoâ sô. Luùc naøo Ngaøi cuõng vui töôi theo ñaïo lyù. Phuù quí khoâng phaûi nghóa thì Ngaøi coi nhö phuø vaân (maây noåi).

Ñöùc Khoång Töû raát nhaân haäu vaø thöôøng chia sôùt nhöõng noãi khoå ñau cuûa nhöõng ngöôøi quanh mình. Ngaøi aên khoâng no vaø troïn ngaøy khoâng ñaøn, haùt khi beân caïnh nhaø Ngaøi coù ngöôøi cheát.

Bình sanh luùc naøo Ñöùc Khoång Töû cuõng lo vieäc söûa mình cho ngay chaùnh. Ngaøi noùi: “Ñöùc cuûa mình khoâng söûa cho toát, hoïc cuûa mình khoâng giaûng cho roõ, nghe ñieàu nghóa maø khoâng laøm ñöôïc, nghe ñieàu dôû maø khoâng boû ñöôïc laø nhöõng caùi maø ta raát lo vaäy!”.

C- Coâng nghieäp.

Khi Ñöùc Khoång Töû ñöïôïc 20 tuoåi, Ngaøi ñöôïc cöû laøm chöùc UÛy Laïi troâng coi söï ñong luùa trong kho cuûa chaùnh phuû.Sau Ngaøi ñöôïc cöû giöõ chöùc Tö Chuùc Laïi troâng coi vieäc nuoâi boø, deâ, duøng vaøo vieäc cuùng teá (nhö leã Teá Giao chaúng haïn) .

Naêm Ngaøi ñöôïc 22 tuoåi thì môû tröôøng daïy hoïc taïi laøng Khuyeát Lyù, nôi sanh tröôûng cuûa Ngaøi.

Naêm Ngaøi ñöôïc 36 tuoåi, nöôùc Loã coù loaïn, Ngaøi phaûi chaïy sang nöôùc Teà. Vua Teà vôøi Ngaøi vaøo ñeå hoûi vieäc chaùnh trò. Ngaøi traû lôøi raát vöøa yù Teà Haàu. Teà Haàu toan duøng Ngaøi laøm quan thì coù quan Ñaïi Phu Yeán Anh ngaên trôû. Thaáy theá, Ngaøi beøn töø giaû nöôùc Teà trôû veà nöôùc Loã vaø tieáp tuïc môû tröôøng daïy hoïc troø. Ñoàng thôøi, Ngaøi cuõng duïng coâng suy nghó cho töôøng taän veà moái Ñaïo cuûa caùc Thaùnh hieàn ñôøi tröôùc.

Khi Ñöùc Khoång Töû ñöôïc treân 50 tuoåi thì Vua nöôùc Loã trieäu Ngaøi ra vaø phong cho Ngaøi chöùc Trung Ñoâ Teå (chöùc Kinh Thaønh Phuû Baûn: chöùc Ñoâ Tröôûng ngaøy nay). Trong thôøi haïn moät naêm, boán phöông ñeàu baét chöôùc caùch cai trò cuûa Ngaøi. Vua Loã beøn phong cho Ngaøi chöùc Tö Khoâng (Coâng Boä Thöôïng Thô) roài thaêng Ngaøi leân chöùc Ñaïi Tö Khaáu (Hình Boä Thöôïng Thô baây giôø) .

Giöõ chöùc vuï naày trong 4 naêm, Ñöùc Khoång Töû beøn nhaân cô hoäi ñaët ra luaät leä ñeå cöùu giuùp keû ngheøo khoå; laäp ra pheùp taéc, ñònh roõ nhöõng nghi tieát trong vieäc toáng taùng ngöôøi cheát.

Sau boán naêm ôû chöùc Ñaïi Tö Khaáu, Ngaøi ñöôïc Loã Haàu caát leân laøm Töôùng Quoác (Teå Töôùng: Thuû Töôùng ngaøy nay) , quyeàn nhieáp chính trò trong nöôùc. Ngaøi beøn trò toäi moät teân gian thaàn laø Thieáu Chính Maõo, phaït teân aáy phaûi aùn töû hình. Ba thaùng sau khi chaáp chaùnh, nöôùc Loã coù veû thaïnh trò. Thaáy theá, nöôùc Teà lo sôï beøn duøng möu phaûn giaùn baèng caùch ñem döng cho Vua Loã moät ban nöõ nhaïc goàm toaøn laø gaùi ñeïp muùa haùt raát gioûi. Vua Loã say meâ ban nöõ nhaïc aáy ñeán noãi ba ngaøy khoâng laâm trieàu thính chính.

Bieát khoâng theå laøm gì ñöôïc, Ñöùc Khoång Töû  beøn töø chöùc vaø sang nöôùc Veä.

Nöôùc Veä khoâng duøng Ngaøi, Ngaøi beøn laàn löôït ñi chaâu du khaép caùc möôùc nhö nöôùc Toáng, nöôùc Traàn, nöôùc Taàn, nöôùc Thaùi, nöôùc Dieäp, nöôùc Sôû vv... Caùc nöôùc naày cuõng khoâng duøng Ngaøi vì hoïc thuyeát cuûa Ngaøi caên cöù vaøo luaân thöôøng ñaïo nghóa, khoâng hôïp vôùi chính saùch “baù ñaïo” cuûa caùc nöôùc chö haàu laø: Nöôùc lôùn yû maïnh duøng voõ löïc thoân tính nöôùc nhoû, duøng möu trí maø ñoái xöû vôùi nhau chôù khoâng chuoäng ñaïo ñöùc nhaân nghóa. Thaáy theá, Ngaøi beøn trôû veà nöôùc Loã sau möôøi boán naêm chaâu löu khaép Chö quoác.

Luùc aáy Ngaøi ñaëng 68 tuoåi, Ngaøi veà ôû aån moät nôi chuyeân lo saép ñaët laïi cho coù heä thoáng maïch laïc caùc Kinh nhö Kinh Thi, Kinh Thô, Kinh Nhaïc vaø giaûi nghóa Kinh Dòch (hay Kinh Dieäc).

Cuøng luùc aáy, Ngaøy vieát Kinh Xuaân Thu, nguï yù bao bieám ngöôøi hay keû dôû, ngöôøi trung, keû nònh cuûa thôøi aáy (Thôøi Xuaân Thu Chieán Quoác).

Ñöùc Khoång Töû daïy hoïc troø coù ñeán 3.000 ngöôøi, trong soá coù 72 vò tinh thoâng luïc ngheä laø: Leã, Nhaïc, Xaï, Ngöï, Thö, Soá ñöôïc ñôøi sau goïi laø Thaát Thaäp Nhò Hieàn.

Sau khi Ñöùc Khoång Töû maát thì caùc moân ñeä cuûa Ngaøi ñeàu coù maët khaép caùc nöôùc chö haàu hoaëc vôùi tö caùch laø Quan Ñaïi Phu taïi caùc trieàu ñaïi hoaëc vôùi tö caùch laø cao ñeä cuûa Khoång moân, chuyeân vieäc Xöông minh Thaùnh Ñaïo.

Baäc cao ñeä maø ñôøi sau lieät vaøo haøng Töù Phoái goàm coù:

1)- Thaày Nhan Hoài hay Nhan Uyeân (maát sôùm hoài 30 tuoåi).

2)- Thaày Taêng Töû hay Taêng Saâm soaïn giaû quyeån Ñaïi hoïc vaø keùm hôn Ñöùc Khoång Töû ít tuoåi maø thoâi.

3)- Thaày Töû Tö hay laø Khoång Caáp, chaùu noäi Ñöùc Khoång Töû vaø laïi laø moân ñeä cuûa Thaày Taêng Töû. Thaày Töû Tö laø taùc giaû quyeån Trung Dung.

4)- Thaày Maïnh Töû hay Maïnh Kha sanh 100 naêm sau Ñöùc Khoång Töû, laø moân ñeä cuûa Thaày Töû Tö. Thaày Maïnh Töû laø taùc giaû quyeån “Maïnh Töû”.

D- Toân chæ cuûa Khoång giaùo.

Ñöùc Khoång Töû daïy Ñaïo Luaân Thöôøng, nghóa laø Ñaïo Nguõ Luaân vaø Nguõ Thöôøng.

Nguõ Luaân laø : naêm gieàng moái trong gia ñình vaø xaõ hoäi nhö: Vua toâi, cha con, vôï choàng, anh em , baäu baïn.

Nguõ Thöôøng laø: naêm ñöùc tính haèng taïi ôû trong con ngöôøi laø: Nhaân, Nghóa, Leã, Trí, Tín.   

Ñaïo Luaân Thöôøng laáy pheùp chaáp trung laøm neàn taûng (chöõ Trung seõ noùi ôû ñoaïn giaûi veà danh töø Trung Dung).

Ñaïo Luaân Thöôøng ra ñôøi töø Tam Hoaøng laø Phuïc Hi, Thaàn Noâng, Huyønh Ñeá vaø töø Nguõ Ñeá laø Nghieâu, Thuaán, Haï Vuõ, Thaønh Thang, Vua Vaên, Vua Voõ nhaø Chaâu. Tam Hoaøng vaø Nguõ Ñeá ñeàu laáy Ñaïo naày maø truyeàn thuï cho nhau.

Ñ- Coâng duïng cuûa Khoång giaùo.

Khoång giaùo phaùt khôûi ôû Trung Hoa roài truyeàn sang Trieàu Tieân, Nhöït Boån, Vieät Nam. Ñaõ treân hai nghìn naêm, moái Ñaïo aáy ñaõ laøm truï coát baát di baát dòch cho neàn vaên minh caùc nöôùc aáy. Trong thôøi gian treân hai nghìn naêm aáy nhieàu cuoäc thaêng traàm ñaõ xaûy ra cho caùc daân toäc noùi treân. Nhöng sau caùc cuoäc bieán ñoåi aáy, ôû nöôùc ta cuõng nhö ôû nöôùc Taøu, nöôùc Nhöït vaø nöôùc Trieàu Tieân. Nho phong vaø só khí laïi phaùt trieån maïnh ñeå ngaên chaän moïi söï suïp ñoå hoaøn toaøn cuûa tinh thaàn daân toäc. Nhôø vaäy maø nöôùc ta cuõng nhö ôû caùc nöôùc noùi treân, cuoäc suy ñoài neáu coù, thì cuõng khoâng khi naøo quay laïi thôøi kyø man rôï, aên loâng ôû loå maát heát luaân thöôøng ñaïo nghóa ñöôïc.

Caùi coâng duïng lôùn lao cuûa Ñaïo Khoång ñoái vôùi caùc daân toäc Trung Hoa, Nhöït Boån, Trieàu Tieân vaø Vieät Nam ta laø ôû choã ñoù.

E- Khoång giaùo laø moät Toân giaùo.

Caùc hoïc giaû Taây phöông thöôøng cho Khoång giaùo hay Nho giaùo laø moät hoïc thuyeát hay, noùi cho ñuùng hôn, laø moät neàn luaân lyù thöïc haønh ( Morale pratique) chôù khoâng phaûi laø moät Toân giaùo nhö Thích giaùo, Laõo giaùo, Christo giaùo vv... laø vì Khoång giaùo khoâng coù Ñeàn, Chuøa, Mieáu Maïo, Thaùnh ñöôøng, khoâng coù caùc cuoäc leã baùi haèng ngaøy, caùc Kinh nhöït tuïng vaø laïi cuõng khoâng coù ngaïch giaùo só  hay chöùc saéc ñeå chöùng leã qui y theá phaùt, caàu saây, caàu saùm cuøng röûa toäi nhaäp moân chi caû. Hôn theá nöõa, Khoång giaùo ít baøn ñeán caùc vaán ñeà sieâu hình, soáng, cheát, Thieân ñaøng, Ñòa nguïc vv...

Nhöng, ñeå phaûn ñoái laïi söï pheâ bình haáp taáp aáy, caùc Nho gia thuaàn tuùy cho raèng: Khoång giaùo laø moät Toân gíaùo khoâng hôn khoâng keùm. Muïc ñích cuûa Toân giaùo naày laø : daïy moãi caù nhaân caùi Ñaïo laøm ngöôøi, soáng cho ra con ngöôøi, töø trong gia ñình laø phaïm vi nhoû heïp ra ñeán xaõ hoäi laø phaïm vi roäng lôùn.

Veà nghi tieát, leã baùi thì noù baét nguoàn treân töø leã Teá Trôøi (Leã Nam Giao), thöù ñeán laø leã Teá Baùch Thaàn (Thaàn Xaõ, Thaàn Taéc, Thaàn Sôn, Thaàn Xuyeân vv...) vaø leã Teá Toå Tieân.

Veà ñòa ñieåm chieâm baùi thì Toân giaùo naày coù Giao Ñaøn (neân teá Giao, teá Xaõ ), ñeàn, Ñieän, Mieáu, Maïo. Vaø caùc tö gia trong aáy coù baøn thôø phuïng Toå Tieân.

Veà chöùc saéc thì Khoång giaùo goàm treân heát laø Vua hay Hoaøng Ñeá coù nhieäm vuï teá Trôøi ôû Giao Ñaøn, ba naêm moät laàn, thöù ñeán laø baù quan vaên voõ coù nhieäm vuï teá Baùch Thaàn trong caùc cuoäc Kyø Ñaøo vaø Teá Leã Nam Giao. Sau cuøng gia tröôûng trong moãi gia ñình coù nhieäm vuï thôø phuïng Toå Tieân haèng ngaøy vaø moãi naêm phaûi laøm leã Ky (cuùng côm) moät laàn.

Veà Kinh Keä thì coù lôøi caàu nguyeän, vaên teá rieâng cho moãi caáp böïc teá leã.

Veà aâm nhaïc thì coù Voõ Nhaïc vaø Vaên Nhaïc (Voõ Nhaïc: Troáng lôùn, chieâng, coàn, moõ, khaùnh. Vaên nhaïc goàm coù: troáng nhoû, ñôøn, keøn, saùo, nhòp sanh, chaäp choõa vv...

Veà giaùo lyù thì caùc saùch Töù Thô, Nguõ Kinh töôïng tröng phaàn lyù thuyeát. Khoång giaùo coù aûnh höôûng raát saâu xa veà quoác chaùnh, Theá ñaïo, daân phong trong moät nöôùc.

Chæ vì söï toå chöùc Khoång giaùo veà nghi leã hieäp laøm moät vôùi söï toå chöùc cuûa gia ñình vaø xaõ hoäi trong moät nöôùc cho neân Toân giaùo naày khoâng ñöùng haún ra ngoaøi ñeå ñöôïc deã troâng thaáy, deã nhaän thöùc.

Nhöõng giaùo ñieàu cuûa Khoång giaùo ôû trong gia ñình thì ñöôïc goïi laø Gia Phong (myõ tuïc cuûa moät nhaø) vaø ngoaøi xaõ hoäi thì ñöôïc goïi laø Quoác phong (myõ tuïc cuûa moät nöôùc).

Khoång giaùo cuõng coù hai phaàn nhö baát cöù moät Toân giaùo naøo laø: Hình Nhi thöôïng hoïc vaø Hình Nhi haï hoïc ( Hai phaàn naày seõ giaûi ôû ñoaïn sau) .

III- CHÔN LYÙ ÑAÏO KHOÅNG GOÀM NHÖÕNG GÌ?

Noùi moät caùch khaùc Hoïc thuyeát cuûa Ñöùc Khoång Töû goàm nhöõng gì ?

Caên cöù vaøo caùc Kinh saùch (Töù Thô vaø Nguõ Kinh) chuùng ta thaáy raèng Hoïc thuyeát cuûa Ñöùc Khoång Töû goàm hai phaàn chính yeáu nhö sau:

Hình Nhi thöôïng hoïc (tieáng Phaùp dòch laø Partie eùsoteùrique)  töùc laø caùi hoïc thuoäc veà nhöõng leõ voâ hình raát uyeân aùo, cao vieãn, chæ daønh rieâng cho moät thieåu soá Cao ñeä cuûa Ngaøi vaø Hình Nhi haï hoïc (tieáng Phaùp goïi laø Partie exoteùrique) töùc laø caùi hoïc thuoäc veà nhöõng ñieàu quan heä ñeán ñôøi soáng haèng ngaøy cuûa ngöôøi ñôøi.

A- Hình Nhi thöôïng hoïc:

Phaàn naày goàm caùc muïc nhö sau:

1)- Quan nieäm veà Trôøi vaø ngöôøi:

            a)- Thaùi Cöïc vaø söï bieán hoùa cuûa Thieân lyù

            b)- Ngöôøi vaø söï tri giaùc

            c)- Trung

d)- Sinh

            ñ)- Nhaân

            e)- Thieân meänh

            eâ)- Quæ Thaàn

            g)- Kính vaø Thaønh

            h)- Sinh Töû

2)- Ñaïo cuûa Ñöùc Khoång Töû: Caùi vui trong söï sinh hoaït.

B- Hình Nhi Haï Hoïc.

 

Phaàn Hình Nhi thöôïng laø phaàn tinh thaàn cuûa Khoång giaùo. Noù ñöôïc phaùt hieän ra ôû phaàn Hình Nhi haï. Noùi moät caùch khaùc, phaàn Hình Nhi haï töùc laø phaàn aùp duïng cuûa Hình Nhi thöôïng, noù laø phaàn thieát thöïc cuûa Nho giaùo ôû ñôøi.

Hình Nhi haï goàm nhöõng muïc sau ñaây:

1 - Quaân töû vaø tieåu nhaân.

2- Söï hoïc vaán vaø caùch thao thöû cuûa ngöôøi Quaân  töû.

            a)- Söï hoïc vaán

            b)- Tu thaân

            c)- Xöû kyû Tieáp vaät

            d)- Quan nieäm

            ñ)- Baèng höõu

            e)- Baùc aùi

3- Söï giaùo hoùa cuûa Khoång giaùo: Caùch laäp giaùo cuûa Ñöùc Khoång Töû

            a)- Hieáu ñeå

            b)- Leã nhaïc

4- Chính trò

            a)- Quan nieäm veà chính trò

            b)- Chính danh vaø ñònh phaän

            c)- Toân Quaân quyeàn

            d)- Thieân yù vaø daân taâm

            ñ)- Quaân daân töông thaân

            e)- Caùi thònh ñöùc cuûa ngöôøi Quaân töû

            eâ)- Hình chaùnh töông tham

            g)- Cö kính haønh giaûn

            h)- Thöù, phuù giaùo

i)- Kính caån vaø thaän troïng

Vì thôøi gian coù haïn, chuùng toâi chæ xin trình baøy moät ít ñieåm chính cuûa moãi phaàn noùi treân ñeå giuùp chö Quí lieät vò hieåu roõ: Vuõ truï vaø Nhôn sinh quan cuûa Ñaïo Laõo vaø Ñaïo vaø Ñaïo Phaät.

* Veà Hình Nhi thöôïng hoïc chuùng toâi xin trình baøy nôi ñaây caùc muïc nhö sau:

Veà Vuõ Truï Quan: Thaùi Cöïc vaø söï bieán hoùa cuûa Thieân lyù.

Veà Nhaân sinh quan: Ngöôøi vaø söï tri giaùc.

Vaán ñeà Sinh - vaán ñeà Töû, vaø sau cuøng laø vaán ñeà Quæ Thaàn.

* Veà Hình Nhi haï hoïc chuùng toâi chæ trình baøy 3 tieåu muïc laø: Quaân töû, Tieåu nhôn.

I- Quan nieäm veà Trôøi.

Thaùi Cöïc vaø söï bieán hoùa cuûa Thieân Lyù.

Theo yù nghó cuûa ngöôøi ñôøi xöa tröôùc Ñöùc Khoång Töû thì luùc ñaàu Vuõ Truï chæ laø moät khoái môø mòt hoãn ñoän goïi laø thôøi kyø hoãn mang. Trong cuoäc hoãn mang aáy coù caùi Lyù Voâ Hình raát linh dieäu, raát cöôøng lieät goïi laø Thaùi Cöïc.

Song Thaùi Cöïc huyeàn bí voâ cuøng khoâng theå bieát ñöôïc baûn theå cuûa Lyù aáy laø theá naøo? Tuy khoâng theå bieát ñöôïc roõ caùi chôn tính vaø caùi chaân töôùng cuûa Lyù aáy, nhöng chuùng ta coù theå xem söï bieán hoùa cuûa vaïn vaät maø bieát ñöôïc caùi ñoäng theå cuûa Lyù aáy. Caùi ñoäng theå cuûa Lyù aáy phaùt hieän ra bôûi hai caùi theå khaùc nhau laø Ñoäng vaø Tónh. Ñoäng laø Döông, Tónh laø AÂm . Döông leân ñeán cöïc ñoä laïi bieán ra AÂm. AÂm leân ñeán cöïc ñoä laïi bieán ra Döông. hai theå aáy cöù theo lieàn nhau roài töông ñoái, töông ñieàu hoøa vôùi nhau ñeå bieán hoùa maø sinh ra Trôøi Ñaát vaø Vaïn vaät.

Vaäy khôûi ñieåm cuûa Taïo Hoùa (Creùation) laø do hai caùi töông ñoái AÂm vaø Döông vaø Ñaïo Trôøi Ñaát cuõng khôûi ñaàu bôûi söï bieán hoùa cuûa hai töông ñoái aáy. Tröôùc hai caùi töông ñoái aáy thì daãu coù gì cuõng nhö khoâng, thì khoâng sao maø bieát ñöôïc? Khi hai caùi töông ñoái aáy ñaõ phaùt hieän ra thì caùi gì cuõng hieån nhieân, khoâng theå noùi laø khoâng coù ñöôïc.

Ñoù laø caùi coát yeáu cuûa Kinh Dòch, cho neân môùi coù caâu raèng:”Dòch höõu Thaùi Cöïc, thò sinh Löôõng Nghi, Löôõng Nghi sanh Töù Töôïng; Töù Töôïng sinh Baùt Quaùi” (Dòch Heä töø thöôïng) (Ñaïo Dòch ôû Thaùi Cöïc; Thaùi Cöïc sinh ra Hai Nghi, hai Nghi sinh ra boán Töôïng, boán Töôïng sinh ra taùm Queû)  

Dòch laø gì ? Dòch laø bieán doåi. Trong Trôøi Ñaát khoâng coù caùi gì laø khoâng bieán ñoåi luoân. Ñoù laø quan nieäm raát troïng yeáu cuûa Khoång giaùo. Ñöùc Khoång Töû tin coù Lyù Thaùi Cöïc ñoäc nhöùt, tuyeät ñoái. Nhöng vì Lyù aáy cao dieäu quaù ! khoâng theå bieát ñöôïc ! cho neân hoïc thuyeát cuûa Ngaøi ñeå caùi Baûn theå cuûa Lyù Thaùi Cöïc ra ngoaøi phaïm vi trí thöùc cuûa ngöôøi ta maø chuû laáy caùi ñoäng theå cuûa Lyù aáy laøm toân chæ. Vaäy xeùt caùi ñoäng theå cuûa Lyù Thaùi Cöïc ñeå bieát ñöôïc söï bieán hoùa cuûa Trôøi Ñaát vaø vaïn vaät laø toân chæ cuûa Dòch hoïc.

II- Quan nieäm veà Ngöôøi (Nhaân sinh quan)

Ngöôøi vaø söï tri giaùc:

Con ngöôøi ta coù caùi ñòa vò raát lôùn trong vaïn vaät. Cöù theo caùi hoïc cuûa Nho giaùo thì:” Nhaân giaû kyø Thieân Ñòa chi ñöùc;  AÂm Döông chi giao, Quæ Thaàn chi hoäi, Nguõ haønh chi khí giaû” (Ngöôøi laø caùi ñöùc cuûa Trôøi Ñaát, söï giao hôïp cuûa AÂm Döông;  Söï tuï hoäi cuûa Quæ Thaàn, Caùi Khí Tinh Tuù cuûa Nguõ Haønh” (Leã Kyù Leã Vaän  IX) .

Trôøi Ñaát sinh ra Ngöôøi , laïi phuù cho caùi tính raát quí, töùc laø ngöôøi chòu caùi ñöùc cuûa Trôøi Ñaát. Ngöôøi laïi baåm thuï ñöôïc hoøan toaøn caû caùi tinh thaàn linh dieäu vaø caùi Khí chaát Tinh tuù, cho neân môùi noùi : Ngöôøi laø linh hôn caû vaïn vaät. Nhôø caùi tinh thaàn vaø caùi Khí chaát aáy ngöôøi ta môùi coù caùi saùng suoát ñeå hieåu bieát muoân vaät, bieát bieän phaân ñieàu phaûi söï quaáy.

Caùi saùng suoát töï nhieân coù saün trong con ngöôøi laø Minh Ñöùc hay laø Löông Tri. Coù theå goïi laø tröïc giaùc. Heã con ngöôøi giöõ ñöôïc caùi taâm hö tónh khoâng ñeå cho vaät duïc che toái maát caùi saùng suoát töï nhieân, thì khi coù vaät gì caûm ñeán laø öùng ñöôïc vaø bieát roõ ngay caùc leõ. Taâm con ngöôøi maø tónh bao nhieâu thì caùi tröïc giaùc laïi caøng maãn nhueä baáy nhieâu. Ñeán trình ñoä aáy thì con ngöôøi ñöôïc ñöùng vaøo haøng Tam Taøi: Thieân -  Ñòa - Nhôn.

III- Vaán ñeà Sinh trong Vuõ Truï.

Ñaïo Trôøi Ñaát theo caùi “Trung” maø bieán hoùa luoân laøm cho moãi ngaøy moät môùi hôn, moät toát hôn. Ñoù laø caùi thònh ñöùc cuûa Trôøi Ñaát. Coù caâu:”Ñeá ñöùc haùo sinh”.

Söï bieán hoùa aáy do moät AÂm moät Döông maø sinh sinh hoùa hoùa ra maõi. Theo Ñaïo aáy maø ñi laø Thieän. Thaønh ñöôïc Ñaïo aáy laø Tính.

Chæ coù keû nhaân giaû troâng thaáy caùi Ñaïo aáy, cho neân goïi laø Nhaân. Keû trí giaû troâng thaáy caùi Ñaïo aáy cho neân goïi laø Trí. Coøn traêm hoï thì tuy haèng ngaøy vaãn theo Ñaïo aáy maø vaãn môø mòt khoâng bieát.

Ñöùc Khoång Töû coát laáy söï Sinh laøm troïng hôn caû. Ngaøi cho söï Sinh cuûa vaïn vaät laø theo leõ töï nhieân. Trong vuõ truï choã naøo cuõng thaáy daãy ñaày nhöõng Sinh Lyù vaø Xuaân khí thì bieát caùi ñöùc cuûa Trôøi lôùn roäng laø döôøng naøo!

Trong Heä Töø haï coù caâu: “Thieân Ñòa chi, ñaïi ñöùc vieát sinh” (Ñöùc lôùn cuûa Trôøi Ñaát laø söï Sinh). Boán ñöùc cuûa Trôøi laø Nguyeân (Nguyeân thuoäc muøa Xuaân), Hanh (thuoäc muøa Haï). Lôïi (thuoäc muøa Thu), Trinh (thuoäc muøa Ñoâng) .

Do caùi quan nieäm raát troïng yeáu cuûa Khoång giaùo veà söï Sinh maø Toân giaùo naày khaùc haún vôùi Ñaïo Phaät vaø Ñaïo Laõo.

Theo Ñaïo Phaät, söï soáng laø moät caûnh khoå cho neân phaûi tìm caùch giaûi thoaùt vaø caàu laáy söï “baát sinh”.

Laõo giaùo thì caàn laáy söï “voâ vi tónh mòch” khoâng thích gì ñeán söï ñôøi.

IV- Söï Sinh Töû cuûa con ngöôøi.

Veà söï sinh töû cuûa con ngöôøi thì Ñöùc Khoång Töû cuõng tin töôûng nhö moïi ngöôøi ñöông thôøi baáy giôø. Ngaøi noùi raèng: “Nhaân sinh höõu khí, höõu hoàn, höõu phaùch. Khí, hoàn, phaùch hoäi vi chi sinh”

(Ngöôøi sinh ra coù khí, coù hoàn, coù phaùch. Khí, hoàn, phaùch hoäi laïi goïi laø Sinh) (Khoång Töû Gia Ngöõ - Ai Coâng vaán chính XVII) .

Ngöôøi ta ôû ñôøi coù maïng, coù taùnh, coù soáng, coù cheát. (Trong saùch Khoång Töû Gia Ngöõ veà thieân Baûn Meänh Giai XXVI Ñöùc Khoång Töû noùi raèng: “Phaân ö ñaïo, vò chi meänh, hình ö nhaát chi tính, hoùa ö aâm döông töông Hình Nhi phaùt vi chi sinh, hoùa cuøng soâ vò chi töû soá meänh giaû tính chi thæ giaû, töø giaû sinh chi chung giaû, höõu thæ taéc höõu chung”. (Chia moät phaàn ôû trong ñaïo töï nhieân cuûa Trôøi Ñaát ra goïi laø Meänh, roõ hình ra caùi Lyù nhaát quaùn, ai cuõng nhö ai, goïi laø Tính; bieán hoùa ôû AÂm Döông  maø thaønh ra, coù töôïng, coù hình goïi laø Sinh, hoùa ñeán cuøng, soá heát, goïi laø Töû. Cho neân Meänh laø caùi baét ñaàu cuûa Tính. Töû laø caùi cuoái cuøng cuûa Sinh; Coù caùi baét ñaàu thì  aét coù caùi cuoái cuøng”).

Cheát roài thì haøi coát choân xuoáng ñaét ñeàu tan naùt ñi, coøn caùi Tinh anh thì leân treân khoaûng khoâng gian saùng roõ röïc rôõ. Bôûi theá môùi coù caâu: “Tam haäu taïi Thieân” (Ba Vua ôû treân Trôøi).

V- Quæ Thaàn.

Ñöùc Khoång Töû tin coù Trôøi, coù Thieân meänh, tin coù Quæ Thaàn.

Theo Ngaøi, Quæ Thaàn laø caùi Khí thieâng lieâng ôû trong Trôøi Ñaát, tuy maét ta khoâng troâng thaáy, tai ta khoâng nghe nhöng vaãn thaáy ñöoïc caû muoân vaät, khoâng soùt vaät naøo, ñaâu ñaâu cuõng hình nhö ôû treân ñaàu ta, ôû beân taû beân höõu ta. Bôûi vaäy, Ngaøi khuyeân: “Teá Thaàn nhö Thaàn taïi” (Teá Thaàn thì laø laáy coù Thaàn ôû ñoù). Nhöng ñeå traùnh söï caàu phuùc voâ loái, xu nònh Thaàn quyeàn, Ngaøi noùi nhö sau: “Hoaïch toäi ö Thieân voâ sôû ñaûo giaû” (Phaûi toäi vôùi Trôøi coøn caàu nguyeän vaøo ñaâu ñöôïc?)  

Ngaøi cuõng khuyeân: “Kính Quæ Thaàn nhi vieãn chi” (Kính troïng Quæ Thaàn, neân xa laùnh, khoâng neân gaàn).

VI- Quan nieäm ngöôøi Quaân töû theo Ñaïo Nho.

1)- YÙ nghóa chöõ Nho .

Chöõ Nho hay laø Nhu  goàm coù hai phaàn laø: Chöõ Nhaân ñöùng beân taû, coù nghóa laø ngöôøi hoïat ñoäng, tranh ñaáu vaø chöõ Nhu  beân höõu coù nghóa laø caàn duøng. Toaøn chöõ Nho coù nghóa laø ngöôøi raát caàn duøng cho xaõ hoäi. Noùi moät caùch khaùc, Nho laø ngöôøi coù boån phaän laõnh ñaïo, höôùng daãn xaõ hoäi, nhöùt laø veà phöông dieän ñaïo ñöùc.

Vì leõ ñoù maø ngöôøi theo Ñaïo Nho, sau khi ñaõ hoïc thaønh taøi roài thì phaûi ñem sôû hoïc cuûa mình ra maø höôùng daãn xaõ hoäi. Bôûi theá, neáu gaëp thôøi thì Nho gia  phaûi xuaát chính (ra laøm quan). Sau khi ñaõ laøm quan xong, ñeán tuoåi cao laõo hoài höu goïi laø trí só qui ñieàn thì laïi môû tröôøng daïy hoïc ñeå höôùng daãn con em trong laân aáp. Bôûi   theá môùi coù caâu: “Tieân vi quan, thoaùi vi sö” laø vaäy.

Khi khoâng gaëp thôøi, nhaø Nho ôû aån, goïi laø xöû só. Bôûi theá môùi coù caâu: “Ñaéc chi döõ daân do chi, baát ñaéc chí thaân kyø ñoäc daõ”.

Noùi toùm laïi, baát cöù trong tröôøng hôïp naøo, nhaø Nho phaûi laø göông maãu cho daân chuùng noi theo.

          

2)- YÙ nghóa Quaân töû.

Töø ngöõ Quaân töû theo nghóa ñen laø: Con Vua, Thöïc theá! Ngaøy xöa, tröôùc thôøi Ñöùc Khoång Töû nhöõng nhaø Nho ñoùng vai laõnh ñaïo quoác daân laø nhöõng con Vua chaùu Chuùa. Noùi moät caùch khaùc, caùc baäc naày thuoäc haøng quí phaùi coù ñuû pgöông tieän ñeå hoïc Ñaïo Thaùnh hieàn ñeán nôi ñeán choán. Caùc baäc aáy phaûi laø ngöôøi göông maãu veà taøi naêng cuõng nhö veà ñöùc haïnh.

Nhöng ñeán dôøi Ñöùc Khoång Töû thì töø ngöõ Quaân töû nghóa laø ngöôøi göông maãu veà taøi ñöùc, veà hai maët vaên vaø chaát khoâng coøn daønh rieâng cho haøng quí phaùi nöõa, maø traùi laïi ñöôïc aùp duïng cho ngöôøi thöôøng daân hoäi ñuû hai ñieàu kieän noùi treân.

Cuõng neân noùi raèng: Vaøo thôøi Xuaân Thu roài ñeán Chieán Quoác, caùc haøng Vua, Chuùa, Coâng haàu, Khanh töôùng ñaïi ña soá khoâng coøn ñöôïc quoác daân meán phuïc veà taøi ñöùc nöõa vaø cuõng vì vaäy maø Ñöùc Khoång Töû ñaõ soaïn ra Kinh Xuaân Thu ñeå duøng loái bao bieám maø khen ngöôøi hieàn vaø cheâ keû döõ.

Muoán coù yù nieäm veà ngöôøi Quaân töû thì Ñöùc Khoång Töû thöôøng duøng loái pheâ bình baèng caùch so saùnh ngöôøi hieàn laø Quaân töû vôùi keû baát löông laø keû tieåu nhaân. Tröôùc thôøi Ñöùc Khoång Töû danh töø ñoái laäp cuûa Quaân töû laø tieåu nhaân ñöôïc duøng ñeå aùm chæ keû cuøng ñinh haï tieän, thieáu hoïc, chuyeân vieäc phuïc vuï caùc baäc quyeàn quí. Töø ñôøi Ñöùc Khoång Töû veà sau töø ngöõ tieåu nhôn aùm chæ con ngöôøi trí oùc xaáu xa, heïp hoøi, baàn tieän, quanh naêm chæ chöïc laøm aùc.

Ñaây: Söï pheâ bình hai haïng ngöôøi noùi treân baèng loái so saùnh aáy cuûa Ñöùc Khoång Töû ñöôïc laàn löôït dieãn ra nhö sau:

1)- Quaân töû chu nhi baát tyû; tieåu nhaân tyû nhi baát chu. (Ngöôøi Quaân töû thì giao thieäp roäng raõi vôùi moïi ngöôøi Chu: hay laø Chaâu: vaây quanh, bao truøm, ñeán nôi ñeán choán). Keû tieåu nhaân thì giao thieäp vôùi keû gian aùc vaø gaàn mình, trong phaïm vi heïp hoøi maø khoâng roäng raõi.

2)- Quaân töû hoaøi ñöùc, tieåu nhaân hoaøi thoå; Quaân töû hoaøi hình, tieåu nhaân hoaøi hueä.

Hoaøi: thöôøng ñeå loøng vaøo moät vieäc gì maø khoâng bao giôø queân.

Thoå: choã ñöùng, laäp tröôøng trong xaõ hoäi, ngoâi vò.

Hình: coù nghóa laø ñieån hình, kieåu maãu chôù khoâng phaûi hình luaät.

Hueä: Lôïi loäc, aân thöôûng.

Thích Noâm:

a)- Ngöôøi Quaân töû ñeå loøng vaøo ñaïo ñöùc maø khoâng khi naøo queân; keû tieåu nhaân thì ñeå loøng vaøo ñòa vò, ngoâi thöù vaø khoâng khi naøo queân.

b)- Ngöôøi Quaân töû luoân luoân ñeå loøng vaøo ngöôøi ñieån hình, göông maãu; keû tieåu nhaân thì luoân luoân ñeå loøng vaøo lôïi loäc, aân thöôûng maø thoâi.

3)- Quaân töû duï ö nghóa, tieåu nhaân duï ö lôïi.

Duï: Roõ raøng. Ví duï: Trong con maét vaø boä oùc chæ coù yù nghó roõ raøng ñieàu aáy maø thoâi.

Thích Noâm:

Ngöôøi Quaân töû trong taàm con maét vaø boä oùc chæ coù nghó roõ raøng veà ñieàu nghóa maø thoâi; keû tieåu nhaân maét chæ thaáy vaø boä oùc chæ nghó ñeán ñieàu lôïi maø thoâi.

4)- Quaân töû thaõng ñaõng ñaõng, tieåu nhaân tröôûng thích thích.

Thích Noâm:

Ngöôøi Quaân töû trong loøng thö thaùi luoân luoân laø vì ngöôøi Quaân töû ñaày ñaïo ñöùc, ôû trong taâm chæ bieát thuaän leõ Trôøi, thôø chaân lyù maø nhöõng vieäc cuøng, thoâng, ñaéc, taûn thuoäc veà ñöôøng ñôøi, muøi tuïc, ngöôøi Quaân töû chaúng ñaët vaøo loøng. Vì vaäy maø ngöôøi Quaân töû ngöûa leân khoâng theïn vôùi Trôøi, cuùi xuoáng khoâng theïn vôùi Ñaát, maø ôû trong loøng thì cöù vui luoân (Quaân töû thaûng ñaõng ñaõng).

Traùi laïi, keû tieåu nhaân trong loøng lo sôï luoân luoân, bôûi vì hoï chæ say vôùi muøi ñôøi maø thöôøng lo maát phaàn aên, hoûng nöôùc böôùc, cho neân böùt röùc, böïc boäi luoân (tröôøng thích thích) .

5)- Quaân töû thaønh nhaân chi myõ, baát thaønh nhaân chi aùc ; tieåu nhaân phaûn thò.

Thích Noâm:

Ngöôøi Quaân töû thöôøng xem ngöôøi cuõng nhö mình, thaáy vieäc toát cuûa ngöôøi nghó cuõng nhö vieäc toát cuûa mình, neân heát söùc taùn thaønh cho ngöôøi neân ñieàu toát; thaáy vieäc xaáu cuûa ngöôøi, nghó cuõng nhö vieäc xaáu cuûa mình maø khoâng muoán ngöôøi maéc laáy tieáng xaáu, neân heát söùc ngaên ñoùn khoâng ñeå cho ngöôøi ta neân vieäc xaáu.

Coøn keû tieåu nhaân thì ngöôïc laïi vì tính tình heïp hoøi, aùc ñoäc, xaáu xa.

6 )- Quaân töû hoøa nhi baát ñoàng, tieåu nhaân ñoàng nhi baát hoøa.

Hoøa: Tính thoûa hôïp vôùi nhau maø khoâng tranh giaønh hôn thua nhau ôû choã ñöïôïc, thua, hôn, keùm.

Ñoàng: Keát phe, laäp phaùi ñeå ruû nhau ñi vaøo moät con ñöôøng chæ coù lôïi cho ñoaøn theå mình.

Thích Noâm:

Trong söï möu ñoà ích lôïi chung, ngöôøi Quaân töû hoøa thuaän vôùi moïi ngöôøi maø khoâng coù oùc beø phaùi, ñoàng ñaûng.

Keû tieâu nhaân thì coù oùc beø phaùi, ñoàng ñaûng maø khoâng hoøa vôùi keû ngoaøi taäp theå cuûa hoï.

7)- Quaân töû thöôïng ñaït, tieåu nhaân haï ñaït.

Thích Noâm :

Ngöôøi Quaân töû trong coâng phu hoïc vaán khoâng bao giôø töï tuùc, töï maõn maø traùi laïi, caøng hay, caøng hoïc. Caøng hoïc, caøng hay neân cöù tieán maõi khoâng chaùn. Ñeán böïc cao minh goïi laø thöôïng ñaït.

Traùi laïi keû tieåu nhaân thì hoï laïi quaù mau töï tuùc, töï maõn, chöa hay maø baûo raèng hay roài töï luøi chôù khoâng tieán. Vì theá maø keû tieåu nhaân haï ñaït laø vaäy.

8)- Quaân töû caàu ö kyû, tieåu nhaân caàu ö nhaân.

Thích Noâm:

Ngöôøi Quaân töû neáu thaáy thaát baïi, khoù khaên trong trong söï hoïc hoûi, caàu tieán, thì chæ troâng caäy laáy mình ñeå söûa chöõa nhöõng choã sai. Traùi laïi, keû tieåu nhaân thì troâng caäy ôû ngöôøi ngoaøi vì khoâng coù oùc töï tin.

9)- Quaân töû höõu tam uùy: UÙy Thieân meänh, uùy ñaïi nhaân; uùy Thanh nhaân chi ngoân, Tieåu nhaân baát tri Thieân meänh, nhi baát uùy giaû, hieäp ñaïi nhaân, vuõ Thaùnh nhaân chi ngoân.

Thích Noâm:

Ngöôøi Quaân töû thôøi ôû trong taâm lyù thöôøng coù ba ñieàu kieâng sôï luoân luoân:

a)- Kieâng sôï meänh Trôøi (Kieâng sôï chaùnh lyù cuûa Trôøi).

b )- Kieâng sôï ngöôøi coù ñaïo ñöùc lôùn (chôù khoâng phaûi kieâng sôï “Quan lôùn”, cuï lôùn)

c)- Kieâng sôï lôøi noùi cuûa Thaùnh Nhaân.

Traùi laïi, keû tieåu nhaân thì coøn bieát Meänh Trôøi laø gì? laïi coøn khinh lôøn nhöõng böïc ñaïi nhaân ñaïo ñöùc lôùn vaø khi deã lôøi noùi cuûa Thaùnh nhaân.

10)- Quaân töû taùnh nhö thuûy.

Thích Noâm:

Taùnh ngöôøi Quaân töû gioáng nhö taùnh cuûa chaát nöôùc: ôû baàu thì troøn, ôû  oáng thì daøi.

11)- Bieåu hieäu cuûa ngöôøi Quaân töû laø caây tre.

Bôûi theá môùi coù caâu: Quaân töû tröôùc, tröôïng phu toøng.

Caây tre ñeán muøa ñoâng laïnh leõo laù vaãn xanh, khoâng ñoåi saéc, khoâng rôi ruïng, ruoät thì troáng roãng, mình thì ngay thaúng.

Caây tre töôïng tröng chí nhaãn naïi, cöông quyeát, ñöùc thanh lieâm, khieát tònh vaø tính trung tröïc cuûa ngöôøi Quaân töû.

Ngöôøi Quaân töû cuõng ñöôïc goïi laø “Hieàn nhaân” (Le sage), cuõng ñöôïc goïi laø L’ honneâte homme - The Gentleman.

Saùch coù caâu:

“Nhaân hy Hieàn,

Hieàn hy Thaùnh

Thaùnh hy Thieân”.

Thích Noâm:

Ngöôøi thöôøng nhaân coá gaéng baét chöôùc cho baèng ñöôïc böïc Hieàn. Baäc Hieàn coá gaéng baét chöôùc cho baèng baäc Thaùnh. Baäc Thaùnh coá gaéng baét chöôùc cho baèng Trôøi.

12)- Ngöôøi Quaân töû soáng trong xaõ hoäi ñeå khoûi laàm laïc vaø khoûi hoái haän caàn coù ba ñöùc töùc laø: Nhaân, Trí Duõng

a)- Ñöùc Nhaân ñaõ noùi roài ôû treân.

b)- Trí: laø tính saùng suoát ñeå bieän phaân taø chaùnh haàu khoûi bò ngöôøi löôøng gaït.

c)- Duõng: Tính can ñaûm ñeå cöông quyeát laøm vieäc nghóa cho ñeán keát quaû cuûa noù (Ñaït muïc ñích).

IV- SÖÏ LIEÂN HEÄ GIÖÕA KHOÅNG GIAÙO VAØ TAM KYØ PHOÅ ÑOÄ.

Caùc baøi Thaùnh giaùo noùi veà vieäc naày töø khi khai Ñaïo (Ñaïi Ñaïo Tam Kyø Phoå Ñoä) ñeán ngaøy nay:

1)-Ñaøn Cô ngaøy Dimanche 24 Octobre 1926 taïi Phöôùc Linh Töï (Thaùnh Ngoân Hieäp Tuyeån Quyeån Nhöùt, trg. 48):

Thích Ca Maâu Ni Phaät taù danh Cao Ñaøi Tieân OÂng Ñaïi Boà Taùt Ma Ha Taùt Giaùo Ñaïo Nam Phöông:

“Ñaõ coù Thaùnh töôïng Thaày, thì  coát Ngoïc Hoaøng coøn ñeå laïi chaúng nghóa chi heát. Thaày noùi cho caùc con roõ: Vì coù baùo tröôùc töø Nhöùt Toå chí Luïc Toå thì thôø Thaày ngoài tröôùc, vì tröôùc laø lôùn. Phaûi vaäy

Khai Thieân Ñòa voán Thaày, sanh Tieân Phaät cuõng Thaày; Thaày ñaõ noùi: Moät Chôn Thaàn maø bieán Caøn Khoân Theá Giôùi vaø caû nhaân loaïi. Thaày laø chö Phaät. Chö Phaät laø Thaày. Caùc con laø chö Phaät. Chö Phaät laø caùc con.

Coù Thaày môùi coù caùc con. Coù caùc con roài môùi coù chö Thaàn, Thaùnh, Tieân, Phaät.

Thaày khai Baùt Quaùi maø taùc thaønh Caøn Khoân Theá Giôùi neân môùi goïi laø Phaùp. Phaùp coù môùi sanh ra caøn Khoân vaïn vaät roài môùi coù ngöôøi, neân goïi laø Taêng.

Thaày laø Phaät, Chuû caû Phaùp vaø Taêng, laäp thaønh caùc Ñaïo maø phuïc hoài caùc con hieäp moät cuøng Thaày

Thaày laäp Phaät giaùo vöøa khai Thieân, laäp Ñòa neân Phaät giaùo laø tröôùc, keá Tieân giaùo roài môùi tôùi Nho giaùo. Nay laø Haï Nguôn haàu maõn, phaûi ñöôïc phuïc laïi nhö buoåi ñaàu, neân phaûi phaûn tieàn vi haäu.

Tæ nhö laäp Tam giaùo Qui Nhöùt thì: Nho laø tröôùc,Laõo laø giöõa,

Thích laø choùt. Neân Thaày phaûi ngoài sau chö Phaät, Tieân, Thaùnh, Thaàn maø ñöa chuùng noù laïi Voâ Vi Chi Khí, chính laø Nieát Baøn ñoù vaäy !

2)-Nho giaùo trong tieâu ngöõ: Tam giaùo qui nguyeân cuûa Ñaïi Ñaïo Tam Kyø Phoå Ñoä.

Tieâu ngöõ: Tam giaùo Qui Nguyeân cuûa Ñaïi Ñaïo Tam Kyø Phoå Ñoä goàm coù: Nho giaùo, Laõo giaùo, Phaät giaùo.

3)-Ñaøn cô taïi Cao Thieàn Ñaøn (Kieân Giang) ñeâm 7 thaùng 1 Annam Taân Vi (Thaùnh Giaùo Chaùnh Truyeàn trang 18-19):

Thi:

      Chí ñöùc hoùa thöông sanh,

      Thaùnh moâ taäp ñaïi thaønh.

      Vaên chöông nhi voõ hieån,

      Tuyeân ñaïo ñònh sang Kinh.

      Chöùng thöû tam tuøng giaùo.

      Theå trình nguõ saéc quang.

      LIEÂN hoa chôn thaéng caûnh,

      ÑAØN só taùnh taâm linh.

Thöôïng yû chöùng Ñaøn cho Theå Lieân Tieân Nöõ.

Thi:

      Theå dung hoaøn toaøn doaõn khuyeát dung.  

      Lieân tö khieát baïch töï nhieân dung.

      Tieân Thieân taïo hieäp Tam Qui Nhöùt,

      Nöõ Khaûm, Nam Ly ñoaït Hoùa Coâng.

Giaûi thuyeát Ñaïo Nho:

1-   Thaùnh Kinh trung hieáu laøm ñaàu,

      Daàu nam, daàu nöõ phaûi trau troïn nieàm

      Traûi xem saùch vôû coå kim,

      Ngaøn Kinh muoân dieån daïy keàm thaûo ngay

2-   Trôøi cao, bieån thaúm, ñaát daày,

      Nho gia vöõng ñaët chaúng lay, chaúng sôøn

      Daïy ngöôøi luaân lyù cang thöôøng,

      Daïy ngöôøi Trung, Tín, Nghóa, Nhaân veïn toaøn

3-   Daïy cho bieát pheùp, bieát khuoân,

      Leã nghi, ñaïo ñöùc, coäi nguoàn daân sanh.

      Trung Dung hai chöõ chí thaønh,

      Phaùt minh Thieân Ñòa löu haønh caên cô.

4-   Dòch Kinh cheùp ñeå sôø sôø,

      Haø Ñoà laïi vôùi Laïc Thô roõ raøng

      Thaùnh nhaân nghieân cöùu AÂm Döông,

      Nguõ Haønh sanh, khaéc, tuaàn huôøn chaâu nhi.

5-   Ñaïo thoâng töø luùc Phuïc Hy,

      Laàn qua Ñaïi Vuõ ñeán kyø Vaên Vöông.

      Chaâu Coâng, Khoång Thaùnh tieáp nöông,

      Laäp thaønh Moái caû, môû mang con ngöôøi.

6-   Töø sanh coù Ñaát coù Trôøi,

      Coù Ngöôøi môùi ñuû saùnh ngoâi Tam Taøi.

      AÂm Döông Moät Lyù maø Hai,

      Nhö ngöôøi moät gioáng gaùi trai hai hình.

7-   Trôøi thì sanh coù naêm Haønh,

      Ngöôøi thì naêm Ñöùc saün in vaøo loøng.

      Suy ra cho toät cho cuøng,

      Thieân Nhaân nhöùt Lyù quaùn thoâng chaúng rôøi.

8-   Nghó roài môùi roõ Ñaïo Trôøi,

      Roõ roài neân môùi baøy lôøi daïy khuyeân.

      Xöa nay nhöõng böïc Thaùnh Hieàn,

      Thay Trôøi daïy Ñaïo saùch bieân muoân vaøn.

9-   Daïy cho khaéng khít Tam cang,

      Daïy cho gaén chaët Nguõ Thöôøng Nhaân Luaân.

      Thi, Thô, Leã, Nhaïc, ñieån phaàn,

      Hieán chöông Vaên Voõ noi chöøng Thuaán Nghieâu.

10-Tam Thieân Tam Baù ñuû ñieàu,

      Duøng göông Tieân giaùc daét dìu haäu lai.

      Daïy ñôøi chaúng soùt moät baøi,

      Teà gia, trò quoác chaúng sai phaân haøo.

11- Nho gia roäng lôùn xieát bao!

      An daân, an quoác coâng lao muoân ñôøi.

      Nhöõng ñieàu cö xöû laøm ngöôøi,

      Chaúng soùt moät lôøi Ngaøi nôõ boû qua.

12- Ñeán phaàn trieát hoïc cao xa,

      Saùnh cuøng Phaät, Laõo cuõng laø mæa mai.

      Keû sau hoïc hoûi sô saøi,

      Chia phe, chia phaùi, bieám baøi, khen cheâ.

13- Chöa thoâng yù vò Troïng Ni,

      Maø cheâ Ñaïo khaùc thuoäc veà dò ñoan.

      Chaúng deø Tam giaùo Thaùnh nhaân,

      Truyeàn trao moái caû phaûi nöông theo thôøi.

14-Moät raèng: Phaät Laõo haïi ñôøi,

      Chaúng doøm Khoång giaùo hieám ngöôøi boâi sö.

      Ñaïo naøo cuõng taïi ngöôøi hö,

      Ñaïo naøo cuõng giöõ khö khö taùnh Trôøi.

15-Boån sô khuyeân chôù ñoåi dôøi,

      “Chæ ö chí thieän” troïn ñôøi ñöøng sai.

      Ngoïc trong nhôø coù söùc maøi,

      Ngöôøi muoán neân taøi thôøi phaûi chí taâm.

16-Taác vaøng, taác boùng quang aâm,

      Ba dö möïa chôù töôûng caàm raèng chôi.

      Muoán cho ñöùng ñôït vôùi ñôøi,

      Nhôn hoøa, Ñòa lôïi, Thieân thôøi phaûi thoâng.

17-Muoán raønh Theå, Duïng, Hoùa Coâng,

      AÂm, Döông, Ñoäng, Tònh chaáp trung ñieàu hoøa.

      Moïi ngöôøi moïi giöõ gieàng ba,

      Gìn caâu “Tha thieát saùt-na” chôù rôøi.

18-“Nhaân taâm ngay ngaém em oâi !

      Gìn loøng “thaân ñoäc” giöõ lôøi u vi,

      Quan phoøng hai chöõ Trí tri,

      Chaùnh taâm, thaønh yù, voâ vi khoâng ñieàn.

19-Hi Hieàn, Hi Thaùnh, Hi Thieân,

      Do mình trì chí töï nhieân ñöôïc thaønh.

      Coù caâu Thieân Ñòa hieáu sanh,

      Hoïa daâm, phöôùc thieän bôûi mình maø ra.

20-Khuyeân ñôøi khaù boû thoùi taø,

      Toàn Taâm, döôõng Taùnh, Ta baø hö thaân !

      Khaép trong Tam giaùo Thaùnh Nhaân,

      Ngöôøi Tieân, Ngöôøi Phaät, Thaùnh, Thaàn gioáng nhau.

21  Daïy ñieàu ngay thaûo laøm ñaàu,

      Laøm laønh, laùnh döõ, tröôùc sau moät nieàm..

      Bình taâm chaùnh nghó maø xem !

      Ñaïo, Nho, Thích, Gia thuø hieàm bôûi ñaâu ?

22-Chaúng qua taïi keû laøm ñaàu,

      Xaûo ngoân dó töû loaïn chaâu no mình.

      Coù caâu: “Thieân Dòa löu linh”,

      “Voâ thinh, voâ xuù, voâ hình, voâ danh”.

23- Mang mang Thieân Lyù löu haønh,

      Voâ yù, voâ taát, nguôn haønh, trinh, kieân.

      Trung Dung baát dieät, baát thieân,

      Quan tieàn döõ haäu, daønh truyeàn thieân thu.

24- Traïch daân, trí Chuùa, thaân tu,

      Döông danh haäu theá qui moâ voâ cuøng !

      Thaùnh ngoân thieän taûi kyø phuøng,

      Caùc em möïa chôù taác loøng ñôn sai.

      Ngaøy, ñeâm, hoâm, sôùm, khuya, mai,

      Saét kia coù thuôû mình maøi neân kim.

               Theå Lieâng Tieân Nöõ.

4)-Ñaøn cô Chieáu Minh Ñaøn ñeâm 17 thaùng Gieâng naêm Nhaâm Thaân (1932) Caàn Thô (Tam Nguôn giaùc theá, trang 82 ñeán trang 85):

Tieáp ñieån:

      Ngaõ dó töø chöông giaùo nghóa phöông,

      Khoång vaên hoaèng hoùa söï luaân thöôøng.

      Phu theâ, Phuï töû, Quaân Thaàn Ñaïo

      Töû ñeä phuøng thôøi ñoä thieän  löông.

Dieãn duï:

Caùc só cuøng chö khanh nghe roõ vieäc Tam giaùo hieäp nhöùt: Töø môùi môû mang Trôøi Ñaát ñaõ coù Ñaïi Ñaïo Tam Giaùo voán   moät nhaø, ñôøi sau chia thaønh ba, chôù kyø trung moät boån, keû theá khoâng thoâng hieåu ñeå tranh luaän giaønh ñieàu chôn giaû vôùi nhau hoaøi. Nhöõng ngöôøi xöng mình laø minh sö, thoï truyeàn cho ñoà ñeä, thì moãi ngöôøi cuõng muoán khoe taøi mình maø truyeàn khaåu vôùi chuùng sanh raèng Ñaïo mình chaùnh, Ñaïo khaùc thì taø : teù ra mình laø manh sö gaït chuùng.

Neáu Ñaïo Tieân, Ñaïo Phaät maø khoâng duøng vaân chöông thì laáy chi maø taû Kinh dieãn Keä? Coøn hoïc Nho maø khoâng hoïc Ñaïo thì ra ngöôøi cuoàng só kieâu caêng. Vaäy khuyeân maáy só ba Ñaïo cuøng ñoàng tìm kieám goác mình cho minh chôn lyù ñaëng tröôùc ñoä mình, sau ñoä chuùng.

Vaäy môùi goïi laø: Chaùnh Kyû, Hoùa Nhaân.

Thi raèng:

      Tam Giaùo töø xöa voán moät nhaø,

      Ngöôøi sau laàm töôûng voïng chia ba,

      Minh Taâm may hieåu ñöôøng chôn, giaû,

      Maãn Taùnh môùi thoâng neûo chaùnh, taø.

      Thích, Ñaïo tyû nhö haønh boä khaùch,

      Neàn Nho ví tôï chieác ñoø qua.

      Muoân ngaøn Kinh, Keä do nôi chöõ,

      Tam Giaùo töø xö voán moät nhaø.

          Khoång Phu Töû Thöôïng YÛ

Tieáp ñieån:

      Nhan saéc ngöôøi tu troå ñöôïm nhuaàn

      Hoài taâm laùnh tuïc khoûi gian truaân

      Töû toân noi daáu nhaø Nho Giaùo,

      Tö moä chôn truyeàn gaëp caûnh xöa

      Nhò theá trau gioài neàn Chaùnh Lyù,

      Thaùnh Tieân roåi raûnh ñaïo nhôn luaân.

      Giaùng khuyeân ngöôøi theá mau hoài tænh,

      Cô Ñaïo ñoåi xaây khoù ñoä chöøng.

              Nhan Hoài - Töû Tö

Dieãn duï:

Phaøm laøm con ngöôøi ôû theá phaûi bieát Tam cang, Nguõ Thöôøng laøm boån vaø bieát Ñaïo. Neáu muoán hieåu thoâng chôn lyù vaø cö xöû cuoäc theá ñaïo nhaø, daïy daân leã nghóa cuõng nhôø vaên chöông khai khieáu. Neáu hoïc Ñaïo maø khoâng duøng Nho, tôï nhö thoaøn thieáu laùi; keû thöông ñôøi maø khoâng duøng Nho thì soå boä loaïn haønh, boån lôïi chaúng minh. Laïi coù caâu: “Vaïn söï tuøng Nho daõ xuaát”.

Thi raèng:

      Muoán minh chôn lyù phaûi duøng Nho,

      Maùy Taïo huyeàn vi chaúng deã moø.

      Hoïc Ñaïo thieáu vaên, thuyeàn chích laùi,

      Cuõng neân tìm kieám moät ñoâi pho.

         Nhan Hoài - Töû Tö Thöôïng YÛ

Tieáp ñieån:

      Taêng long vónh nghieäp Ñaïo Tam Kyø,  

      Töû ñeä haïnh phuøng hoäi khaû vi.

      Maïnh lyù vaên chöông Trung Quaùn nhöùt,

      Töû toân hoïc Ñaïo keá truyeàn chi.

            Taêng Töû - Maïnh Töû   

Dieãn du:

Phaøm laøm con ngöôøi ôû theá gian coù ba böïc laø: thöôïng phaåm, trung phaåm, haï phaåm.

Böïc thöôïng phaåm ít ñaëng, tính cho böïc trung phaåm laø giaùo nhi haäu thieän. Coøn keû haï phaåm laø giaùo nhi baát thieän. Nhöõng ngöôøi ñöùng böïc hieàn löông quaân töû goàm ñuû Tam cang, Nguõ thöôøng, xöû theá raát minh, tuoåi giaø hoïc Ñaïo cuõng deã. Laøm con ngöôøi thì caùi haïnh laø goác. Nhö keû khoâng haïnh, daãu laøm quan toät böïc Nhôn Thaàn, laøm giaøu ñeán böïc cöï phuù maø thieáu haïnh thì cuõng sôùm nôû toái taøn, chaúng khaùc phuø dung chi loaïi, bôûi coù caâu: “Haïnh ñoaûn thieân giao nhöùt theá baàn”.

Coøn böïc hieàn löông laø: thaûo Cha, ngay Chuùa, hieáu ñeå kieâm toaøn, tam tónh, kyø thaân moãi nhöït, bôûi coù caâu: “Thieân Kinh vaïn ñieån hieáu nghóa vi tieân”.

Coøn moät böïc Quaân töû laø: giöõ troøn leã nghóa, laønh troïng hôn giaøu sang, daãu ngheøo khoå cô haøn cuõng chaúng xa leã nghóa. Coù

caâu: “Quaân töû tuy baàn, leã nghóa thöôøng taïi”.

Khuyeân caùc só vaø chö khanh khaù nhôù lôøi kim thaïch chi ngoân, tìm kieám vaên chöông chôn lyù maø hoïc söûa mình cho veïn toaøn maø ñoä chuùng hieåu ñöôøng leã nghóa, nhôn töø cuõng laø moät coâng quaû lôùn.

Coøn nhöõng vò naøo hoïc Ñaïo luyeän ñôn, muoán ñaëng sieâu phaøm nhaäp Thaùnh, cuõng tröôùc phaûi thuoäc vaø doïn mình cho ñuû Tam Cang, Nguõ Thöôøng, taäp taùnh hieàn löông, duïng vaät. Ñaïo, ngöôøi veïn veõ seõ böôùc qua Tieân Ñaïo, bôûi coù caâu: “Tieân Ñaïo tuøng Nhôn Ñaïo khôûi”.

Thi raèng:

      Laøm trai khaù giöõ haïnh vi tieân,

      Hoïc Ñaïo thaønh coâng ñoä cöûu huyeàn.

      Chaùnh Kyû hoaù Nhôn laø thieän só,

      Töø taâm khuyeân chuùng böïc löông hieàn.

      Tam Cang, Nguõ Lyù neàn Nhôn Ñaïo,

      Nguõ giôùi, Tam Qui coäi Thaùnh Tieân.

      Nghieäp chöôùng saân si baèng chaúng döùt,

      Khoù mong tu luyeän gaëp chôn truyeàn.

               Taêng Töû - Maïnh Töû

      

V-CHÔN LYÙ ÑAÏO KHOÅNG QUA TAM KYØ PHOÅ ÑOÄ HAY LAØ SÖÏ AÙP DUÏNG ÑAÏO KHOÅNG TRONG TAM KYØ PHOÅ ÑOÄ ÑÖÔÏC THÒ HIEÄN BAÈNG CAÙCH NAØO ?

A- Veà phaàn Hình Nhi haï hoïc.

1)- Caùch Thôø phöôïng.

a)- Treân Thieân Baøn: (Thôø Trôøi vaø chö Phaät ,Tieân, Thaàn, Thaùnh). Döôùi Thieân Nhaõn, ôû caáp böïc Tam Giaùo Thaùnh Nhaân thì coù pho töôïng hoaëc linh vò Ñöùc Vaên Tuyeân Khoång Thaùnh.

Döôùi ñoù, ôû caáp baäc Tam Traán Oai Nghieâm thì coù pho töôïng hoaëc linh vò Quan Thaùnh Ñeá Quaân, Ñaïi Dieän cho Ñaïo Nho kyø naày.

b)- Treân baøn thôø Cöûu Huyeàn Thaát Toå (Söï thôø cuùng Toå Tieân) thì coù linh vò chung neâu leân boán chöõ “Cöûu Huyeàn Thaát Toå” ôû haäu ñieän cuûa moãi Thaùnh Thaát, Tònh Thaát.

ÔÛ taïi Toøa Thaùnh thì coù Baùo AÂn Töø maø chính ñieän daønh cho böûu ñieän Ñöùc Dieâu Trì Kim Maãu vaø Cöûu Vò Nöõ Phaät. Beân taû thì coù baøn thôø Nam chöùc saéc, beân höõu thì coù baøn thôø Nöõ chöùc saéc quaù vaõng.

Tö gia thì coù thieát baøn thôø Toå Tieân nhö xöa nay.

c)- ÔÛ nhieàu Thaùnh Thaát, Tònh Thaát. Sau Haäu ñöôøng, ôû giöõa coù thieát baøn thôø Toå Quoác vaø caùc Ñaáng Anh Linh cuûa daân toäc.

2)-Kinh Saùm:

Veà Ñaïo Nho, caùc loaïi Kinh sau ñaây ñöôïc aùp duïng:

a)- Kinh xöng tuïng Ñöùc Vaên Tuyeân Khoång Thaùnh goïi laø: Nho giaùo chí taâm qui maïng leã, baèng chöõ Haùn, khôûi ñaàu baèng maáy chöõ: Queá Höông noäi ñieän Vaên thæ thöôïng cung..v. v...

Tröôùc kia, Toøa Thaùnh Minh Chôn Lyù (Myõ tho) coù tieáp ñöôïc möôøi boán baøi Kinh baèng chöõ Noâm, trong ñoù, veà phaàn  ñaïo Nho thì coù caùc baøi Kinh Xöng Tuïng Ñöùc Vaên Tuyeân Khoång Thaùnh, ñöùc Quan Thaùnh Ñeá Quaân, Ñöùc Khöông Thaùi Coâng  vaø Ñöùc Ñònh Phöôùc Taùo Quaân.

b)- Kinh duøng theo vieäc Quan, Hoân Tang teá v. . v... vaø Kinh Theá Ñaïo nhö Kinh Giaûi Oan, Taém Thaùnh, Kinh caàu bònh, Kinh Hoân phoái, Kinh Nhaäp hoäi, Xuaát hoäi, Kinh Thuyeát phaùp, Kinh Hoâm, Kinh mai vv...

3)-Leã Nhaïc:

a)- Veà Leã: thì coù ñoàng nhi ñoïc caùc loaïi Kinh vaø caùc Leã só hieán leã phaåm trong khi cuùng teá taïi Thaùnh Thaát hay Ñeàn Thaùnh.

Caùc Leã só vaø Chöùc saéc thuoäc Phaùi Nho thì ñöôïc goïi laø Chöùc Saéc Phaùi Ngoïc vaø baän leã phuïc (aùo roäng) maøu ñoû. Töø Giaùo Höõu saép leân ñeán Phoái Sö thì ñoäi caùc loaïi maõo maøu ñoû. Maøu ñoû tröng tröng cho “Trí”, moät trong ba ñöùc: Nhaân, Trí, Duõng ñaõ noùi ôû ñoaïn tröôùc.

b)- Veà Nhaïc: Khi teá Thaàn, Thaùnh thì duøng troáng lôùn, chieâng hay coàn ñaùnh leân ba hoài. Tieáp theo ñoù thì coù Vaên Nhaïc ñöôïc tröng baèng hai caùi troáng nhaïc, ñôøn, keøn, saùo, chaäp choõa, nhòp sanh v..v...

Trong vieäc tang leã thì chæ duøng vaên nhaïc ñaùnh leân nhöõng baøi theo gioïng Nam ai maø thoâi.

4)-Y phuïc :

a)- Leã phuïc: Chö Chöùc saéc, Chöùc vieäc coù leã phuïc rieâng ñöôïc aán ñònh trong Phaùp Chaùnh Truyeàn.

b)- Thöôøng phuïc: Nam Phaùi chít khaên ñen, baän aùo cheït traéng daøi, quaàn traéng. Khi coù leã vui möøng nhö leã cöôùi thì Nam phaùi coù theå chít khaên ñen, baän aùo daøi maøu ñen hoaëc baän AÂu phuïc maøu ñen.

Nöõ phaùi thì bôùi toùc nhö xöa nay, maëc aùo daøi traéng hoaëc ñen (khi döï leã cöôùi) hoaëc aùo maøu. Maëc quaàn ñen hay traéng tuøy yù. Noùi chung laø quoác phuïc xöa nay vaãn ñöôïc toân troïng.

5)-Leã phaåm: Coù söï caûi caùch lôùn trong Ñaïi Ñaïo Tam Kyø Phoå Ñoä veà phöông dieän leã phaåm.

a)- Leã phaåm Ñeå daâng leân Trôøi, Phaät, Tieân, Thaùnh, Thaàn goàm coù: Hoa, traø, röôïu, traùi caây (khoâng coù ñoà chay naáu chín).

b)- Leã phaåm daâng cuùng Toå Tieân: Goàm nhöõng hoa, quaû, baùnh traùi vaø caùc moùn ñoà naáu toaøn laø thaûo moäc goïi laø ñoà chay. Tuyeät nhieân khoâng duøng leã phaåm baèng huyeát nhuïc cuûa caùc thuù vaät.

Ñoái vôùi nhöõng vong linh ngöôøi môùi töø traàn thì moät thôøi gian sau ñoù laâu hay mau, ñeán ngaøy Tieåu Töôøng, Ñaïi Töôøng vaø ngaøy Kî thì toaøn duøng ñoà naáu chay.

Nhöng neáu vong linh ngöôøi cheát cho bieát ñaõ ñöôïc thaêng leân böïc Thaùnh thì khoâng coøn höôûng ñoà chay naáu baèng khoùi löûa nöõa maø chæ nhaän leã phaåm goàm höông, hoa, traø, quaû maø thoâi.

6)- Veà söï giao teá giöõa caùc ngöôøi trong thaân toäc vaø ngoaøi xaõ hoäi thì trong Ñaïi Ñaïo Tam Kyø Phoå Ñoä aùp duïng trieät ñeå Nguõ Luaân laø:

      Vua - Toâi (nay laø Chính quyeàn vaø coâng daân)

      Cha - Con

      Choàng - Vôï

      Anh Em

      Baäu Baïn.

      Vaø Nguõ Thöôøng laø: Nhaân, Nghóa, Leã, Trí, Tín

B- Veà phaàn Hình nhi Thöôïng Hoïc.

Ñaïi Ñaïo Tam Kyø coâng nhaän vaø aùp duïng caùc nguyeân taéc sau ñaây cuûa Nho giaùo:

1)- Thuyeát: Tu, Teà, Trò, Bình cuûa saùch Ñaïi Hoïc vôùi Baùt Ñieàu Muïc laø: Caùch vaät, Trí tri, Thaønh YÙ, Chaùnh Taâm, Tu thaân, Teà gia, Trò Quoác, Bình Thieân Haï,

2)- Quan nieäm ngöôøi Quaân Töû vôùi nhöõng ñöùc tính caàn thieât laø: Nhaân, Trí, Duõng (Tam ñaït ñöùc) vaø Trung, Hieáu, Tieát,

Nghóa. Lieâm, Só.

3)- Quan nieäm baäc anh thö vôùi caùc ñöùc tính caàn thieát laø Tam Tuøng vaø Töù Ñöùc (Coâng, Dung, Ngoân, Haïnh) vôùi ñaëc ñieåm laø Tieát Haïnh (Trinh - Thuaän ).

4)- Ñaïo Nhöùt Quaùn cuûa saùch Trung Dung hay laø Ñaïo nhaân vaø phöông phaùp “Khaéc Kyû phuïc Leã”.

5)- Phöông phaùp: “Toàn taâm Döôõng Taùnh” ñeå “Sieâu phaøm nhaäp Thaùnh”.

          

VI- TÖÙ THÖ HAY TÖÙ THÔ VAØ NGUÕ KINH.

A-Töù Thö hay Töù Thô (Les quatre livres classiques) goàm coù:

      -Ñaïi hoïc (Livres de la Grande eùtude)

      -Trung Dung (Livre qui traite du Juste Milieu ou du Milieu invariable)

      -Luaän Ngöõ (Livre des Entretiens)

      -Maïnh Töû (Livre den Mancius)

Taùc giaû saùch Ñaïi Hoïc laø Thaày Taêng Saâm, cao ñoà cuûa Ñöùc Khoång Töû, keùm hôn Ñöùc Khoång Töû ñoä 4, 5 tuoåi.

Taùc giaû saùch Trung Dung laø Thaày Töû Tö (teân thaät laø Khoång Caáp) chaùu noäi cuûa Ñöùc Khoång Töû vaø laø Cao ñeä cuûa Thaày Taêng Töû ).

Taùc giaû saùch Luaän Ngöõ goàm nhieàu Cao ñeä cuûa Ñöùc Khoång Töû. Moãi vò naày thuaät laïi phaàn ñaùp töø cuûa Ñöùc Khoång Töû veà moät caâu hoûi cuûa mình. Lôøi töôøng thuaät aáy ñöôïc goïi laø Thieân. Coù maáy chuïc baøi töôøng thuaät laø coù maáy chuïc Thieân. Moãi Thieân ñeàu laáy teân rieâng cuûa vò Cao ñeä soaïn baøi töôøng thuaät ñoù. Thí duï Thieân Nhieãm Caàu, Thieân Teà Ngaõ...v..v...

Taùc giaû Maïnh Töû chính laø Thaày Maïnh Kha, sinh moät traêm

naêm sau Ñöùc Khoång Töû vaø laø Cao ñeä cuûa Thaày Töû Tö.

Trong saùch Maïnh Töû, Thaày Maïnh Kha ñaõ neâu leân nhöõng quan nieäm cuûa mình veà caùc ñieåm caên baûn cuûa Ñaïo Nho maø tröôùc kia Ñöùc Khoång Thaùnh ñaõ ñeà caäp ñeán. Thí duï: Quan nieäm veà: Daân, veà Xaõ Taéc vaø Ñaáng Quaân Vöông; Quan nieäm veà ngöôøi Quaân töû trong thôøi loaïn hay laø Tröôïng phu. .v. v...

B- Nguõ Kinh (Cinq livres canoniques) töùc laø naêm quyeån Kinh do Ñöùc Khoång Töû san ñònh laïi. Noùi caùch khaùc, Ngaøi söu taäp nhöõng tö töôûng caùc Thaùnh Hieàn ñôøi xöa vaø saép caùc tö töôûng aáy laïi cho coù heä thoáng thaønh naêm quyeån Kinh nhan ñeà laø:

      -Kinh Thi (Livre des Poeùsies).

      -Kinh Thô (Les Annales de la Chine)

      -Kinh Dòch (Livre des Mutations ou des Transformations),

      -Kinh Leã (Livre des Rites),

      -Kinh Xuaân Thu (Chroniques de la Principauteù des Lou (Loã).

Trong naêm Kinh, chæ coù Kinh Xuaân Thu laø do Ñöùc Khoång Töû soïan ra maø thoâi. Noù thöïc laø söû nöôùc Loã - trong moät thôøi gian hai traêm naêm.

                                    CHÔN LYÙ ÑAÏO PHAÄT QUA TAM KYØ PHOÅ ÑOÄ

I- ÑÒNH NGHÓA:

Chôn cuõng ñoïc laø Chaân: thöïc, khoâng giaû doái, coù thöïc, khoâng phaûi hö aûo; baûn chaát.

Lyù: Leõ

Chôn lyù Ñaïo Phaät: Phaàn caên baûn hay baûn chaát coù thöïc, khoâng hö aûo cuûa Ñaïo Phaät.

Chôn lyù Ñaïo Phaät luùc ban sô goàm caùc ñieåm coát yeáu nhö sau:

Vaán ñeà khoå, vaán ñeà Voâ thöôøng, vaán ñeà Voâ ngaõ. Ba dieåm naày ñöôïc laáy laøm toân chæ cuûa Ñaïo Phaät ngay töø buoåi ñaàu.

VAÁN ÑEÀ KHOÅ

Ñöôïc loàng vaøo chöông trình giaùo lyù cuûa Ñaïo Phaät goàm boán muïc goïi laø Töù Dieäu Ñeá hay laø Töù Thaùnh Ñeá nhö sau:

A- Khoå Ñeá: hay laø Khoå Ñeà (sanh laø Khoå, laõo laø Khoå; beänh laø Khoå, töû laø Khoå).

B- Taäp Ñeá (nguyeân nhaân söï Khoå goàm thaäp nhò nhaân duyeân töø Voâ minh ôû caùc tieàn kieáp ñeán thôøi kyø “Töû” cuûa kieáp naày: Luaät Nghieäp baùo vaø Luaân hoài.

C- Dieät Ñeá (dieät söï Khoå: con ngöôøi töï ñem xieàng xích buoäc cho mình thì phaûi töï mình thaùo noù ra chôù khoâng ai laøm vieäc aáy cho mình ñöôïc).

D- Ñaïo Ñeá (pheùp maàu dieät Khoå töùc laø “Ñaïo Baùt chaùnh” goàm 8 ñieåm sau ñaây:

1)- Chaùnh kieán (tín ngöôõng chôn chaùnh)

2)- Chaùnh tö duy (tö töôûng chôn chaùnh)

3)- Chaùnh ngöõ (lôøi noùi chôn chaùnh)

4)- Chaùnh nghieäp (vieäc laøm chôn chaùnh, ñuùng theo Tam Qui, Nguõ giôùi).

5)- Chaùnh maïng (ngheà nghieäp chôn chaùnh) ñuùng theo Nguõ giôùi.

6)- Chaùnh tinh taán (söï coá gaéng chôn chaùnh, tinh khieát trong söï tu hoïc, trong nhöõng hoaït ñoäng)

7)- Chaùnh nieäm (söï töôûng nhôù chôn chaùnh).

8)- Chaùnh ñònh (Thieàn ñònh chôn chaùnh)

VAÁN ÑEÀ VOÂ THÖÔØNG

Ñeà caäp ñeán vaán ñeà Voâ thöôøng (Impermanence) laø coá yù noùi: Caùc hieän töôïng (pheùnomeøne) voâ tri, voâ giaùc, hoaëc höõu tri, höõu giaùc cuõng ñöôïc goïi chung laø: Vaïn phaùp trong theá gian naày töø nhöït, nguyeät, tinh tuù, sôn haø, ñaïi ñòa cho ñeán coân truøng, thaûo moäc, caàm thuù vaø loaøi ngöôøi (hieàn ,ngu, thaùnh, phaøm), khoâng coù vaät naøo ñaõ coù maø laïi khoâng tieâu maát (höõu hình taát höõu hoaïi, höõu thæ taát höõu chung).

Vaïn phaùp sôû dó coù laø bôûi nhaân duyeân ôû ngoaøi taïo ra roài laïi theo nhaân duyeân aáy maø tieâu dieät vaø nhö vaäy, vaïn phaùp nhöùt thieát khoâng tröôøng cöûu, khoâng coù thöôøng ñònh: nghóa laø Voâ thöôøng.

VAÁN ÑEÀ VOÂ NGAÕ

Neâu leân vaán ñeà Voâ ngaõ (non eùgo, non moi, impersonnaliteù) laø coá yù noùi trong vaïn phaùp khoâng coù thaàn ngaõ baát dieät (nghóa laø caùc cô ngaõ rieâng tröôøng cöûu cuûa moãi phaùp).

Theo Phaät giaùo, caùi maø ngöôøi ta töôûng laàm laø thaàn ngaõ (eùgo, le moi) laø caùi do nguõ uaån (saéc, thoï, töôûng, haønh, thöùc) hoøa hôïp laïi maø thaønh vaø söï thaät noù laø uaån ngaõ (thí duï: sanh hoàn hay meâ hoàn (aâme veùgeùtative) goàm nhöõng baûn naêng sinh toàn (les instincts), giaùc hoàn ( aâme sensitive) goàm nhöõng thaát tình vaø luïc duïc.

Khi con ngöôøi cheát, nhuïc theå tan raõ thì meâ hoàn hay sanh hoàn vaø giaùc hoàn seõ cuøng vôùi noù maø tan raõ theo. Nhö vaäy uaån ngaõ cuõng do ñoù maø tan raõ noát. Vaäy khoâng neân laáy caùi uaån ngaõ naày maø laøm caùi chaân ngaõ (seõ ñöôïc giaûi thích ôû ñoaïn sau).

SÖÏ PHAÂN CHIA ÑAÏO PHAÄT LAØM HAI PHAÙI:

(Tieåu Thaëng: petit veùhicule vaø Ñaïi Thaëng: grand veùhicule)

Ba ñieåm caên baûn: Khoå, Voâ thöôøng, Voâ ngaõ noùi treân laø toân chæ cuûa Ñaïo Phaät töø buoåi sô khai vaø suoát trong thôøi kyø Ñöùc Phaät coøn taïi tieàn.

Trong thôøi gian aáy, caùc vò toâng ñoà cuûa Ñöùc Phaät töø baäc Thinh Vaên, baäc Duyeân Giaùc cho ñeán baäc La Haùn laø baäc Thaùnh ñaõ ñoaïn tuyeät heát thaûy nhöõng Kieân, Tö, Hoaëc, ôû  trong tam giôùi ñeàu noi theo ñoù maø tu haønh ñeå ñi ñeán Nieát baøn (Nirvana), laø caûnh khoâng sanh, khoâng dieät nöõa.

Nhöng sau khi Ñöùc Phaät tòch dieät roài thì trong soá moân ñoà laïi chia ra laøm hai Phaùi coù yù kieán khaùc nhau nhö sau:

1)- Phaùi Tieåu Thaëng (Petit veùhicule): Phaùi naày do caùc baäc Tröôûng laõo theo ñuùng giaùo phaùp maø Ñöùc Phaät ñaõ hoaïch ñònh khi coøn taïi tieàn vaø khoâng ñöôïc thay ñoåi, theâm bôùt gì caû. Phaùi naày meänh danh laø: Phaät giaùo nguyeân thuûy vaø choïn Ñaûo Tích Lan laøm nôi phaùt xuaát. Veà sau Phaùi naày ñöôïc goïi laø Phaät giaùo Nam Toâng vaø ñaõ truyeàn sang Maõ Lai, Thaùi Lan, Mieán Ñieän, Ai Lao, Cam Boát..v..v..

Nôi am töï, Phaùi Tieåu Thaëng chæ thôø coù moät vò Phaät duy nhöùt trong quaù khöù, trong hieän taïi vaø trong töông lai laø Ñöùc Thích Ca Nhö Lai.

Theo göông Ñöùc Thích Ca coøn taïi tieàn, Phaùi Tieåu Thaëng tröôùc ñaây haèng ngaøy thi haønh thuû tuïc “hoùa trai” (Trì bình khaát thöïc). Thuû tuïc naày hieän nay khoâng coøn thöïc haønh nöõa. Danh töø Tieåu Thaëng coù nghóa laø: Chieác thuyeàn con chôû ñöôïc moät soá ít haønh khaùch maø thoâi.

2)- Phaùi Ñaïi Thaëng (Grand veùhicule) laø Phaùi do Ñaïi Chuùng laõnh ñaïo. Ñaïi Thaëng coù nghóa laø: Chieác thuyeàn to chôû ñöôïc soá lôùn ngöôøi quaù giang.

Phaùi Ñaïi Thaëng cho raèng: “Caùi giaùo phaùp ñeå chöõa caùc beänh cuûa ngöôøi ñôøi quaù say ñaém veà nhöõng hoïc thuyeát cuûa Ñaïo Baø La Moân, cho neân Ñöùc Phaät coù yù khoâng noùi ñeán caùi hoïc Hình Nhi Thöôïng, boû caùi hoïc aáy ra ngoaøi voøng luaân hoài sanh töû, chôù khoâng phaûi giaùo phaùp cuûa Ngaøi chæ coù theá maø thoâi.

Phaùi Ñaïi Chuùng (Ñaïi Thaëng) sôû dó coù thaùi ñoä nhö theá laø cuõng vì coù tö töôûng cuûa phaàn nhieàu ngöôøi thôøi baáy giôø raát khuynh höôùng veà caùi hoïc thuyeát sieâu vieät ñeå söu taàm cho ra Chaân Lyù (ñieàu maø tröôùc kia Ñöùc Phaät khoâng caám ñoaùn). Vì leõ ñoù maø Phaùi Ñaïi Thaëng moãi ngaøy moät baønh tröôùng leân vaø laâu ngaøy thaønh moät hoïc thuyeát lôùn lan roäng ra nhieàu nöôùc ngoaøi nhö Taây Taïng, Trung Hoa, Moâng Coå, Vieät Nam, Cao Ly vaø Nhöït Boån v..v...

Ñöùc Phaät tröôùc khi ñaéc Ñaïo ñaõ hoïc heát caùc hoïc thuyeát trong Baø La Moân giaùo, thì chaéc chaén Ngaøi cuõng khoâng boû nhöõng giaùo phaùp aáy. Bôûi theá cho neân sau khi Ñöùc Phaät tòch dieät thì caùc moân ñoà cuûa Ngaøi khoâng ñoàng yù kieán vôùi nhau veà caùch aùp duïng giaùo phaùp cuûa Ngaøi.

Phaùi Ñaïi Thaëng chuû tröông laáy “vi yù” cuûa Ñöùc Phaät maø laäp ra moät giaùo phaùp coù hoïc Hình Nhi Thöôïng maø gaây thaønh moät hoïc thuyeát coù chuû ñích roäng lôùn hôn, coù theå cöùu ñoä ñöôïc heát thaûy chuùng sanh.

* Veà söï tín ngöôõng:

- Phaùi Tieåu Thaëng chæ nhaän coù Nieát Baøn laø coõi cuøng toät cuûa ngöôøi tu ñaïo. Ai tu haønh ñaéc Ñaïo laø vaøo Nieát Baøn. Nieát Baøn khoâng phaûi laø coõi hö voâ troáng roãng, tuyeät nhieân khoâng coù gì caû, maø laø moïi söï ham muoán khaùt voïng vaø nhöõng ñieàu ñieân ñaûo, giaû doái ñeàu tuyeät nhieân khoâng coù. Thaät laø moät caûnh an vui voâ cuøng! ÔÛû caûnh naày khoâng coøn phaân bieät hieàn ngu, phaøm Thaùnh gì nöõa. Vì leõ ñoù maø caùc moân ñoà Tieåu Thaëng chæ suøng baùi Tam Baûo: (Phaät, Phaùp, Taêng) vaø chæ coù thôø Ñöùc Phaät Thích Ca laø vò Ñaïo sö ñaõ khaûi ngoä cho chuùng sanh ñeå ñi ñeán choã giaûi thoaùt ra ngoaøi voøng luaân hoài.

- Phaùi Ñaïi Thaëng tuy ñaõ theo ñuùng toân chæ cuûa Ñöùc Phaät ñaõ daïy nhöng ñaõ môû ñöôøng loái ñeå ñi ñeán choã chaân lyù tuyeät ñoái.

Leõ taát nhieân Phaùi Ñaïi Thaëng töï hoûi raèng:”Vaïn phaùp ñaõ Voâ thöôøng thì caùi gì laø thöôøng? Vaïn phaùp ñaõ Voâ ngaõ thì caùi gì ñi ñeán choã giaûi thoaùt maø vaøo Nieát Baøn?”.

Vì coù nhöõng caâu hoûi aáy cho neân Phaùi Ñaïi Thaëng ñi thaúng vaøo caùi hoïc Hình Nhi Thöôïng vaø truyeàn ra nhöõng Kinh nhö Baùc Nhaõ Ba La Maät Kinh, Kim Cöông Kinh, Phaùp Hoa Kinh, Hoa Nghieâm Kinh, Laêng Nghieâm Kinh, Voâ Löôïng Thoï Kinh vaø caùc luaän thuyeát noùi veà Chaân Nhö Chaân Ngaõ: Linh hoàn (esprit); veà Khoâng, veà Phaùp, veà Duy Thöùc v..v...

Veà söï thôø phuïng trong caùc chuøa thuoäc Phaùi Ñaïi Thaëng tröôùc ñaây maáy chuïc naêm, thì coù thôø chö Phaät vaø caùc vò Boà Taùt. Nguyeân do laø theo lyù thuyeát Hình Nhi Thöôïng Hoïc cuûa Phaùi naày thì trong Vuõ Truï chæ coù moät Ñöùc Phaät, töùc laø moät caùi Bieát, caùi Saùng ñoäc nhaát, tuyeät ñoái, baát sinh, baát dieät thöôøng truï trong Tam Theá: Quaù khöù, hieän taïi, vò lai. Vaïn phaùp (vaïn töôùng) noùi treân ñeàu do ñoù maø sinh hoùa roài trôû veà ñoù (Boån lai dieän muïc).

Caùi Bieát, caùi Saùng ñoäc nhaát aáy goïi laø Phaùp Thaân Phaät, chö Phaät ôû coõi Phaät hay coõi ñôøi, heát thaûy ñeàu laø nhöõng caùi aûnh, caùi boùng cuûa caùi Bieát, caùi Saùng aáy vaø taát caû ñeàu do Phaùp Thaân Phaät hieän ra chôù khoâng coù caùi gì khaùc.

Vì lyù do ñoù maø trong chuøa thuoäc Phaùi Ñaïi Thaëng tröôùc kia coù thôø Tam Theá Thöôøng Truï Phaùp Thaân Phaät (Vairocana), Baùo Thaân Phaät töùc laø Ñöùc A Di Ñaø Phaät töùc Voâ Löôïng Quang, Voâ Löôïng Thoï Phaät vaø Hoùa Thaân Phaät laø Ñöùc Thích Ca Maâu Ni Phaät cuøng chö vò Boà Taùt nhö Vaên Thuø Boà Taùt, Phoå Hieàn Boà Taùt, Quan Theá AÂm Boà Taùt, Ñaïi Theá Chí Boà Taùt, Ñòa Taïng Vöông Boà Taùt..v..v

Ñoù laø nhöõng ñieåm khaùc bieät beà ngoaøi nhöng beà trong hai Phaùi Ñaïi Thaëng cuøng Tieåu Thaëng theo ñuùng lôøi daïy cuûa Ñöùc Phaät.  

YÙ nghóa caâu: Chôn Lyù Ñaïo Phaät qua Tam Kyø Phoå Ñoä.

Caâu treân ñaây coù nghóa sau ñaây: Xuyeân qua Tam Kyø Phoå Ñoä, chôn lyù cuûa Ñaïo Phaät ñöôïc aùp duïng nhö theá naøo?

Noùi moät caùch khaùc, trong Tam Kyø Phoå Ñoä, caùc ñieåm troïng yeáu cuûa giaùo lyù Ñaïo Phaät vöøa noùi treân ñaõ ñöôïc giaûi thích vaø aùp duïng döôùi hình thöùc naøo?

II- MOÁI LIEÂN QUAN MAÄT THIEÁT GIÖÕA ÑAÏO PHAÄT VAØ TAM KYØ PHOÅ ÑOÄ.

A- Ñònh nghóa:

1)- Tam Kyø Phoå Ñoä hay laø Ñaïi Ñaïo Tam Kyø Phoå Ñoä coù nghóa laø: Ñaïo Trôøi (Ñaïi Ñaïo) khai dieãn laàn Ba ñeå cöùu ñoä chuùng sanh. Tieâu ngöõ aáy ñaùng leõ phaûi ñöôïc vieát nhö sau:

Ñaïi Ñaïo: Tam Kyø Phoå Ñoä

2)- Tam Giaùo Qui Nguyeân: Ba Giaùo lôùn vaø laâu ñôøi nhöùt ôû AÙ Chaâu laø Nho, Thích, Ñaïo, nay cuøng nhìn nhaän ñoàng thuoäc veà moät nguoàn goác.

3)- Nguõ Chi Phuïc Nhöùt: Naêm trình ñoä tu haønh trong Ñaïi Ñaïo laø: Nhôn Ñaïo, Thaàn Ñaïo, Thaùnh Ñaïo, Tieân Ñaïo vaø Phaät Ñaïo, ñoàng trôû veà Ngoâi Moät laø Ñaïi Ñaïo hay Lyù Nhöùt Nguyeân (Thöôïng Ñeá khoâng thò hieän).

B- Caùc Thaùnh giaùo tieáp ñöôïc töø buoåi sô khai cuûa Ñaïi Ñaïo Tam Kyø Phoå Ñoä cho ñeán nay noùi veà moái lieân quan maät thieát aáy.

1)-  Ñaøn cô taïi Vónh Nguyeân Töï (Caàn Giuoäc) ñeâm 7/4/1926.

Ngoïc Hoaøng Thöôïng Ñeá Vieát Cao Ñaøi Tieân OÂng Ñaïi Boà Taùt Ma Ha Taùt giaùo Ñaïo Nam Phöông:

Nhieân Ñaêng Coå Phaät thò Ngaõ,

Thích Ca Maâu Ni thò Ngaõ,

Thaùi Thöôïng Nguôn Thæ thò Ngaõ,

Kim vieát Cao Ñaøi.

2)- Ñaøn cô taïi Chuøa Giaùc Haûi (Phuù Laâm Chôï Lôùn) ñeâm 15 thaùng 8 Bính Daàn (1926):

Thích Ca Maâu Ni Phaät vieát Cao Ñaøi Tieân OÂng Ñaïi Boà Taùt Ma Ha Taùt chuyeån Phaät Giaùo Nam Phöông.

Nhö Nhaõn con nghe Thaày:

Khi giaùng traàn Chí Toân Phaät Toå, Thaày daïy raèng coù 5 moân ñeä, chuùng noù ñeàu choái Thaày.

Khi giaùng laäp Ñaïo Tieân, Thaày coù moät troø laø Nguôn Thæ.

Khi laäp Ñaïo Thaùnh, Thaày ñaëng 12 moân ñeä. Song ñeán khi bò baét vaø haønh hình thì chuùng noù ñeàu troán heát, laïi coøn baùn xaùc Thaày nöõa....

(Phuï giaûi: Nhö Nhaõn laø phaùp danh cuûa vò Hoøa Thöôïng truï trì Chuøa Giaùc Haûi).

3)- Ñaøn cô taïi Long AÅn ñaøn (Saøigoøn) ñeâm 8 thaùng 10 naêm Kyû Maõo (18/11/1939):

Thaày caùc con. Möøng caùc con nam nöõ.

Thi baøi:

Thích Ca xöa voán Cao Ñaøi,

Cao Ñaøi nay cuõng Nhö Lai giaùng traàn.

Caùc con roõ yù Thaày phaân,

Phaät Tieân chi cuõng phaøm thaân luyeän thaønh.

Cuøng chung moät Phaùi Tam Thanh,

Chuyeân lo tu tònh caên laønh huôøn nguyeân.

Thoaùt voøng khoå haûi truaân chuyeân,

Muoân naêm môùi gaëp Chôn truyeàn Thaày ban.

Hueä ñao ñoaïn döùt daây oan,

Tu thaønh chaùnh quaû Hoäi Baøn Cung Dieâu.  

. . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

4)- Ñaøn cô taïi Lieân Hoa Cöûu Cung (Thuû Ñöùc) khoaûng vaøo naêm 1940/1941):

Vaøo khoaûng thôøi gian noùi treân, trong moät ñaøn cô laäp taïi Lieân Hoa Cöûu Cung, sau khi Ñöùc Thöôïng Ñeá giaùng xuoáng thì moät vò haàu ñaøn (Chuû tòch moät Hoäi Phaät hoïc tröù danh ôû mieàn Nam) beøn quì xuoáng daâng leân moät caùi khaûi (maät sôù) trong ñoù coù vieát 6 chöõ: Nam Moâ A Di Ñaø Phaät vaø caàu xin Ôn Treân minh caùi sôù aáy  Ñaïi Ngoïc Cô chuyeån ñoäng vaø vieát: “Thaäp nhò tuøng luïc”. Ngöôøi daâng sôù noùi lôùn: “Traät”. Ñaïi Ngoïc Cô chaäm raõi vieát: “Thaày cho pheùp con khai caùi maät khaûi aáy vaø ñoïc lôùn leân cho caû ñaøn cuøng nghe”. Vò aáy tuaân lònh vaø ñoïc lôùn: “Nam Moâ A Di Ñaø Phaät”. Cô vieát: “Con ñeám xem maáy chöõ?” Vò aáy ñeám vaø baïch: “Saùu chöõ”. Cô laïi tieáp tuïc vieát: “Coøn taù danh cuûa Thaày coù maáy chöõ?”. Vò aáy ñeám vaø baïch:”Möôøi hai chöõ”. Cô tieáp tuïc vieát: “AØ! möôøi hai chöõ ngaøy hoâm nay do saùu chöõ xöa kia maø ra . Traät choã naøo?. Vò noùi treân beøn suïp xuoáng laïy vaø xin loãi.

5)- Ñaøn Cô taïi Thieân Lyù Ñaøn (Hoøa Höng) ñeâm Giao Thöøa 30 thaùng Chaïp naêm Giaùp Thìn (1/2/1965).

Taïi ñaøn cô naày, Ñöùc Thöôïng Ñeá Cao Ñaøi giaùng xuoáng xöng danh nhö sau:

Muoân thuôû töø bi vôùi chuùng sanh,

Khoâng phaân keû döõ vôùi ngöôøi laønh,

Nghieäp duyeân vay traû tuøy caên ñoä,

Tam Giaùo khaùc maøu cuõng moät danh.

Sau khi daïy xong moïi vieäc, Ngaøi saép thaêng thì moät vò haàu ñaøn baïch yeâu caàu Ngaøi cho bieát trong hai phaùp danh maø caùc Ñaáng Thieâng Lieâng ñaõ ban cho vò aáy phaûi choïn phaùp danh naøo thì Ñaïi Ngoïc Cô vöøa vieát caâu: “Thaày ban ôn caùc con - Thaêng “, lieàn huy ñoäng maïnh trôû laïi vaø vieát ra ñoaïn nhö sau:

Thi:

Töï con nhaän hieåu ñuû roài,

Teân naøo cuõng phaûi ngöôïc xuoâi laøm gì?

Tu ñi con haõy tu ñi!

Teân naøo cuõng ñöôïc ngaïi chi con hieàn ?

Hieåu raèng: Nghieäp quaû traàn duyeân,

Teân laø caùi giaû trieàn mieân muoân ñôøi.

Xuoáng leân, leân xuoáng luaân hoài,

Ñeán teân Ngoïc Ñeá maáy hoài ñoåi thay!

Khi xöng Giaùo Chuû Cao Ñaøi,

Khi xöng Thieân Chuùa khi khai Di Ñaø.

Laém hoài Boà Taùt Ma Ha,

Bao laàn Khoång Maïnh cuõng giaø naày ñaây !

Khuyeân con an daï töø raøy,

Nghieäm suy cho hieåu lôøi Thaày ñònh phaân.

   

IIÒ- Chôn lyù Ñaïo Phaät qua Tam Kyø Phoå Ñoä.

A- Veà Hình Nhi Haï Hoïc.

1)- Caùch thôø phöôïng trong Ñaïo Cao Ñaøi:

Treân Thieân Baøn ôû caáp böïc Tam Thanh Giaùo Chuû thì coù pho töôïng hoaëc linh vò cuûa Ñöùc Thích Ca Nhö Lai. Döôùi ñoù moät baäc trong haøng Tam Traán Oai Nghieâm, Ñaïi Dieän cho Ñaïo Phaät, coù pho töôïng hoaëc linh vò Ñöùc Quan AÂm Boà Taùt, vaø beân ngoaøi ngoù vaøo Thieân Baøn thì coù pho töôïng Ñöùc Hoä Phaùp caàm giaùng ma xöû.

2)- Caùc nghi leã:

a- Kinh Nhaät tuïng: Coù Kinh xöng tuïng Ñöùc Nhieân Ñaêng Coå Phaät.

b- Trong soá 14 baøi Kinh Noâm do Toaø Thaùnh Ñònh Töôøng (Myõ tho) tieáp ñöôïc thì coù baøi Kinh xöng tuïng Ñöùc Thích Ca Phaät Toå vaø baøi Kinh Xöng tuïng Ñöùc Quan AÂm Nam Haûi.

Veà vieäc tang leã thì tröôùc kia trong Tam Kyø Phoå Ñoä coøn duøng Kinh Di Ñaø, Hoàng Danh, Vu Lan. Nhöng sau naøy quyeån Kinh naày ñöôïc thay theá baèng quyeån Di Laïc Taâm Kinh.

Quyeån Kinh Phoå Moân xöa baèng chöõ Haùn thì nay ñöôïc thay theá baèng quyeån Kinh Phoå Moân Quoác AÂm, phieân dòch quyeån tröôùc.  

c- Laáy daáu Tam Qui: Qui y Phaät, Qui y Phaùp, Qui y Taêng.

3)- Veà nhaïc cuï:

Duøng troáng lôùn goïi laø Loâi AÂm Coå vaø Ñaïi Hoàng Chung goïi laø Baïch Ngoïc Chung ñeå ñaàu leã Ñaïi ñaøn, ñaùnh leân Ngoïc Hoaøng saám.

4)- Leã phaãm:    

Höông, hoa, traø, röôïu, traùi caây, sôù ñieäp.

B- Veà Hình Nhi Thöôïng Hoïc:

Nhöõng ñieåm töông ñoàng vôùi Ñaïo Phaät:

1)- YÙ nghóa Tam Qui, Thieân ñaøng, Ñòa nguïc.

2)- Giaûi thích vaø aùp duïng Nguõ giôùi caám.

3)- Coâng nhaän thuyeát: Höõu - Voâ, Khoâng - Saéc.

4)- Coâng nhaän caûnh Nieát Baøn.

5)- Coâng nhaän thuyeát Töù Dieäu Ñeá - Luaät Nghieäp Baùo vaø Luaân Hoài.

6)- Coâng nhaän thuyeát Tham Thieàn Nhaäp Ñònh ñeå ñi ñeán Minh Taâm Kieán Taùnh (Giaùc Meâ).

C- Caùc baøi Thaùnh Giaùo giaûi thích moät ít ñieåm quan troïng noùi treân.

1)- Ñaøn cô taïi Cao Thieân Ñaøn (Kieân Giang) ñeâm 28 thaùng 4 Canh Ngoï (20/9/1930): Giaûi thuyeát Ñaïo Phaät

Thi:

Taây caûnh gìn loøng ñoä chuùng sanh,

Phöông naøo cuõng ñoä khaép u minh.

Thích moân hueä taùnh gioài taâm töôùng,

Ca giaùo hö voâ luyeän taùnh linh.

Chöùng caáp huyeàn cô ban Nöõ Phaùi,

Minh moâng Ngoïc saéc hoäi Tieân Danh.

Theå vaân xaù lôïi ñoàng vui höôûng,

Lieân(g) caùc cung Quyønh böôùc roäng thinh.

Thöôïng yû chöùng ñaøn cho:

Theå Saéc khoâng khoâng höõu baát khoâng,

Lieân(g) Hoa vaïn ñoùa hieän vu trung,

Tieân ñôn kyù ñaéc Minh Taâm taùnh,

Nöõ, nöõ, nam, nam taùnh dieäc ñoàng.

Thuyeát giaûng Ñaïo Phaät

1- Taây phöông Giaùo Chuû Thích Ca,

Giaûng minh thuyeát phaùp Thieân Hoa Lieân Ñaøi,

Haèng sa soá Phaät hoâm mai,

Nhöùt taâm qui höôùng Nhö Lai phöôùc ñieàn.

2- Coù caâu Phaät ñoä höõu duyeân,

Khuyeân ai raùn giöõ boån nguyeân cuûa mình.

Nhôn sanh vaïn vaät toái linh,

Tieàn nhaân haäu quaû nhö hình roïi göông.  

3- Phaät Ca haï giaùng Taây Phöông,

Xaû thaân caàu Ñaïo bôûi thöông loaøi ngöôøi.

Thöông vì sanh ñöùng giöõa Trôøi,

Saùnh cuøng Thieân Ñòa ñaùng ngoâi Tam Taøi.

4- Lyù öng maïnh gioûi hoaøi hoaøi,

Coù ñaâu giaø yeáu hoâm mai taät nguyeàn.

Ñeán côn bònh khoå trieàn mieân,

Thaùc roài heát kieáp ñaûo ñieân traêm beà.

5- Sanh roài laïi bònh laøm chi ?

Laõo roài laïi Töû thaûm theâ voâ cuøng !

Nghó suy chi xieát naõo nuøng !

Tuyeát sôn tu luyeän daøy coâng ñöôïc thaønh.

6- Quyeát loøng ñoä khaép chuùng sanh,

Nieát Baøn dieäu quaû chöùng minh Boà Ñeà.

Reøn loøng nguyeän löïc Ñaïi Bi,

Voâ thöôïng chaùnh giaùc, kieáp thì vieân minh.

7- Ñaïo Phaät caøng gaãm caøng kinh !

Baát sinh baát dieät minh minh muoân ngaøn,

Ñaïi thieân theá giôùi mang mang,

Voâ bieân, voâ löôïng, thanh nhaøn trang nghieâm.

8- Saéc, Khoâng, Khoâng, Saéc nan chieâm,

Voâ aûnh, voâ töôùng coå kim dieäu huyeàn.

Taàm löu, nhöùt ñaùn ñaéc nguyeân,

Dieäu trung Chí dieäu, hieån nhieân phi phaøm.

9- Bình taâm döôõng taùnh cho kham,

Tu lai caûi vaõng chôù ham voïng caàu.

Trong mình saün ngoïc Minh Chaâu,

Trong mình saün Phaät phaûi ñaâu maø tìm.

10- Traêng trong, gioù laën, nöôùc eâm,

Gay cheøo Baùc Nhaõ, khoaùt reøm Chôn Nhö.

Laàn laàn doï beán Khoâng Hö,

Noï bôø Cöïc Laïc, kìa bôø Phi Phi.

11- Vöôït qua Baùt Chaùnh Ñaïo chi,

Traàn sa voâ baát lieåu tri hieän tieàn.

Traûi sanh voâ saéc Truøng Thieân,

Linh Sôn chöùng quaû voâ phieàn voâ öu.

Maáy ai roõ thaáu Ñaïo maàu,

Thoâng haønh, theå duïng, nguyeân löu Di Ñaø.

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

2)- Thaùnh Giaùo giaûi thích Qui Y:

Thi:

Theå ñaéc Kieàn Khoân bí dieäu huyeàn,

Lieân(g) ñaøi Cöïc Laïc khaùm hoàn nhieân,

Tieân gia khaåu thoï truyeàn taâm yeáu,

Nöõ phaùi öu tö ngoä giaùc duyeân.

Qui Y:

1- Qui y chaùnh nghóa: Veà nöông,

E ñöôøng laàm laïc phaûi nöông coù ngöôøi.

Xeùt coi döôùi Ñaát treân Trôøi,

Coù ba ngoâi chaùnh ñaùng nôi caäy nhôø.

2- Minh moâng theá giôùi coõi bôø.

Qui Y Phaät:

Nhöùt nöông theo Phaät ñaïi töø ñaïi bi,

Caùc em vuïng tính, heïp suy,

Cöù töôûng raàm rì Phaät ôû Taây phöông.

Naøo hay tröôùc maét chaùn chöôøng,

Phaät laø tri giaùc ôû löông taâm mình.

. . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . .

Khuyeân em haõy giöõ laáy thaân,

Trong mình ñaõ saün TamThaân Phaät roài.

Taùnh ngöôøi baåm taïi khí Trôøi,

Tam thaân Phaät Taùnh trau gioài boån caên.

Moät laø thanh tònh Phaùp Thaân,

Hai laø thieân öùc Hoùa Thaân Boà Ñeà.

Qui y töï taùnh kieâng deø,

Baùo thaân vieân maõn, chôû che haèng haø.

Tam thaân thöù töï ñuû ba,

Töï taâm qui höôûng thaät thaø ñöøng gian.

. . . . . . .  . . . . . . . . . . . . . .

Qui Y Phaùp:

Qui y Phaät toùm ít haøng,

Böôùc qua Qui Phaùp moät ñaøng chæ cho.

Phaùp giaû Chaùnh giaû nghóa to,

Nguôn thaàn giöõ chaët chôù voâ neûo taø.

Nhöùt taâm nhöùt nieäm thieát tha,

Voâ nhaân, Voâ ngaõ thieät laø khoâng khoâng.

Voâ öu, voâ löï thong dong,

Baát tham, baát duïc, Phaùp trong Taùnh mình.

Cho neân tu phöôùc phoùng sinh,

Coù mong thì phaûi coù tình yù tham.

Lo sao vieäc phaûi neân laøm,

Ñöøng toan tính tröôùc giaønh cam danh phaàn.

Daàu cho phöôùc ñöùc voâ ngaàn,  

Phöôùc tuy coù ñoù, toäi haèng ñuoåi theo.

Vì chöng coù yù deät theâu,

Phaûi chi gaëp dòp, gaëp deøo, laøm doan,

Voâ taâm vi thieän môùi ngoan,

Höõu taâm vi thieän ai maøng maø ham?

Bieát raèng baát chaùnh maø laøm,

Toäi caøng boäi töù, boäi tam toäi thöôøng.

Chaùnh laø moät böïc bình thöôøng,

Kìa Trôøi Nhöït Nguyeät AÂm Döông ñeán ngaøy.

Daàu cho tieát khí ñoåi thay,

Cuõng laø muïc chaùnh chuyeån day töù muøa.

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Qui Y Taêng:

Luoân lôøi chò giaûi Qui Taêng,

Tam Qui gìn giöõ khít khaêng chôù rôøi.

Taêng laø thanh tònh trong vôi,

Nhö trôøi im laëng, khoâng môøi gioù möa.

Loøng khoâng ham, gheùt, chuoäng öa,

Gìn cho trong saïch boån sô taùnh mình.

Nhöït nguyeät coøn coù hoài minh,

Taêng Qui nghieâm neân taùnh tình gioài trau.

Vöõng vaøng chaúng nuùng, chaúng nao,

Laëng trang nhö nöôùc, khoâng chao, khoâng traøn.

Coâng danh phuù quí chaúng maøng,

Ñòa nguïc, Thieân ñaøng chaúng voïng, chaúng meâ.

Ñaïi huøng doõng löïc töø bi,

Voâ thinh, voâ xuù, voâ khi möïc thöôøng.

Bieát sao thieät thieät, hôn hôn,

Bieát sao thöông gheùt, gheùt thöông coõi traàn.

Kìa kìa moät ñaùm phuø vaân,

Maø trôøi thanh tònh laàn laàn trong xanh.

Taêng Qui khuyeân kheùo giöõ gìn,

Cho thanh, cho tònh, nhö bình nöôùc trong.

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Chôù raèng Ñaïo ôû ñaâu xa,

Minh Taâm kieán Taùnh, lieân hoa haàu keà.

Qui Y Chaùnh Phaùp chæ raønh

Phaûi chuyeân qui höôùng troïn laønh môùi neân.

. . . . . . . . . . . . . . . .

3)- Thi vaên cuûa Ñöùc Thöôïng Ñeá Cao Ñaøi daïy veà chöõ “KHOÂNG”

(Ñaïi Thöøa Chôn Giaùo Tröôøng Thieân trg. 92)

Thaày truyeàn coù moät chöõ KHOÂNG,

Chöõ KHOÂNG laøm ñaëng luïc thoâng chöùng thaønh.

Thi daïy veà “HÖÕU - VO” (ÑTCG. trg. 102)

Thi:

Heã taàm choã COÙ boû nôi KHOÂNG,

Ñöùa aáy coøn ñöông nhoát taïi loàng.

Ñaïo caû voâ vi chôn chaùnh lyù,

Tu taâm luyeän taùnh ôû beà trong.

4)- Thi vaên cuûa Ñöùc Thöôïng Ñeá Cao Ñaøi daïy veà caûnh Nieát Baøn (ÑTCG. trg. 204)

Thi:

Thaày nhoû aân laønh xuoáng theá gian,

Ban theâm cheùn thuoác tænh mô maøng.

Bieát ñöôøng Ñaïo ñöùc laø Chôn lyù,

Thì raùn lo tu nhaäp Nieát Baøn.

Höïu thi:

Nieát Baøn thong thaû laém con ôi!

Thuù laï Thaàn Tieân khoùai laïc roài.

Thanh tònh tieâu dieâu an töï toïa,

Ñaâu coøn chuyeån kieáp chòu luaân hoài.

5)- Thi vaên cuûa Ñöùc Thöôïng Ñeá Cao Ñaøi daïy veà “Saéc - Khoâng” ( ÑTCG, trg. 332 - 334) “Voâ thuôøng”

Thi:

Muoân vaät theá gian chaúng vöõng beàn,

Coù thì hö hoïai maáy hoài neân,

Khoâng laø truôøng cöûu khoâng tan raõ,

Neân muôïn chöõ Khoâng ñuùc moùng neàn.

Saéc töùc thò khoâng

ÔÛ theá gian höõu hình, vaät chaát khoâng bao laâu noù tan ra gioù buïi.

Caùc con coù hình traïng, maét thaáy tai nghe, laø giaû, moäng aûo. Caùc vaät soáng treân theá giôùi khoâng bao giôø beàn bó, coù ñoù roài noù laïi hoùa ra khoâng. Söï coù, khoâng aáy noù deã daøng mau leï nhö boït nuôùc troâi soâng, nhö söông ñeo ngoïn coû….

6)-Thi vaên cuûa Ñöùc Thöôïng Ñeá Cao Ñaøi daïy veà “Chöõ Taâm” (ÑTCG, trg. 340 - 343).

Thi:

Ñaïo Taâm phaùt trieån chí thanh cao,

Vuøng vaãy nhaûy ra khoûi boán raøo (Töù töôøng)

Saéc töùc thò khoângthaønh chaùnh quaû,

Trung khoâng höõu saéc, khí thaàn giao.

Ñaây Thaày giaûi veà chöõ Taâm:

Trong Vuõ truï Caøn khoân, laáy caùi Lyù Thaùi Cöïc laøm Chuû teå cuûa muoân trieäu öùc sanh linh vaø chuôûng quaûn vaät chaát höõu hình (linh hoàn vaø xaùc thòt) . . .

Trong Trôøi Ñaát coù caùi Lyù nhöùt ñònh thanh quang laø Thaùi Cöïc, laø Trung taâm ñieåm cho Vuõ Truï Caøn Khoân, muoân loøai vaïn vaät.

Caùi Lyù ñoäc nhöùt aáy toøan tri, toøan naêng, bieán hoùa voâ cuøng, voâ taän, döôõng duïc caû sanh linh, baûo toàn vaïn loïai. Lyù ñoäc nhöùt aáy bao quaùt thaàn thoâng, quay chuyeån baùnh xe voâ hình maø laøm naéc thang bieán hoùa chung cho tinh thaàn vaät chaát, môû mang caùi trí hueä cho moïi nguôøi noi theo Thieân Lyù vaän haønh maø taêng tieán maõi leân cho ñeán choã kyø cuøng muïc ñích laø nôi nhöùt ñònh.

Phuï chuù:

Ñeå laøm saùng toû ñoïan Thaùnh Giaùo treân ñaây, chuùng toâi xin döïa vaøo Vuõ truï quan trong Ñaïo Laõo maø trình baøy raèng:

Truôùc khi chöa ñònh phaân Trôøi (Le ciel, le firmanent), Ñaát (La teørre, les astres et les planeøtes) thì trong khoâng gian coù moät yeáu toá cöïc kyø tinh vi, cöïc kyø linh dieäu, voâ hình, voâ aûnh, voâ xuù, voâ thinh, ôû khaép cuøng vuõ truï, goïi laø Lyù Thaùi Hö hay laø Lyù Nhöùt Nguyeân, maø Ñöùc Laõo Töû taïm goïi laø Ñaïo; Nho Giaùo goïi yeáu toá aáy laø Thieân; Phaät Giaùo goïi laø Dieäu Höõu, Ñaïi Baûn Theå, Ñaïi Chôn Nhö, laø Phaùp; Ñaïo Baø La Moân goïi laø Brahman.

Sau ñoù moät thôøi gian khoâng bieát bao laâu, trong khoâng gian, do quyeàn naêng cuûa Lyù Nhöùt nguyeân, xuaát hieän moät chaát höõu hình ñaàu tieân goïi laø Khí Voâ Cöïc. Sau khi Khí Voâ Cöïc hieän ra roài thì Lyù Thaùi Hö aån trong chaát aáy maø taïo thaønh Hö Voâ Chi khí (Energy cosmique). Khí Hö Voâ noùi treân chöùng vò Ngoâi Voâ Cöïc (Ngoâi thöù nhöùt cuûa Thöôïng Ñeá khoâng thò hieän laø Lyù Nhöùt nguyeân: Ñöùc Phaät Ñaïi Nhöït Nhö Lai: (Vairocana)

Sau ñoù moät thôøi gian khoâng roõ laø bao laâu trong Hö Voâ Chi Khí, hieän ra khoái Ñaïi Linh Quang Chuû Teå, hay laø Ngoäi Thaùi Cöïc Thaùnh Hoøang, troïn laønh, troïn toát, toøan tri, toøan naêng, toái linh, toái dieäu ( Ngoâi Thöù hai cuûa Ñöùc Thuôïng Ñeá khoâng thò hòeân).

Sau khi hieän ra, ngoâi Thaùi cöïc beøn phaân ñònh AÂm Döông ruùt trong Hö Voâ Chi Khí theo nguyeân taéc: “Khí chi khinh thanh thuôïng phuø giaû dó Thieân, khí troïng truôïc haï ngöng giaû vi ñòa”. Thieân: Döông, Ñòa: AÂm.

Sau ñoù moät thôøi gian khoâng bieát laø bao laâu, nhò Khí AÂm Döông beøn tuông hieäp laïi maø taïo thaønh Ngoâi Töù Töôïng hay laø Ngoâi Hoøang Cöïc (Ngoäi thöù ba cuûa Ñöùc Thuôïng Ñeá khoâng thò hòeân).

Ngoâi Hoøang Cöïc hieän ra roài phaân ra Baùt Quaùi vaø töø ñoù hoùa hoùa sanh sanh maø taïo neân Caøn Khoân Vuõ Truï, muoân loøai vaïn vaät . .

Vaäy theå chaát cuûa Caøn Khoân Vuõ Truï vaø muoän loøai vaïn vaät laø do Dieâu Trì Kim Maãu chi chaát (Hö Voâ Chi Khí maø sinh ra), bôûi theá môùi coù caâu “Höõu danh Vaïn vaät chi Maãu”.

Phaàn toái dieäu bao truøm vaø chi phoái söï soáng, söï tieán hoùa cuûa Caøn khoân Vuõ Truï vaø muoân loøai vaïn vaät laø Lyù Thaùi Hö hay Lyù Nhöùt Nguyeân, laø Thuôïng Ñeá khoâng thi hieän.

Trong con nguôøi, Thuôïng Ñeá thuôøng ngöï döôùi hình thöùc moät ñieåm Linh Quang goïi laø Linh Hoàn (Esprit), laø Chôn Nhö Boån Taùnh hay Phaät Taùnh.

Veá caùi Lyù Thaùi Hö trong con nguôøi naày, saùch Trung Dung coù caâu: “Phong chi taéc vi luïc hôïp (hieäp); quyeân chi taéc thoái tang ö maät” (Caùi aáy phaùt ra thì ñi ñeán luïc cöïc: boán phöông vaø treân duôùi (Coù leõ laø Glande lineùable trong boä naõo con nguôøi).

Bôûi theá chöõ Taâm ôû ñaây laø aùm chæ linh hoàn, thuôøng thoâng coâng vôùi Lyù Thaùi Hö trong Vuõ Truï vaø khoâng ôû nôi naøo nhöùt ñònh gioáng nhö Lyù Thaùi Hö trong Vuõ Truï.

Bôûi theá Kinh nhaø Phaät coù caâu: “Öng voâ sôû truï nhi sanh kyø taâm” laø vaäy.

Theá neân chuùng ta ñöøng töôûng laàm Taâm laø traùi tim huyeát nhuïc trong con nguôøi (Le coeur); maø chöõ Taâm ñaáy coù nghóa laø Thieân Taâm, Chôn Taâm, Ñaïo Taâm, Linh Hoàn, Atman . .

7)-Thi vaên cuûa Ñöùc Thöôïng Ñeá Cao Ñaøi daïy veà “Luaân Hoài chuyeån kieáp” (ÑTCG, trg. 194).

Truôøng Thieân:

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .,

Hoàn phaûi chòu luaân hoài hoïc hoûi,

Hoïc cho thoâng caùc coõi môùi thaønh.

Hoïc cho roõ cuoäc töû sanh,

Roõ ñöôøng taán thoái döõ laønh giaùc meâ.

Hoàn thanh baïch lo veà Ñaïo ñöùc,

Tu luyeän haàu hieäp nhöùt caûnh khoâng.

Caàu truyeàn laøm pheùp thaàn thoâng,

Laäp taâm thanh tònh duïng coâng ñeâm ngaøy.

Ñoïc thaáu choã, Baûn lai dieän muïc,

Röûa saïch loøng phaøm tuïc bôïn nhô.

Traàm tö maëc tuôûng huyeàn cô,

Thoùat thaàn khai hoùa, moät giôø ñaéc minh.

8)-Thi vaên cuûa Ñöùc Thöôïng Ñeá Cao Ñaøi luaän veà “Luaät Nhôn Quaû”.

Luaän veà Luaät Nhôn Quaû:

Nôï duyeân quaû laáp vuøi taùnh ñöùc,

Bieát ngaøy naøo gôõ döùt tieàn khieân.

Traû vay, vay traû lieàn lieàn,

Nhaân naøo quaû naáy nghieäp duyeân buoäc mình.

Boùng cong vaïy taïi hình cong vaïy,

Toäi phuôùc ñi qua laïi khoâng chöøng.

Xaùc phaøm sung söôùng vui möøng,

Linh hoàn phaûi chòu baâng khuaâng naõo phieàn.

Gieo gioáng chi moïc lieàn gioáng naáy,

Caûm vaät gì vaät aáy öùng cho.

Coi nhö trong caùi xe boø,

Baùnh xe laên tröõ kòp giôø buôùc chön.

Boø döøng laïi, baùnh ngöng, döøng laïi,

Chaäm hay mau laø taïi nôi boø.

Baùnh xe noù chaïy theo gioø,

Chaïy, khoâng cuõng taïi con boø gaây ra.

Xeùt loãi nguôøi, loãi ta ai xeùt?

Söông nhaø nguôøi, ngöôøi queùt ñöôïc thoâi.

Muoán mau thoùat khoûi luaân hoài,

Phaûi lo gaéng chí vun boài quaû coâng.

9)-Thi vaên cuûa Ñöùc Thöôïng Ñeá Cao Ñaøi luaän veà “Tham Thieàn nhaäp ñònh”.

Tham Thieàn taàm lyù hueä taâm khai,

Luyeän Ñaïo vaän haønh taïo Thaùnh Thai.

Nhaäp ñònh gom thaàn minh tröïc giaùc,

Thoâng coâng Thieân Ñòa phuïc Nhö Lai.

Con nguôøi ñaõ coù saün caùi Thieân taùnh (Linh hoàn) ñaëc bieät cuûa Trôøi ban phuù töø luùc môùi ñi ñaàu thai, roài xuoáng ôû theá gian naày laïi caàn phaûi möôïn xaùc phaøm laøm kinh nghieäm moïi leõ cuûa coõi traàn ñeå cho laàn laàn trôû thaønh uyeân baùc, haàu taán hoùa maõi treân con ñöôøng Ñaïo ñöùc vaäy. . . .

10)- Thi vaên daïy Ñaïo:

a- Veà Long Hoa Hoäi vaø Phong Thaàn Hoäi:

Veà Hoäi Phong Thaàn:

Thi:

Tang thöông ñaõ bieán cuoäc haàu gaàn,

Baéc haûi roài sau laïi hoùa saân.

Thanh theá con ngöôøi toan caûi aùc,

Tuøng theo nhôn caùch ñaëng phong thaàn.

Thi:

Phong Thaàn ñöøng töôûng chuyeän mô hoà,

Giöõa bieån ai töøng gaëp laõo Toâ.

Möôïn theá ñaëng toan phuông giaùc theá,

Cuõng nhö nöông buùt cuûa chaøng Hoà.

Thi:

Ñaøi vaân quan voõ ñeå phong Thaàn,

Coøn cuûa Thaày ñaây ñeå nhaéc caân,

Muoân ñöùc ngaøn laønh khoâng soùt moät,

Bao nhieâu coâng quaû baáy nhieâu phaàn.

Veà Long Hoa Hoäi:

Thi:

Long Hoa ñaõ troå tröôùc saân roàng,

Thuông keû sa laày cuoái gioù ñoâng.

Haïc gaùy non Tieân, roàng giôõn soùng,

Nhöùt caâu thoøan chòu gioù cuøng ñoâng.

             Thích Ca Nhö Lai

Nhöùt caâu: Chöõ Thaát laø baûy. Coù caâu:

Thaát nieân taát höõu phong vaân cuoäc,

Thieân Lyù höng vong ñoä khaû trì.

Thi:

Ñaïo maàu con khaù ñeå vaøo Taâm,

Raùn hoïc cho mau keûo khoù taàm.

Caùi hoäi Long Hoa gaàn xoù cöûa,

Nhoïc nhaèn moät luùc khoûe muoân naêm.

             Thaùi Thuôïng Ñaïo Toå

Thi:

Ñaïi Hoäi Long Hoa ñaõ caän roài,

Thaùnh, Thaàn, Tieân, Phaät saép lìa ngoâi.

Teà an baù taùnh qui hieàn coå,

Thieân maïng phuïng haønh chôù thaû troâi.

               Ñaïi Thaùnh Teà Thieân

Thi:

Long Hoa gaàn ñeán caùc con oâi!,

Chaäm buôùc e cho maát moät hoài.

Ñeán theá bô vô Thaày khoù gaëp,

Mau mau hoài tænh trôû veà Ngoâi

               Quan AÂm Boà Taùt

IV- KEÁT LUAÄN:

Noùi toùm laïi, nhö treân ñaõ noùi, tieâu ngöõ Tam Giaùo Quy Nguyeân trong Ñaïi Ñaïo Tam Kyø Phoå Ñoä aån chæ ba moái Ñaïo laâu ñôøi vaø lôùn nhöùt ôû Vieãn Ñoâng laø Phaät Giaùo, Laõo Giaùo vaø Nho Giaùo. Noùi caùch khaùc Ñaïi Ñaïo Tam Kyø Phoå Ñoä laø caùc vaïc ba chaân. Ba chaân aáy laø Phaät Giaùo, Laõo Giaùo vaø Nho Giaùo. Coù ñuû ba chaân aáy thì caùi vaïc noùi treân môùi ñöùng vöõng. Bôûi leõ Nho giaùo ñaët naëng vaán ñeà “Nhaäp theá” maø ñaët nheï vaán ñeà “Xuaát theá” . Traùi laïi Phaät Giaùo vaø Laõo giaùo ñaët naëng vaán ñeà Xuaát Theá maø nheï vaán ñeà Nhaäp Theá.

Moät trong ba maø ñöùng leû loi moät mình thì coù choã cheânh leäch trong vieäc ñoä roãi nhôn sanh. Coù leõ vì theá maø tö töôûng Tam Giaùo Ñoàng Nguyeân ñaõ sôùm xuaát hieän ôû Trung Hoa ngay töø thôøi Tam quoác ( töø naêm 220 -265 sau Taây Lòch) roài baønh tröôùng sang nöôùc ta vaø phaùt trieån maïnh nhöùt döôùi hai trieàu Lyù (Naêm 1010-1225 sau Taây Lòch) vaø trieàu Traàn (1225-1400 sau Taây lòch).

Neâu leân tieâu ngöõ Tam Giaùo Qui Nguyeân, Ñöùc Thuôïng Ñeá Cao Ñaøi laïi duøng ñoäng töø “Qui” thay theá cho ñoäng töø “Ñoàng” . Ñoäng töø Qui noùi leân söï toång hôïp caùc nguyeân taéc cô baûn cuûa tam giaùo veà phöông dieän Hình nhi Haï Hoïc cuõng nhö Hình Nhi Thuôïng Hoïc.

Chæ coù Ñöùc Thuôïng Ñeá Cao Ñaøi môùi ñeà xöôùng leân vaø thöïc thi vieäc toång hôïp vó ñaïi aáy laø vì baát cöù Toân giaùo naøo cuõ hoaëc môùi thaûy thaûy ñeàu do Ngaøi giaùn tieáp hoaëc tröïc tieáp chuû tröông theo söï tieát loä sau ñaây cuûa Ngaøi:

Ñeán teân Ngoïc Ñeá maáy laàn ñoåi thay,

Khi xöng Giaùo Chuû Cao Ñaøi.

Khi xöng Thieân Chuùa, khi khai Di Ñaø.

Laém hoài Boà Taùt Ma Ha,

Bao laàn Khoång Maïnh cuõng giaø naày ñaây . . .”

Vaäy trong Ñaïo Ñaïo Tam Kyø Phoå Ñoä, Chôn Lyù Ñaïo Phaät ñöôïc aùp duïng döôùi nhieàu hình thöùc Hình Nhi Haï cuõng nhö Hình Nhi Thöôïng vaø hoâm nay chö tín höõu chuùng toâi thieát leã möøng ngaøy Thaùnh Ñaõn cuûa Ñöùc Thích Ca Maâu Ni laø lyù ñöông nhieân vaäy.

Ñieàu caàn neân noùi laø trong toå chöùc cuûa Ñaïi Ñaïo Tam Kyø Phoå Ñoä coù hai phaàn ñaëc bieät:

a- Phaàn cuõ: laø caùc ñieåm töông ñoàng vôùi Nho, Thích, Ñaïo.

b- Phaàn môùi laø ñaëc saéc rieâng bieät cuûa Ñaïi Ñaïo Tam Kyø Phoå Ñoä veà hai phöông dieän Hình Nhi Haï vaø Hình Nhi Thöôïng.

Nhaø nghieân cöùu ñònh taâm quan saùt seõ thaáy roõ:

11)- Ñaøn Cô taïi Tam Giaùo Ñieän (Chuøa Minh Taân, Beán Vaân Ñoàn - Saøi Goøn ñeâm muøng 7 raïng muøng 8 thaùng 4 AÁt Tî ( 01 thaùng 5 naêm 1965):

Taây Phöông Giaùo Chuû Thích Ca Maâu Ni Theá Toân, Boån sö möøng chö moân ñoà thieän nam tín nöõ.

Ngaâm:

Laønh thay Nam Thieäm Boä Chaâu,

Ñaát linh gieo gioáng Ñaïo maàu teá nhôn.

Loøng thaønh khaån nguyeän khaùch traàn,

Cô huyeàn giaùng buùt ban aân maáy lôøi.

Dieãn ca:

Ñieân ñaûo kham ta! Hoà theá söï,

Thuông cho ñôøi laønh döõ khoâng phaân.

Vuøi taùnh linh giöõa choán phong traàn,

Vò taèng höõu nhaân duyeân ñaéc phaùp.

Chö Moân ñoà oâi!

Haõy nhôù caâu Toå sö Nam Nhaïc:

Nhöùt thieát chö Phaùp,

Giai tuøng Taâm sanh.

Taâm voâ sôû sanh,

Phaùp voâ sôû truï,

Nhöôïc ñaït Taâm ñòa,

Sôû truï voâ ngaïi.

Taâm Phaùp aáy thoaùt nôi voøng khoå aûi,

Chöùng Boà ñeà Ñaïo quaû kieán Nhö Lai.

Phaät taùnh ñeàu coù ôû khaùch traàn ai,

Khoâng hoïc kieám linh ñaøi hay Khöùu laõnh.

Duïc ñaéc Nhö Lai haïnh

Tu trì Ñaïi Ñaïo chôn.

Khoâng daây ai bieát nghe ñôøn,

Vaïn thuø Qui Nhöùt Thöôïng Nguôn trôû veà.

Hôõi chö Moân ñoà! Hôõi chö chuùng sanh!

Boån sö laâm ñaøn chöùng leã cuùng döôøng cuûa chö Moân ñoà cuõng nhö toøan theå chuùng sanh leã baùi. Boån sö ban ôn laønh vaø khuyeân chö Moân ñoà nhôù lôøi naày:

“Caây bieát coäi, nöôùc bieát nguoàn”, nhö theá môùi haønh caùi Ñaïo cuûa Ta. “Töï giaùc, giaùc tha”, ñem gioáng töø bi gieo treân Nguõ tröôïc cho toøan theå chuùng sanh khoûi caûnh nghieäp chöôùng luaân hoài, nhö theá môùi laø Tu caùi haïnh cuûa Ta. Baèng chaúng ñöôïc, muoân ngaøn kieáp theá gian naày khoâng ai caûi taïo, thì mong gì ñaéc quaû Nhö Lai ?.

Ngaâm:

Taây Phöông ñaát Phaät gaày neân,

Tam Kyø Phoå Ñoä xaây neàn aâu ca.

Boån sö ban ôn laønh cho chö Moân ñoà.

Thaêng

CHƠN LÝ ĐẠO LÃO QUA TAM KỲ PHỔ ĐỘ

CHÖÔNG - I

ÑÒNH NGHÓA ÑEÀ TAØI

Chôn: Cuõng ñöôïc goïi laø chaân vaø coù nghóa laø thaät (thöïc), khoâng giaû doái, coù thaät, khoâng hö aûo. Chaân cuõng coù nghóa laø baûn chaát.

Lyù: Coù nghóa laø Leõ.

1)- Chaân lyù ñaïo Tieân: Coù nghóa laø: Phaàn caên baûn hay laø Baûn chaát coù thöïc, khoâng hö aûo cuûa Ñaïo Tieân hay laø Laõo Giaùo hoaêc Ñaïo Giaùo.

Ñaïo Tieân hay laø Ñaïi Ñaïo laø Ñaïo daïy ngöôøi theo moät pheùp bí truyeàn rieâng bieät. Phaùp naày chæ ñöôïc khaåu khaåu töông truyeàn, taâm taâm töôïng thoï, ñeå ngaøy cuøng, ñöông söï ñöôïc “Phaûn Boån Hoaøn Nguyeân” sieâu phaøm thoaùt tuïc chöùng quaû “Ñaïi Giaùc Kim Tieân”, thoaùt voøng luaân hoài, tieâu dieâu nôi Boàng Lai laïc caûnh.

2)- Tam Kyø Phoå Ñoä: Laø teân goïi taét cuûa Taân Toân Giaùo do Ñöùc Ngoïc Hoaøng Thöôïng Ñeá taù danh Cao Ñaøi Tieân OÂng Ñaïi Boà Taùt Ma Ha Taùt ñaõ duøng Thaàn Cô Dieäu Buùt khai môû taïi Mieàn Nam Vieät Nam naêm Bính Daàn (1926) ñeå daïy Ñaïo kyø naày cho phöông Nam.

Danh hieäu Ñaïi Ñaïo Tam Kyø Phoå Ñoä ngay töø buoåi ñaàu ñaõ ñöôïc keøm theo hai tieâu ngöõ nöõa laø: “Tam Giaùo Qui Nguyeân vaø Nguõ Chi Phuïc Nhöùt”.

- Tam Giaùo Qui Nguyeân: Coù nghóa laø Ba moái Ñaïo lôùn vaø laâu ñôøi nhöùt (tröôùc kyû nguyeân Taây lòch) nay cuøng nhìn nhaän laø cuøng moät nguoàn goác maø ra ñeå traùnh nhöõng söï kyø thò tranh chaáp giöõa nhau trong coâng cuoäc hoaèng döông Chaùnh phaùp cöùu ñoä quaàn sanh trong kyø Haï Nguôn maït kieáp naày.

Tieâu ngöõ vöøa noùi treân aùm chæ raèng: Trong Ñaïi Ñaïo Tam Kyø Phoå Ñoä coù söï toång hôïp caùc tinh hoa cuûa ba Toân Giaùo laøm moät heä thoáng chaët cheõ, hôïp lyù.

- Nguõ Chi Phuïc Nhöùt: Coù nghóa laø: naêm caáp baäc tu Tieân trong phaïm vi Ñaïi Ñaïo nay ñeàu nhìn nhaän raèng cuøng baét nguoàn ôû moät goác laø Lyù Nhöùt Nguyeân, Lyù Thaùi Hö hay Ñaïi Ñaïo (Thöôïng Ñeá khoâng thò hieän hay laø Ñaïi Baûn Theå cuûa Vuõ Truï).

Nguõ Chi goàm coù:

a)- Phaät Ñaïo ( ñeå chung qui vaøo caûnh Nieát Baøn)

b)- Tieân Ñaïo ( ñeå ngaøy cuøng Phaûn Boån Hoaøn Nguyeân)

c)- Thaùnh Ñaïo (Ñaïo trò quoác cuûa caùc vò Thaùnh Vöông thôøi xöa).

d)- Thaàn Ñaïo ( Ñaïo laøm toâi con trong nöôùc)

ñ)- Nhôn Ñaïo (Ñaïo laøm choàng vôï, laøm cha meï, laøm con chaùu, laøm anh em trong gia ñình, laøng xoùm).

CHÖÔNG II

TIEÃU SÖÛ VAØ COÂNG NGHIEÄP CUÛA ÑÖÙC LAÕO TÖÛ

I- THAÂN THEÁ:

Ñöùc Laõo Töû sanh nhaèm ngaøy raèm thaùng hai vaøo naêm 600 tröôùc Taây lòch, nhaèm naêm thöù ba ñôøi Vua Ñònh Vöông nhaø Chaâu. Theo söû saùch Taây phöông thì Ngaøi sanh ñoä vaøo naêm 604 tröôùc Taây lòch. Sôû dó coù söï haøm hoà veà naêm sinh cuûa Ngaøi laø vì Ngaøi soáng moät cuoäc ñôøi aån daät, ít ai bieát roõ tung tích. Nôi sanh ra laø Huyeän Khuùc Nhôn thuoäc nöôùc Sôû xöa kia (thuôû tröôùc laø Huyeän Khoå cuûa nöôùc Taàn vaø nay thuoäc tænh Hoà Nam beân Taøu).

Theo söû cheùp laïi, hoï cuûa Ngaøi laø Lyù, teân thaät laø Nhó, teân chöõ laø Ñam (Ñam coù nghóa laø loå tai lôùn, coù traùi tai daøi thoøng xuoáng).

Ngaøi cuõng coù teân khaùc laø Baù Ñöông (Ñam laø teân thuïy), nghóa laø teân ngöôøi ñôøi taëng cho Ngaøi sau khi cheát).

Thöôøng ngöôøi ta hay goïi Ngaøi laø Laõo Töû. Taïi sao Ngaøi hoï Lyù maø laïi goïi Ngaøi laø Laõo Töû?

Coù ba giaû thuyeát khaùc nhau nhö sau:

Giaû thuyeát thöù nhöùt: trong quyeån Thaùi Thöôïng Huyønh Ñình Kinh Chuù coù ñoaïn nhö sau: Meï cuûa Ngaøi mang thai Ngaøi laâu ñeán 82 naêm roài sanh Ngaøi ra thì raâu toùc ñaõ baïc, hình töôùng ñaõ giaø. Ngaøi beøn chæ caây lyù maø noùi raèng: “Ñoù laø hoï cuûa ta !” vaø töï xöng laø Laõo Töû. Laõo laø oâng giaø ; Töû laø con treû. Laõo Töû coù nghóa laø: “Con treû môùi sanh ra ñaõ giaø”.

Giaû thuyeát thöù hai:   Theo truyeän Cao Só  beân Taøu, chöõ Laõo coù nghóa laø giaø, chöõ Töû coù nghóa laø Thaày. Vaäy Laõo Töû coù nghóa laø “OÂng Thaày Giaø”. Ñôøi sau coù taëng cho Ngaøi danh hieäu “Ñaïo Ñöùc Thieân Toân” vaø quyeån Kinh do Ngaøi tröôùc taùc goïi laø “Ñaïo Ñöùc Kinh”.

Giaû thuyeát thöù ba: Theo quyeån Trieát hoïc söû ñaïi cöông cuûa Hoà Thích thì ngöôøi ñôøi Xuaân Thu khi xöng teân thì thöôøng tröôùc ñeà teân chöõ, roài sau môùi ñeà teân thieät. Nhö vaäy Ñöùc Laõo Töû coù teân chöõ laø Laõo vaø teân thieät laø Ñam, neân goïi Ngaøi laø Laõo Ñam.

Laïi nöõa, theo loái xöa, döôùi caùi teân chöõ ngöôøi ta hay theâm chöõ Töû, chöõ Phu v.v...

Thí duï: Thaày Nhieãm Caàu, hoïc troø cuûa Ñöùc Khoång Töû coù teân chöõ Höõu maø ngöôøi thôøi aáy goïi laø Höõu Töû.

Theo Hoà Thích, ngöôøi xöa coù hai hoï laø: Thò vaø Taùnh.

Ngöôøi thöôøng daân laáy theo hoï thieät cuûa mình neân goïi laø Taùnh. Thí duï: Baù Taùnh (traêm hoï, aùm chæ nhaân daân trong nöôùc).

Ngöôøi giaøu sang laáy teân nöôùc mình ôû hoaëc laáy chöùc quan laø hoï nhö: Ñaøo Ñöôøng (hoï Vua Nghieâu ôû ñaát Ñaøo Ñöôøng) hoï Tö Maõ (vò thuûy toå laøm chöùc Tö Maõ) v.v... Hoï cuõng goïi laø Thò. Thí duï Phuïc Hi Thò, Thaàn Noâng Thò, Hoàng Baøng Thò .v..v..

Theo saùch söû ñeå laïi, Ñöùc Laõo Töû thuoäc doøng quí toäc beân Taøu. Coù choã cho raèng Ngaøi laø chaùu Vua Chuyeân Huùc (2513 tröôùc Taây lòch). Vua Chuyeân Huùc laïi laø chaùu ba ñôøi cuûa Vua Hieân Dieân Huyønh Ñeá (2.697 tröôùc Taây lòch). Vì theá Taùnh thöôøng cuûa Ngaøi laø Laõo maø Thò cuûa Ngaøi laø Lyù.

Ñöùc Khoång Töû coù ñeán hoûi Leã vôùi Ñöùc Laõo Töû vaøo khoaûng 518 hoaëc 511 tröôùc Taây lòch. Luùc aáy Ñöùc Laõo Töû ñaõ giaø treân 50 tuoåi vaø hieän ñang laøm quan Truï Haï Söû cuûa Trieàu U Vöông nhaø Chaâu (Truï haï söû: chöùc quan giöõ Taøng thaát söû, nghóa laø gìn giöõ caùc coâng vaên cuûa Trieàu ñình nhaø Chaâu).

Ñöùc Khoång Töû luùc aáy ñoä 34 tuoåi; khi tieãn chaân Ñöùc Khoång Töû ra cöûa, Ñöùc Laõo Töû coù noùi nhö sau: “Ngöôøi xöa tieãn nhau baèng vaøng, nay ta khoâng coù vaøng, ta tieãn ngöôi baèng lôøi noùi. Ta nghe raèng: Keû buoân gioûi kheùo giöõ cuûa quí hình nhö khoâng coù gì, ngöôøi quaân töû ñöùc taùnh dung maïo döôøng nhö keû ngu ! (Löông coâ thaâm taøng nhöôïc hö, Quaân töû thinh ñöùc dung maïo nhöôïc ngu).

Khi veà ñeán nhaø, Ñöùc Khoång Töû noùi vôùi caùc moân ñeä raèng: “Chim, ta bieát noù bay nhö theá naøo, caù, ta bieát noù loäi laøm sao, thuù, ta bieát noù chaïy caùch naøo. Thuù chaïy, thì ta coù löôùi baét noù, caù loäi, thì ta coù daây caâu noù, chim bay, thì ta coù baãy gaøi noù. Chôù nhö con Roàng thì ta khoâng bieát noù theo maây theo gioù maø bay nhö theá naøo ? Nay ta thaáy Laõo Töû nhö con Roàng vaäy”.

Khi U Vöông thaát chaùnh vaø Nhaø Chaâu suy vi, thì Ngaøi caùo laõo töø quan roài ñi veà phöông Taây. Ñeán aûi Haøm Coác, Ngaøi coù ôû taïi ñoù 1 thaùng ñeå truyeàn Ñaïo cho quan coi giöõ cöûa aûi laø oâng Doaõn Hæ.

Caâu chuyeän nhö sau:

Theo truyeän Ñoâng Du Baùt Tieân thì moät böõa kia Vua Nhaø Chaâu thaáy moät vuøng maây maøu tía (maøu naâu) bay töø Ñoâng sang Taây ôû treân Trôøi, nhaø Vua beøn ñoøi quan coi Khaâm Thieân Giaùm vaøo hoûi ñoù laø ñieàm chi ? Quan coi Khaâm Thieân Giaùm taâu raèng:”Ñoù laø ñieàm Thaùnh Nhôn ñi veà phöông Taây; moät ngaøn naêm nöõa seõ trôû laïi Trung Quoác”.

Caâu traû lôøi cuûa Quan Khaâm Thieân Giaùm laøm cho nhieàu hoïc giaû nghó raèng Ñöùc Thích Ca Nhö Lai phaûi chaêng laø haäu thaân cuûa Ñöùc Laõo Töû? Vì leõ trong tieåu söû cuûa Ñöùc Thích Ca coù ñoaïn raèng: “Baø meï cuûa Ngaøi naèm mô thaáy moät vò Boà Taùt ôû Cung Ñaâu Suaáât Ñaø côõi con voi saùu ngaø ôû treân Trôøi bay xuoáng xoi hoâng beân maët cuûa baø maø vaøo vaø sau ñoù baø sanh ra Thaùi Töû Taát Ñaït Ta (töùc laø Ñöùc Thích Ca Nhö Lai sau naày). Maø Ñaâu Suaát Ñaø Cung laïi laø nôi thöôøng ngöï cuûa Ñöùc Thaùi Thöôïng Laõo Quaân (Ñöùc Laõo Töû).

Ñöùc Phaät ra ñôøi taïi AÁn ñoä, truyeàn Ñaïo ñöôïc ngoaøi moät ngaøn naêm. Ñeán ñôøi vò Toå thöù 28 laø Ñöùc Boà Ñeà Ñaït Ma hay laø Ñöùc Ñaït Ma Sö Toå. Vò naày ñem moái Ñaïo truyeàn sang Trung Quoác vaøo ñôøi Löông Voõ Ñeá vaø ñöôïc toân laøm Toå Sö thöù nhöùt cuûa Phaùi Thieàn Toâng ( Phaùi tu thaáy Taùnh) beân Trung Hoa. Vaäy Ñöùc Ñaït Ma Toå Sö phaûi chaêng cuõng laø haäu thaân cuûa Ñöùc Laõo Töû ? Söï öôùc ñoaùn aáy khieán ngöôøi ta nghó ñeán yù töôûng Phaät Laõo Ñoàng Nguyeân ?

Cuõng ngaøy noùi treân, quan lònh giöõ aûi Haøm Coác laø Doaõn Hæ xem vöøng maây maøu tía bay qua, beøn ñoaùn bieát laø ñieàm Thaùnh Nhôn qua aûi, cho neân oâng truyeàn lònh cho quaân lính queùt doïn cöûa aûi saïch seõ vaø daën chuùng, heã thaáy ngöôøi dò töôùng qua aûi thì phaûi mau mau vaøo baùo.

Ñeán tröa, quaû coù Ñöùc Laõo Töû côõi ñoäc giaùc thanh ngöu qua aûi, theo sau coù ñeä töû laø Töø Giaùp. Thaáy Laõo Töû coù dò töôùng (loå tai lôùn vaø daøi, loå muõi lôùn vaø nhö cheû hai, raêng thöa maø loài, raâu toùc ñeàu baïc), quaân canh laät ñaät vaøo baùo. OÂng Doaõn Hæ beøn söûa sang aùo maõo, boån thaân ra cöûa nghinh tieáp. Khi thaáy Ñöùc Laõo Töû thì oâng Doaõn Hæ phuû phuïc xuoáng ñaát maáy laàn, goïi Ñöùc Laõo Töû laø Thaùnh Nhôn vaø van xin Ngaøi ôû laïi truyeàn Ñaïo cho. Luùc ñaàu Ñöùc Laõo Töû khoâng nhaän mình Thaùnh Nhôn vaø noùi raèng: “Ngöôi laàm roài ! Ta ñaâu phaûi laø Thaùnh Nhôn ! Neáu ngöôi muoán ñöôïc hoïc Ñaïo thì ôû nuùi phía Taây tröôùc maët kia coù vò Tieân Quæ Coác truyeàn Ñaïo, sao ngöôi khoâng qua ñoù maø hoïc?”.

OÂng Doaõn Hæ van xin maõi vôùi taát caû loøng toân kính. Thaáy theá, Ngaøi môùi nhaän ôû laïi Haøm Coác moät thaùng vaø truyeàn Ñaïo cho oâng aáy baèng caùch vieát ra quyeån Ñaïo Ñöùc Kinh 5.000 chöõ ñuû lôøi vaø daën oâng aáy theo ñoù maø tu seõ thaønh chaùnh quaû.

Trong thôøi gian aáy oâng Doaõn Hæ coù baïch vôùi Ñöùc Laõo Töû, xin cho bieát danh taùnh cuûa Ngaøi, Ñöùc Laõo Töû noùi: “Ta sinh ra ñaõ nhieàu ñôøi, teân hoï khoâng bieát bao nhieâu maø keå” (Ñoïan naày seõ ñöôïc giaûi thích sau).

Sau khi thaûo xong quyeån Ñaïo Ñöùc Kinh, Ñöùc Laõo Töû beøn töø giaû oâng Doaõn Hæ roài cuøng vôùi ñeä töû laø Töø Giaùp ñi veà phöông Taây maát daïng.

Trong baøi Kinh Xöng Tuïng coâng ñöùc cuûa Ñöùc Thaùi Thöôïng Ñaïo Quaân coù ñoïan aùm chæ vieäc ra Kinh Ñaïo Ñöùc taïi aûi Haøm Coác nhö sau:

            “Nhò ngoaït thaäp nguõ,

            Phaân taùnh giaùng sanh.

            Nhöùt thaân öùc vaïn,

            Dieäu huyeàn Thaàn bieán.

            Töû khí Ñoâng lai,

            Quaûng truyeàn Ñaïo Ñöùc”.

Thích Noâm:

            Thaùng hai ngaøy Raèm,

            Chia Taùnh sanh xuoáng traàn.

            Moät mình maø hoùa thaønh öùc vaïn kieáp,

            Huyeàn dieäu bieán hoùa nhö Thaàn.

            Maây maøu tía töø phía Ñoâng bay ñeán,

            Roäng truyeàn Kinh Ñaïo Ñöùc.

II- ÑÖÙC TAÙNH:

Ñöùc Laõo Töû öa xem söû saùch xöa maø Ngaøi ñöôïc ñoïc nhieàu boä saùch quí. Ngaøi thöôøng thanh tònh lo tu döôõng tinh thaàn hôn laø döï vaøo vieäc ñôøi phoàn hoa naùo nhieät möu sinh lôïi danh.

Ñöùc Laõo Töû noùi raèng: “Loaøi ngöôøi maø tranh nhau laø bôûi coù nhieàu loøng duïc voïng. Nay tuyeät haún loøng duïc voïng ñi maø giöõ theo leõ töï nhieân thì thieân haï töï hoï ñöôïc trò.”

III- COÂNG NGHIEÄP:

Veà ñôøi tö cuûa Ñöùc Laõo Töû, ngöôøi ta chæ bieát raèng Ngaøi coù ra laøm quan Truï Haï Söû ñôøi Chaâu U Vöông chôù khoâng bieát chi khaùc hôn.

Khi ñi ngang qua aûi Haøm Coác, Ngaøi coù ñeå laïi cho oâng Doaõn Hæ quyeån Ñaïo Ñöùc Kinh laø moät boä Kinh caên baûn cuûa Ñaïo Giaùo hay Laõo Giaùo, giaûi roõ nghóa hai chöõ Ñaïo vaø Ñöùc.

Ngoaøi ra, Ngaøi coøn ñeå laïi veà Hình Nhi Thöôïng Hoïc quyeån Huyønh Ñình Kinh, laø boä Kinh saùch cao nhöùt cuûa Laõo giaùo, daïy söï tu luyeän cho ñeán caûnh tuyeät ñoái hö voâ.

Quyeån Thanh Tònh Kinh daïy veà pheùp Tònh Luyeän Voâ Vi.

Veà Hình Nhi Haï Hoïc, Ngaøi coù ñeå laïi quyeån Kinh Caûm ÖÙng daïy veà leõ laønh, döõ, traû, vay.

Theo quyeån Thanh Tònh Kinh, coâng nghieäp cuûa Ñöùc Thaùi Thöôïng Laõo Quaân chaúng phaûi chæ ôû moät kieáp Ngaøi laâm phaøm laáy teân laø Laõo Töû maø thoâi ñaâu ! Ngaøi thieân bieán vaïn hoùa, laâm phaøm nhieàu kieáp, keå khoâng xieát.

Töø ñôøi hoãn ñoän sô khai cho tôùi baây giôø khoâng coù ñôøi naøo maø khoâng coù Ngaøi haï theá.

Ñôøi Thöôïng Tam Hoaøng hieäu cuûa Ngaøi laø Vaïn Phaùp Thieân Toân hay laø Vaïn Phaùp Thieàn Sö, Thaàn Ngoïc hay Baøn Coå.

Ñôøi Trung  Tam Hoaøng hieäu cuûa Ngaøi laø Baøn Coå Thaàn Vöông.

Ñôøi Haï Tam Hoaøng hieäu cuûa Ngaøi laø Uaát Hoa Töû,

Ñôøi Thaàn Noâng hieäu cuûa Ngaøi laø Ñaïi Thaønh Töû,

Ñôøi Hieân Vieân Huyønh Ñeá hieäu cuûa Ngaøi laø Quaûng Thaønh Töû.

Ñôøi Chaâu Vaên Vöông hieäu cuûa Ngaøi laø Nhieáp AÁp Töû,

Ñôøi Chaâu Voõ Vöông hieäu cuûa Ngaøi laø Duïc Thaønh Töû,

Ñôøi Chaâu Khöông Vöông hieäu cuûa Ngaøi laø Quaùch Thuùc Töû.

Ñôøi Chaâu Ñònh Vöông hieäu cuûa Ngaøi laø Laõo Töû hay Lyù Ñam,

Ñôøi Haùn Sôû tranh huøng ( Taây Haùn) hieäu cuûa Ngaøi laø Huyønh Thaïch Coâng v..v...

IV- CAÙCH LAÄP GIAÙO CUÛA ÑÖÙC LAÕO TÖÛ:

Sôû dó Ñöùc Laõo Töû phaûi giaùng traàn nhieàu kieáp laø coát ñeå dìu daét chuùng sanh laàn laàn höôùng veà cöùu caùnh cuûa Ñaïo. Ngaøi khoâng coù baøy ra caùi chi môùi, traùi laïi, Ngaøi söu taàm vaø saép ñaët laïi cho coù heä thoáng nhöõng tö töôûng theo Kinh Dòch thuoäc veà caùc thôøi ñaïi toái coå cuûa nöôùc Taøu.

Thí duï Giaùo thuyeát cuûa Vua Hieân Vieân Huyønh Ñeá ñaõ xuaát hieän raát laâu ñôøi treân nöôùc Trung Hoa vaø raûi raùc ôû khaép caùc söû saùch. Töïu trung, giaùo thuyeát aáy chính laø giaùo thuyeát cuûa Phaùi Tu Tieân hay Ñaïo Giaùo. Vì leõ ñoù maø Ñaïo Giaùo hay Tieân Giaùo cuõng ñöôïc goïi laø Ñaïo Huyønh Laõo (Huyønh: Huyønh Ñeá ; Laõo: Laõo Töû ) vaø thaày cuûa Vua Hieân Vieân Huyønh Ñeá laø Ñöùc Quaûng Thaønh Töû, tieàn thaân cuûa Ñöùc Laõo Töû.

V- SÖÏ TRUYEÀN BAÙ ÑAÏO PHAÙP:

Khi Ñöùc Laõo Töû coøn taïi theá thì Ngaøi chæ truyeàn Ñaïo cho moät soá ít ngöôøi ñeä töû nhö oâng Doaõn Hæ noùi treân. OÂng naày sau khi ñaéc Ñaïo laáy hieäu Vaên Thæ Tieân sanh vaø coù soaïn moät boä Kinh goïi laø Xung Haûi Chôn Kinh.

Keá theo ñoù thì coù oâng Trang Töû, laø moät ngöôøi raát thoâng minh vaø huøng bieän. OÂng naày binh vöïc giaùo thuyeát cuûa Ñöùc Laõo Töû vaø soaïn ra quyeån Nam Hoa Kinh.

Trong giai ñoaïn naày Ñaïo Giaùo vaãn coøn ôû trong thôøi kyø trieát lyù vaø chæ coù haøng thöôïng löu trí thöùc môùi thöôûng thöùc noåi.

Ñeán ñôøi Ñöôøng, Vua Cao Toân nhìn Ñöùc Laõo Töû laø moät trong caùc thæ toå cuûa mình, vì Ngaøi cuõng laø hoï Lyù nhö nhaø Vua, vì vaäy maø nhaø Vua truy phong cho Ngaøi chöùc Huyeàn Nguôn Huyønh Ñeá.

Sau Vua Ñöôøng Huyeàn Toân laäp ñieän thôø Ngaøi ôû trong cung. Töø ñoù moái Ñaïo cuûa Ngaøi baét ñaàu truyeàn baù trong nöôùc.

Ñeán ñôøi Ñoâng Haùn nhôø oâng Tröông Thieân Sö (Tröông Ñaïo Laêng) Ñaïo Giaùo môùi baét ñaàu truyeàn roäng ra daân gian.

Ñeán ñôøi Taán coù oâng Nguïy Baù Ñöông vaø oâng Caùt Hoàng hieäu laø Baûo Phaùt Töû, hai oâng naày coá gaéng chænh ñoán Ñaïo giaùo laïi ñeå ñöôïc coù moät hoïc thuaät haún hoi vaø ñöôøng hoaøng, coù tö caùch moät Toân giaùo. Keå töø ngaøy aáy thì Ñaïo Giaùo ñöôïc nhieàu ngöôøi theo.

Trong haøng lieät Thaùnh quaàn chôn ñaéc Ñaïo theo Laõo Giaùo vaø ñöôïc daân chuùng chieâm ngöôõng thôø phöôïng thì coù:

1)- Ñöùc Vaên Ñeá (Ñöùc Vaên Vöông Ñeá Quaân) coù giaùng buùt truyeàn boä Kinh AÂm Chaát Vaân.

2)- Ñöùc Voõ Ñeá (Ñöùc Quan Thaùnh Ñeá Quaân, Ñöùc Quan Coâng hay Quan Vaân Tröôøng ñôøi Tam Quoác) coù giaùng buùt truyeàn ba boä Kinh nhö: Giaùc Theá Chôn Kinh, Cöûu Kieáp Vinh Maïng Kinh vaø Minh Thaùnh Kinh.

3)- Ñöùc Phuø Höïu Ñeá Quaân (Ñöùc Löõ Toå hay Löõ Ñoàng Taân Ñaïi Tieân trong Baùt Tieân) coù giaùng buùt truyeàn ra nhieàu thöù nhö: Chæ Huyeàn Thieân.

Caùc vò Ñeá Quaân noùi treân thöôøng giaùng buùt trong caùc ñaøn Tieân khuyeân ñoä nhôn daân tu haønh, nhöùt laø Ñöùc Löõ Toå khoâng coù ñaøn cô naøo maø Ngaøi khoâng giaùng.

CHÖÔNG III

GIAÙO LYÙ CUÛA ÑÖÙC LAÕO TÖÛ

Ñeå nhaän thöùc roõ reät giaùo lyù cuûa Ñöùc Laõo Töû, töôûng caàn bieát qua quan nieäm cuûa Ngaøi veà Vuõ Truï vaø Nhaân Sinh.

I- VUÕ TRUÏ THEO ÑÖÙC LAÕO TÖÛ:

Trong chöông I cuûa Ñaïo Ñöùc Kinh, quyeån Thöôïng cuûa boä Ñaïo Ñöùc Kinh, Ñöùc Laõo Töû coù noùi nhö sau:

            “Ñaïo khaû Ñaïo phi thöôøng Ñaïo,

            Danh khaû danh phi thöôøng danh.

            Voâ danh Thieân Ñòa chi thæ,

            Höõu danh Vaïn Vaät chi maãu” .

Thích Noâm:

Caùi Ñaïo maø noùi leân ñöôïc chaúng phaûi laø Ñaïo haèng coøn (baát dieät).

Caùi teân maø noùi leân ñöôïc chaúng phaûi laø caùi teân haèng coøn (baát dieät).

Luùc khoâng coù teân laø khôûi thæ cuûa Trôøi Ñaát,

Luùc coù teân laø Meï sanh cuûa muoân vaät.

Laïi coù baøi thô toùm taét Vuõ Truï quan noùi treân nhö sau:

Ñaïo töï Hö Voâ sanh Nhöùt Khí (Voâ Cöïc)

Tieân tuøng Nhöùt Khí saûn AÂm Döông (Thaùi Cöïc).

AÂm Döông töông hieäp thaønh Tam Theå (Hoaøng Cöïc),

Tam Theå truøng sanh vaïn vaät tröông.

Thích noâm:

Caùi Ñaïo töø Hö Voâ sanh Nhöùt Khí (Voâ Cöïc )

(Khí laø Khí Voâ Cöïc)

Töø caùi Moät Khí aáy maø sanh ra AÂm Döông

(Ngoâi Löôõng Nghi töùc laø Ngoâi Thaùi Cöïc)

Hai Khí AÂm Döông hieäp hoøa laïi maø thaønh ra Ngoâi Thöù ba (laø Ngoâi Töù Töôïng hay laø Ngoâi Hoaøng Cöïc).

Ngoâi Hoaøng Cöïc laïi sanh ra Baùt Quaùi vaø töø ñoù sanh sanh hoùa hoùa maø taïo neân Trôøi Ñaát vaø muoân vaät.

ÔÛ ñaây, caùi maø Ñöùc Laõo Töû taïm goïi laø Ñaïo töùc thò Lyù Thaùi Hö hay Lyù Nhöùt Nguyeân. Lyù Nhöùt Nguyeân aáy voâ hình, voâ aûnh, voâ xuù, töïa hoà nhö khoâng coù maø tuyeät dieäu, tuyeät huyeàn ôû khaép cuøng Vuõ Truï, laø nguoàn soáng cuûa muoân loaøi vaïn vaät. Lyù Nhöùt Nguyeân töùc thò Thöôïng Ñeá khoâng thò hieän, laø Thieân cuûa ngöôøi Trung Hoa, laø Trôøi cuûa ngöôøi Vieät Nam, laø Brahman cuûa Ñaïo Baø La Moân, laø Phaùp Thaân hay Chôn Nhö Baûn Theå cuûa Phaät Giaùo, laø Thieân cuûa Ñaïo Nho.

Boån taùnh cuûa Lyù Nhöùt Nguyeân hay laø Ñaïo laø: Hö Tònh.

Hö: Troáng roång .Tònh: Laúng laëng, trang baèng.

II- NHÔN SINH QUAN THEO ÑÖÙC LAÕO TÖÛ:

Theo Ñöùc Laõo Töû thì:

“Nhôn thaân Tieåu Thieân Ñòa”

Nghóa laø: Thaân theå con ngöôøi laø Trôøi, Ñaát thaâu nhoû laïi.

Noùi moät caùch khaùc, trong Trôøi Ñaát coù caùi chi thì trong con ngöôøi coù caùi naáy. Thí duï: Trôøi Ñaát vaø vaïn vaät voâ tri voâ giaùc cuõng nhö höõu tri höõu giaùc ñeàu coù Lyù Nhöùt Nguyeân hay laø Ñaïo aån taøng beân trong, thì trong thaân  theå con ngöôøi cuõng coù Lyù Nhöùt Nguyeân aån taøng chæ huy söï soáng con ngöôøi goïi laø Linh Hoàn.

Trong Trôøi Ñaát coù Tam Quang: Nhöït, Nguyeät, Tinh thì trong con ngöôøi coù Tam Böûu: Tinh, Khí, Thaàn. Trong Trôøi Ñaát coù Nguõ Haønh: Kim, Moäc, Thuûy, Hoûa, Thoå vaø Nguõ Nguyeân, Nguõ Khí, thì trong con ngöôøi cuõng coù Nguõ Haønh töôïng tröng baèng Nguõ Taïng (Taâm, Can, Tyø, Pheá, Thaän) vaø Nguõ Ñöùc (Nhaân, Nghóa, Leã, Trí, Tín).

Vaäy thaân theå con ngöôøi ñöôïc caáu taïo ra laø do phuï tinh, maãu huyeát, nhöng nguoàn coäi cuûa loaøi ngöôøi laø Lyù Nhöùt Nguyeân, laø Ñaïo, cuõng ñöôïc goïi laø Kim Ñôn.

Con ngöôøi sanh ra vôùi muïc ñích laø tieán hoùa khoâng ngöøng ñeán möùc cuoái cuøng laø Chaân, Thieän, Myõ, ñöôïc Ñaïo Tieân goïi laø Phaûn Boån Hoøan Nguyeân, ñöôïc Ñaïo Phaät goïi laø Nhaäp Nieát Baøn, ñöôïc Ñaïo Nho goïi laø “sieâu phaøm nhaäp Thaùnh”.

Muoán ñaït ñeán trình ñoä sieâu thoaùt aáy, con ngöôøi phaûi vöøa Tu Taùnh vaø vöøa Tu Maïng hay Taùnh Maïng Song Tu.Trong hai phaàn, neáu thieáu moät thì khoâng ñöôïc.

Veà ñieåm naày, Ñöùc Löõ Toå Ñaïi Tieân (Ñöùc Löõ Thuaàn Döông) coù noùi nhö sau:

Tu Taùnh baát Tu Maïng tu haønh ñeä nhöùt bònh.

Tu Maïng baát Tu Taùnh anh linh nan nhaäp Thaùnh.

Pheùp Taùnh Maïng Song Tu chæ ñöôïc thò hieän theo moät khuoân khoå luaät pheùp rieâng goïi laø pheùp Tu Ñôn. Pheùp naày chæ ñöôïc “khaåu khaåu töông truyeàn, taâm taâm töông thoï” maø thoâi.

Muïc ñích cuûa pheùp Tu Ñôn naày laø thöïc hieän cho ñöôïc hai chöõ Hö -Tònh, laø boån Taùnh cuûa Lyù Thaùi Hö hay Ñaïi Ñaïo. Coù nhö theá môùi veà hieäp vôùi Lyù Thaùi Hö ñöôïc.

Coù lôøi khuyeân nhöõng vò tu Tieân nhö sau:

“Hoïc Ñaïo cho mình, laúng laëng laøm thinh, ñöøng lo, ñöøng raùn, chôù khaù toån tinh, giöõ ñaëng taùnh tình laø thuoác tröôøng sinh”.

Laïi cuõng coù lôøi khuyeân nhö sau:

“Tu theo Ñaïo Tieân phaûi thò hieän cho ñöôïc: Loøng troáng maø buïng ñaëc”. Nghóa laø ngöôøi tu Tieân phaûi dieät taùnh phaøm, dieät ñieàu saân haän, taâm ñòa luùc naøo cuõng voâ phieàn, voâ öu, voâ duïc; Tam ñoäc: Tham, Saân, Si ñeàu khoâng: Ngaøy ngaøy phaûi lo tu döôõng Khí toàn Thaàn, giöõ gìn Tam Böûu cho ñaày ñuû. AÁy laø laøm cho buïng ñaëc.

Nhöõng ñieàu kieän noùi veà Taùnh Maïng Song Tu treân ñaây thuoäc veà phaàn Tu Thaân. Traùi vôùi quan nieäm thoâng thöôøng veà Ñaïo giaùo maø ngöôøi ta gaùn cho danh töø tieâu cöïc. Ñöùc Laõo Töû chuû tröông “Tu Thaân Xöû Theá” laøm moät.

Phaàn naày seõ ñöôïc trình baøy trong muïc toâng chæ cuûa Ñaïo Laõo.

III- TOÂNG CHÆ CUÛA ÑAÏO LAÕO.

“Caùi Ñaïo Tu Thaân Xöû Theá” cuûa Ñöùc Thaùi Thöôïng voán thieät laø Nhöùt Quaùn (thoâng suoát caû hai), chaúng phaûi chia rieâng bieät hai vieäc ñoù, neáu chaúng giaûi thích roõ raøng, maø chæ noùi: Pheùp Tu Thaân cuõng laø Pheùp trò Theá, thì phaàn Trò Theá leùp ñi, chæ coøn phaàn Tu Thaân maø thoâi.

Saùch Ñaïi Hoïc môû ñaàu lieàn noùi caâu: “Minh minh töùc ñöùc ...” roài thoâi, maø khoâng baøn roäng ñeán “Taân Daân” cuõng laø thuoäc veà caùi hoïc thieân chaáp moät beân. Theá thì ñuû thaáy caùi Ñaïo cuûa Thaùnh nhôn laø daïy luoân Theå vaø Duïng goàm caû boån maït, hai beân ñeàu tieán ñoàng thôøi.

Soá laø caùi Ñaïo cuûa Thaùnh Nhôn chaúng ra ngoaøi moät chöõ Kænh maø thoâi. Con ngöôøi neáu quaû laáy chöõ Kænh maø toàn taâm öùng söï, thì vieäc trò thieân haï coù gì laø khoù ñaâu ?

Ñöùc Khoång Töû noùi: “Coù theå laáy leã maø laäp quoác chaêng?  (Neáu duøng leã nhöôïng thì coù chi maø khoâng laøm ñöôïc ?”). Laáy leã nhöôïng maø laäp quoác laø nhö theá naøo? Thaùnh Hieàn töø xöa chaúng phaûi laø chæ vuï tu thaân maø khoâng tieáp öùng vôùi ñôøi. Haõy xeùt qua Trôøi ñaát thì bieát ñöôïc vieäc Thaùnh Hieàn laøm.

Trôøi ñaát laáy khí “Nhöùt Nguyeân” maø töï vaän ñoäng, töùc laø laáy khí Nhöùt nguyeân ñeå nuoâi daân. Trong ñoù cuõng coù: haøn thöû, oân löông (nhö boán muøa) cuøng laø phong, vaân, loâi, vuõ. Töùc laø haønh ñoäng cuûa Trôøi laø: thi, boá, sanh, hoùa. Tuy bieán chuyeån voâ cuøng nhöng Trôøi chæ thuaän theo leõ thöôøng cuûa khí cô. Luaän veà Thaùnh Hieàn theá laø laáy kænh maø giöõ mình, töùc laø laáy kính maø ñoái vôùi moïi ngöôøi ôû trong ñoù laø phaûi coù: ai, laïc, hæ, noä chaêng ?

Noùi veà leã nhaïc haønh chaùnh, töùc laø Thaùnh Hieàn thuaän haønh theo caùch trò Ñaïo ñeå ñònh caùi tình cuûa nhôn vaät, tuy phong thoå chaúng gioáng nhau, maø Thaùnh nhôn chæ taän taùnh cuûa mình laø ñöôïc. Cho

neân noùi: “Trôøi khoâng theå chaúng coù phong, vaân, loâi, vuõ; maø cuõng khoâng ñöôïc noùi: phong, vaân, loâi, voõ töùc laø Trôøi”.

Thaùnh nhôn cuõng khoâng theå chaúng coù: Ai, noä, hæ, laïc maø khoâng ñöôïc noùi: Ai, noä, hæ, laïc. Ai, noä, hæ, laïc töùc laø Thaùnh nhôn.

Trôøi coù Thieân theå, Thaùnh nhôn coù Thaùnh taâm, thaûy ñeàu laáy kænh ñoù laøm chuû. Moät khi Thaùnh nhôn lo vieäc thieân haï bieán hoùa vaïn ñoan roái ren, maø Thaùnh nhôn cuõng khoâng coù moät vieäc chi chaúng saép xeáp chaùnh ñaùng.

OÂi ! Ñaïi Ñaïo baát minh ! (khoâng saùng) laâu roài ! Neáu luaän Ñaïo ñöùc maø chæ noùi “Hö tònh voâ vi” (troáng laëng khoâng laøm) baøn veà caùch trò nöôùc maø chæ noùi “coâng nghieäp bö bính” (söï nghieäp röïc rôõ) thì ñaõ phaân Thieân ñöùc vaø Vöông Ñaïo ra laøm hai ñoaïn. Ñieàu naày töø Tam Ñaïi khoù maø tìm ngöôøi giaûi thích. Ñöùc Thaùi Thöôïng noùi:“Tu thaân, trò theá, khoâng phaûi chia laøm hai vieäc, nghóa laø chaáp cöùng moät vieäc tu kyû maø thoâi, nhöng cuõng khoâng theå hoaøn toaøn lo quaûn trò daân söï maø chaúng tröôùc nhôø ñeán tu kyû beân trong”.

Bieát ñöôïc caùi toâng chæ ñoù ñeå tu thaân maø cuõng laø ñeå trò nhôn, thì beân trong töï mình khoâng coù chi toån, beân ngoaøi ngöôøi khaùc khoâng coù chi toån, töùc laø choã saùch Trung Dung goïi “Thaønh kyû laø Nhaân, Thaønh vaät laø Trí” (chöõ vaät ôû ñaây coù nghóa laø ngöôøi, vaät), laø ñöùc cuûa taùnh, laø Ñaïo hieäp caû, laø Ñaïo hieäp caû trong, ngoaøi. Beân trong (ôû nhaø tu thaân) thì goïi laø Thaùnh coâng.  Beân ngoaøi (ñi laøm quan) thì goïi laø Vöông Ñaïo. Bôûi theá môùi goïi laø Noäi Thaùnh, Ngoaïi Vöông.

Ai noùi raèng Hoïc Thuyeát cuûa Laõo Töû tòch dieät, voâ vi  (Tòch: khoâng coù tieáng ngöôøi, yeân laëng; Dieät: döùt, tieâu maát, taét maát; Tòch dieät: tieâu dieät heát thaûy tö töôûng vaø noùi phoâ. Tòch dieät cuõng coù nghóa nhö Nieát Baøn).

Voâ Vi: khoâng laøm. Töø ngöõ naày coù nghóa laø: Khoâng laøm nhöõng vieäc chæ coù ích lôïi cho rieâng mình maø khoâng ích lôïi cho keû khaùc hoaëc cho muoân vaät. Trôøi chæ laøm vieäc coù ích lôïi cho quaàn sinh maø thoâi.

Ñaïo Voâ Vi laø Ñaïo cuûa Trôøi. Ta haõy xem maáy caâu thô sau ñaây thì roõ:

            Hai chöõ Voâ Vi moái Ñaïo Thaày,

            Boán muøa luaân chuyeån cöù vaàn xaây,

            Chim bay, caù loäi, hoa ñua nôû,

            Naøo thaáy thôï Trôøi coù ñeå tay?

Ñöùc Khoång Töû coù caâu: “Thieân haø ngoân tai ! Töù thôøi haønh dieân !Vaïn vaät sanh dieän ! Thieân haø ngoân tai ! (Trôøi coù noùi ñaâu ? Boán muøa cöù vaàn xaây khoâng ngöøng nghæ, muoân vaät cöù sanh saûn khoâng ngöøng nghæ ! Trôøi coù noùi ñaâu? )

Ñöùc Laõo Töû laø ngöôøi phöông Nam nöôùc Taøu (Tænh Hoà Nam). Nôi ñaây khí Trôøi ñaàm aám, maøu ñaát phì nhieâu, coû caây toát töôi, nhôn daân coù moät ñôøi soáng deã daøng, ñuû côm aên aùo maëc. Nhôø vaäy maø nôi ñaây môùi phaùt sanh ra moät khoa trieát hoïc cao sieâu, öa thích caùi Ñaïo töï nhieân cuûa Trôøi Ñaát.

Ñoù laø ñieàu kieän duy nhaát maø mieàn Baéc nöôùc Taøu (nôi phaùt tích Ñaïo Khoång laø tænh Sôn Ñoâng) khoâng theå coù ñöôïc. Vì leõ ñoù maø trong boä Ñaïo Ñöùc Kinh Laõo Töû cuõng coù daïy ñaïo ñöùc maø hai chöõ ñaïo ñöùc cuûa Ngaøi duøng ôû ñaây khoâng ñoàng moät nghóa vôùi hai chöõ ñaïo ñöùc trong Nho giaùo, moät giaùo thuyeát daønh cho nhôn daân mieàn Baéc maø ñôøi soáng raát khaét khe, cô cöïc.

Ñöùc Laõo Töû sanh nhaèm ñôøi Chieán Quoác, caùc chö haàu ñeàu chuyeân vieäc tranh baù ñoà vöông, loøng ham muoán voâ haïn vaø thieân haï ñaïi loaïn, ñoà thaùn, khoå sôû ñeán cao ñoä. Theo Ngaøi, neáu loøng duïc aáy maø khoâng deïp thì thieân haï bao giôø ñöôïc thaùi bình ? Nay muoán söûa chöõa tình traïng hoãn loaïn aáy thì khoâng gì baèng trôû veà vôùi caûnh hö tònh ban sô, huôøn laïi ôû con ngöôøi taùnh hoàn nhieân nhö treû nít vaäy.

Vì leõ ñoù maø Ñaïo cuûa Ngaøi (Ñöùc Laõo Töû) laáy hai chöõ “Thanh tònh” laøm chuû nghóa. Thanh tònh coù nghóa laø: laëng leõ trong saïch, khoâng nhieãm buïi nhô (duïc voïng, ham muoán). Bôûi leõ aáy maø Ñaïo cuûa Ngaøi bò ngöôøi thôøi aáy cho laø Ñaïo tieâu cöïc, laø Ñaïo yeám theá, troán ñôøi, chæ ngoài khoâng (khoâng laøm: voâ vi) cho khoûe xaùc vaø soáng laâu ! YÙ nghó aáy thaät laø sai laàm vaäy.

Kinh Thanh Tònh maø Ñöùc Laõo Töû laø taùc giaû coù noùi raèng: “Chôn thöôøng öùng vaät, chôn thöôøng ñaéc Taùnh. Thöôøng öùng thöôøng tònh, thöôøng thanh tònh hæ !”. Caâu Kinh aáy ñöôïc giaûi nghóa nhö sau: Nguõ ñöùc (Nhaân, Nghóa, Leã, Trí, Tín); Nguõ nguôn (Nguõ Khí thuoäc Nguõ Haønh: Kim, Moäc, Thuûy, Hoûa, Thoå ) ñöôïc chôn thieät goïi laø “Chôn thöôøng öùng vaät maø coù nghóa laø: öùng söï, tieáp vaät, giao thieäp vôùi ñôøi”.

“Chôn thöôøng ñaéc Taùnh” coù nghóa: Chôn thöôøng khoâng theo duïc voïng, maø traùi laïi, hoaøn toaøn thuaän hieäp vôùi Lyù Taùnh. Noùi moät caùch khaùc, caâu Kinh noùi treân coù nghóa laø: “Laáy Chôn thöôøng maø giao thieäp vôùi ngöôøi, vaät, baát caâu laø vieäc gì, vaøo caûnh naøo, giöõ chôn thöôøng hoaøn toaøn hieäp vôùi Lyù Taùnh, ñöøng cho xen vaøo moïi duïc voïng, moãi laàn giao thieäp thì moãi laàn ñeàu ñöôïc Thanh Tònh”.

Theo kinh Ñaïo Ñöùc coù caâu: “Thöôïng ñöùc voâ vi nhi voâ baát vi”, coù nghóa nhö sau: Böïc thöôïng ñöùc khoâng laøm caùi chi höõu taâm coù lôïi rieâng cho mình, maø traùi laïi, vôùi tính caùch voâ taâm, voâ tö yù, voâ ích kyû, thì khoâng vieäc gì maø khoâng laøm. Hai chöõ voâ vi ôû ñaây coù nghóa laø: töï nhieân, voâ duïc, chôù khoâng phaûi laø khoâng laøm gì heát.

Noùi toùm laïi, Ñöùc Laõo Töû daïy con ngöôøi laøm phaän söï mình cho ñuùng theo leõ phaûi, ñuùng theo Lyù Taùnh hay laø Löông Taâm beân trong, chôù khoâng xu höôùng theo thaàn thöùc duïc voïng beân ngoaøi maø phaûi ñau khoå. Nhöng tieác thay ! Ngöôøi theo Laõo giaùo phaàn nhieàu heã ñoïc ñeán Ñaïo Ñöùc Kinh, Thanh Tònh Kinh, moãi caâu ñeàu coù daïy laáy caùi “khoâng” (voâ vi) laøm goác thì ñeàu töôûng raèng: “Cöù thöïc hieän caùi “khoâng” maø chaúng laøm gì heát. Laøm nhö theá thì laøm sao maø thaønh ñaïi söï ñöôïc? Vì leõ aáy maø Laõo giaùo ngaøy caøng sai laïc Chôn truyeàn.

IV- CAÙC LOAÏI KINH DO ÑÖÙC LAÕO TÖÛ BAN CHO ÑÔØI:

Caùc loaïi Kinh treân laø: Ñaïo Ñöùc Kinh, Huyønh Ñình Kinh, Thanh Tònh Kinh vaø Caûm ÖÙng Kinh.

A- Ñaïo Ñöùc Kinh:

Quyeån Kinh naày goàm coù hai quyeån: Ñaïo Kinh hay quyeån Thöôïng vaø Ñöùc Kinh hay laø Quyeån Haï.

a)- Ñaïo Kinh:

Quyeån Kinh naày goàm 37 Chöông giaûi veà chöõ Ñaïo. Ñaïo laø hình thöùc tính cuûa Lyù Nhöùt Nguyeân hay Lyù Thaùi  Hö AÁy laø Theå (Noumeøne) cuûa Lyù Thaùi Hö (Receuilli on l’appelle Ñaïo) (Yeân tònh ngöôøi ta goïi caùi aáy laø Ñaïo). Ñaïo Baø La Moân goïi laø Brahman. Ñaïo Phaät goïi laø Phaùp Thaân.

Theo Ñöùc Laõo Töû, chöõ Ñaïo coù nghóa laø pheùp taéc cuûa Vuõ Truï. Ñaïo laø moät kyù hieäu cuûa toaøn theå Vuõ Truï. Ñaïo khoâng coù hình tích, voán laø Hö Tònh, (laëng leõ, troáng khoâng) vaø Baûn Theå aáy cuûa vaïn vaät trong Vuõ Truï. Vì Baûn Theå aáy hö tònh neân caù nhaân con ngöôøi phaûi heát söùc kheùp mình theo leõ töï nhieân ñeå phuïc qui veà caûnh hö tònh. Ñoù laø nguyeân taéc coát yeáu cuûa Laõo giaùo vaäy. Ñeán trình ñoä aáy roài ngöôøi ta môùi ñeán thôøi kyø “Phaûn Boån Hoaøn Nguyeân”, ñaéc thaønh chaùnh quaû.

b)- Ñöùc Kinh:   

Quyeån naày noái tieáp quyeån treân vaø goàm 44 Chöông.

Ñöùc töùc laø Duïng (Pheùnomeøne) cuûa Lyù Thaùi Hö hay laø Lyù Nhöùt Nguyeân (Agissant on l’appelle Ñöùc): Hoaït ñoäng ngöôøi ta goïi caùi aáy laø Ñöùc, töùc laø nhöõng hoaït ñoäng voâ taâm, töï nhieân.

Theo Ñöùc Laõo Töû, chöõ Ñöùc ôû ñaây cuõng coù moät yù nghóa töông töï nhö chöõ Ñöùc cuûa Ñaïo Nho. Ñöùc Laõo Töû cho raèng: “Ngöôøi ñôøi xöa baát thöùc, baát tri cho neân voâ vi (khoâng vì mình, khoâng ích kyû, voâ duïc).

Noùi moät caùch khaùc, ngöôøi ñôøi xöa khoâng hay, khoâng bieát, cho

neân khoâng laøm, khoâng muoán caùi chi chæ coù ích lôïi cho mình maø thoâi vaø nhieàu khi haïi ñeán keû khaùc. Taùnh tình cuûa ngöôøi xöa hoàn nhieân nhö treû nít vaäy. Vì vaäy hoï coù theå theo Ñaïo ñöôïc. Sau roài laàn laàn trí thöùc con ngöôøi phaùt trieån vaø con ngöôøi bò vaät duïc meâ hoaëc maø Ñaïi Ñaïo ôû trong con ngöôøi laàn laàn tieâu ma. Luaân lyù laïi khoâng xeùt tôùi goác maø chæ lo ngoïn laø khuyeân ngöôøi ta noùi vaø laøm theo nhôn, nghóa, leã, nhaïc.

Chöông 18 Quyeån Ñaïo Ñöùc Kinh nhan ñeà laø: Tuïc baïc (phong tuïc hö hoûng suy ñoài), coù ñoaïn Kinh vaên nhö sau:

Thaùi Thöôïng vieát:

            Ñaïi Ñaïo pheá, höõu Nhaân, Nghóa,

            Tueä trí xuaát, höõu ñaïi nguy.

            Luïc thaân baát hoaø, höõu hieáu töø.

            Quoác gia hoãn loaïn, höõu trung thaàn”.

nghóa laø: Ñöùc Thaùi Thöôïng noùi: “Ñaïi Ñaïo bò pheá boû, neân môùi coù nhaân nghóa. Trí tueä phaùt ra, neân môùi coù doái giaû lôùn. Saùu thaân khoâng hoøa thuaän, neân môùi coù cha laønh, con thaûo. Nöôùc nhaø ñen toái, loaïn laïc neân môùi coù toâi trung thaàn.”

Noùi toùm laïi, theo Ñöùc Laõo Töû, ôû coõi ñôøi naày caùi tuyeät ñoái toát, tuyeät ñoái laønh laøm gì coù maø chæ coù nhöõng caùi töông ñoái thoâi, maø caùi töông ñoái aáy laïi ñoái choïi nhau. Thí duï: Beân caïnh caùi laønh thì coù caùi döõ, beân caïnh caùi toát thì coù caùi xaáu, beân caïnh caùi daøi thì coù caùi ngaén v.v... vaø trong caùi caûnh cuøng toät thì coù phaûn öùng laïi. Cöïc loaïn chí trò: Thôøi loaïn môùi coù Thaùnh nhôn ra.

B- Huyønh Ñình Kinh.

Ñònh nghóa: Huyønh laø maøu vaøng, maøu ñaát, aùm chæ trung öông moà, kyû, thoå. Ñình laø caùi saân troáng ôû tröôùc nhaø. Töø ngöõ Huyønh Ñình coù nghóa laø Trung Khoâng ôû trong thaân con ngöôøi töø ruùn saép leân laø phaân nöûa treân cuûa con ngöôøi, nhö trong thaân caây cuûa thöïc vaät. Phaàn treân aáy laø phaàn sinh cô höôùng thöôïng.

Töø ruùn saép xuoáng laø phaân nöûa döôùi cuûa con ngöôøi, cuõng nhö thaân goác reã cuûa thöïc vaät vaø ñöôïc goïi laø sinh cô höôùng haï. Caùi toång cô sinh lyù goàm heát caû hai ñoäng löïc treân vaø döôùi. Theo thöïc vaät thì caùi toång cô sinh lyù aáy ôû choã chia ranh giôùi thaân caây vaø goác reã. Coøn veà thaân con ngöôøi thì noù ôû taïi ruùn.

Vaäy Huyønh Ñình laø quyeån Kinh quí baùu nhöùt cuûa Tieân Giaùo, daïy caùch luyeän Ñaïo maø nôi qui caên trong con ngöôøi laø choã troáng khoâng ôû trong ruùn goïi laø Huyønh Ñình.

Huyønh Ñình Kinh goàm hai quyeån laø: Huyønh Ñình noäi caûnh vaø Huyønh Ñình ngoaïi caûnh.

C- Thanh Tònh Kinh

Ñöùc Thaùi Thöôïng Ñaïo Toå khi ñaõ thaønh Ñaïo roài, chöùng ngoâi Thanh Tònh treân Trôøi, yù muoán cho ngöôøi ñôøi tu Ñaïo ñoàng höôûng thanh tònh cho neân Ngaøi môùi ñaët ra quyeån Kinh Thanh Tònh naày dieãn phaùp tröôøng sanh maø löu truyeàn trong thieân haï, ñeå thöùc tænh nguyeân nhaân. Kinh naày raát giaûn dò, raát dieäu huyeàn.

Thaät laø moät caùi beø baùu ñeå ñoä ngöôøi ñôøi, laïi cuõng laø moät caùi buùa rìu ñeå ñoaïn Baøn Moân (taø thuyeát).

D- Caûm ÖÙng Kinh.

Ñöùc Thaùi Thöôïng Laõo Quaân ban ra quyeån Caûm ÖÙng Kinh laø coát ñeå daïy veà leõ laønh döõ, traû vay.

Ñaây xin trích luïc hai ñoaïn (Ñoaïn Kinh vaø ñoaïn Minh Nghóa ñeä nhöùt):

Kinh:

Thaùi Thöôïng vieát:

            Hoïa phöôùc voâ moân duy nhôn tö trieäu.

            Thieän aùc chi baùo nhö aûnh tuøy hình.

            Minh Nghóa ñeä nhöùt:

            Thi dó Thieân Ñòa höõu tö quaù chi Thaàn,

            YÙ nhôn sôû phaïm khinh troïng, dó ñoaït nhôn toaùn.

            Toaùn giaûm taéc baàn, hao ña phuøng öu loaïn.

            Nhôn giai oâ chi,

            Hình hoïa tuøy chi,

            Kieát khaùnh tî chí,

            Toaùn taän taéc töû.

            Höïu höõu Tam Thai Baéc Ñaåu Thaàn Quaân.

            Taïi nhôn ñaàu thöôïng luïc nhôn toäi aùc,

            Ñoaït kyø kyù toaùn,

            Höïu höõu Tam Thai thaàn taïi nhôn thaân trung.

            Moãi ñaùo canh thaân nhöït trieáp thöôïng,

            Ngheâ Thieân Taøo, ngoân nhôn toäi quaù,

            Nguyeät hoái chi nhöït, Taùo Thaàn dieät nhieân,

            Phaøm höõu nhôn höõu quaù, ñaïi taéc ñoaït kyû,

            Tieâu taéc ñoaït toaùn

            Kyø quaù ñaïi tieåu höõu soå baù söï,

            Duïc caàu tröôøng sanh daõ, tieâu tu tò chi.

Dieãn nghóa Kinh:

            Tieân OÂng Thaùi Thöôïng daïy raèng:

            Ruûi may khoâng cöûa, níu phaêng taïi mình,

            Ñaïo Trôøi thöôûng phaït chí minh,

            Döõ laønh nhö boùng theo hình chaúng sai,

            Thöù nhöùt minh nghóa toû baøy:

            Ai ngöôøi tænh ngoä laùnh raøy hoïa tai,

            Thöôûng raên Trôøi chaúng vò ai,

            Sai Thaàn bieân cheùp hoâm mai chaúng laàm.

            Caân theo toäi loãi khinh thaâm,

            Giaûm phaân phöôùc loäc cuõng naêm ba phaàn,

            Khoù ngheøo chôø ñôïi tröôùc saân

            Gaëp nhieàu öu hoaïn tìm laàn ñeán thaân.

            Heã laø chaúng giöõ nghóa nhaân,

            Khieán ngöôøi ñeàu gheùt hoïa gaàn chaúng sai.

            Neáu theo vieäc döõ gaây hoaøi,

            Ñieàu laønh xa laùnh hoïa tai khoù rôøi.

            Khuyeân ñôøi chôù goïi raèng chôi,

            Loäc Trôøi ñaõ heát, löng vôi khoù naøi.

            Döõ laønh baùo öùng chaúng sai,

            Coù Thaàn Baéc Ñaåu Tam Thai treân ñaàu.

            Heã ai tính vieäc cô caàu,

            Bieân cho ñuùng toäi giaûm thaâu soá ngöôøi.

            Luaät Trôøi chôù khaù deã ngöôi !

            Trong mình saün coù ba ngöôøi Thaàn Linh,

            Ngay gian cheùp ñuû söï tình,

            Ñeán ngaøy Canh nhöït Thieân Ñình caùo taâu,

            Laïi coøn Thaàn Taùo treân ñaàu,

            Ba möôi moãi thaùng ñeàu taâu y lôøi,

            Heã ai tính vieäc löng vôi,

            Nheï thôøi giaûm toaùn, naëng thôøi hai naêm,

            Thaàn Tieân giöõ soå chaúng laàm,

            Tuøy laøm naëng nheï moãi naêm ghi vaøo.

            ÔÛû ñôøi chôù tính thaáp cao,

            Muoán cho tröôøng thoï chôù vaøo thò phi.

             . . . . . . . . . . . . . .

V- AÛNH HÖÔÛNG CUÛA LAÕO GIAÙO.

A- Taïi Trung Hoa:    

Taïi Trung Hoa treân maáy ngaøn naêm nhôn daân ñeàu thöïc thi Khoång Giaùo, nghóa laø chuù yù veà söï thöïc teá ôû ñôøi laø Nhôn sinh quan. Nhöng neáu chæ coù theá thì khuoân khoå raát laø chaät heïp, khoâng coù gì laø sieâu vieät. Vì leõ ñoù maø Khoång Giaùo caàn ñöôïc Laõo Giaùo boå tuùc theâm veà maët Vuõ Truï quan. Khoång Giaùo hieäp vôùi Laõo Giaùo taïo neân cho nöôùc Trung Hoa moät neàn hoïc thuyeát veû vang ñaày ñuû veà moïi maët vaø ñöôïc löu truyeàn töø ñôøi Thöôïng Coå ñeán baây giôø.

B- Taïi Vieät Nam:

Trong luùc Laõo Giaùo hay Ñaïo Giaùo ñöôïc thònh haønh ôû Trung Hoa thì chính luùc aáy nöôùc Vieät Nam ta laïi bò ñaët döôùi quyeàn cai trò cuûa Haùn toäc.

Cuoái ñôøi Nhaø Haùn (Ñoâng Haùn) nöôùc Trung Hoa coù loaïn Vöông Maõng, nhieàu baäc só phu vaø tu só chaïy sang nöôùc ta laùnh naïn. Trong soá naày coù Só Nhieáp, ngöôøi ñaàu tieân ñaõ chaùnh thöùc truyeàn baù Töù Thö, Nguõ Kinh ôû nöôùc ta. Tieáp theo Ñaïo Khoång, Ñaïo Phaät vaø Ñaïo Laõo laàn löôït ñaõ du nhaäp vaøo nöôùc ta.

Ñeán thôøi kyø töï chuû, vôùi caùc Trieàu chính thoáng nhö: Ñinh, Tieàn-Leâ, Lyù, Traàn, Haäu Leâ, Nguyeãn vv... ba Toân Giaùo noùi treân ñeàu ñöôïc ñoái ñaõi ngang nhau, nhöùt laø döôùi hai Trieàu Lyù, Traàn. AÁy laø aûnh höôûng cuûa tö töôûng Tam Giaùo Ñoàng Nguyeân.

Ñôøi nhaø Lyù, Vua Lyù Thaùi Toân raát troïng voïng caùc Ñaïo só Traàn

Tueä Long vaø Trònh Trí Khoâng . . . . . .  . . . . . . . . ..  . ..  . . . . . .

Caùc vò naày ñeàu ñöôïc giöõ ñòa vò quan troïng trong Trieàu.

Döôùi Trieàu Traàn, Ñaïo Laõo vaãn ñöôïc Trieàu Ñình lieät ngang haøng vôùi Ñaïo Phaät vaø Ñaïo Khoång nhöng khoâng phaùt trieån maïnh baèng hai moái Ñaïo naày.

Naêm 1302 coù Ñaïo só  Höùa Toâng Ñaïo, ngöôøi Taøu, vöôït bieån sang nöôùc ta baøy ra moïi khoa nghi trai ñaøn cuûa pheùp phuù thuûy.

Hieän nay ôû nöôùc ta, ngoaøi caùc chuøa tu theo Ñaïo Minh Sö, Minh Ñöôøng hay Ñaïi Ñaïo töùc laø Phaùi Tu Ñôn theo Laõo Giaùo hay Ñaïo Giaùo, thì coù thuaät phuø thuûy chuyeân vieäc laøm troø meâ tín, khieán cho Laõo Giaùo bò giaûm giaù trò raát nhieàu.

VI- MOÁI LIEÂN QUAN MAÄT THIEÁT

GIÖÕA ÑAÏO LAÕO (hay Ñaïo Giaùo) VÔÙI “TAM KYØ PHOÅ ÑOÄ”

I- “TAM KYØ PHOÅ ÑOÄ”: Laø teân goïi taét cuûa Ñaïi Ñaïo Tam Kyø Phoå Ñoä phaûi ñöôïc vieát laø:

ÑAÏI ÑAÏO: TAM KYØ PHOÅ ÑOÄ

töùc laø ÑAÏI ÑAÏO (Ñaïo lôùn, Ñaïo cuûa Trôøi, Lyù Nhöùt Nguyeân) xuaát hieän laàn thöù ba ñeå ñoä roãi quaàn linh, vôùi hai Tieâu  ngöõ nhö sau:

1. Tieâu ngöõ “Tam Giaùo Qui Nguyeân”: goàm ba moái Ñaïo lôùn vaø laâu ñôøi nhöùt ôû AÙ Chaâu laø : Nho, Thích, Ñaïo.

2. Tieâu ngöõ “Nguõ Chi Phuïc Nhöùt”: goàm naêm trình ñoä tu haønh trong Ñaïi Ñaïo laø:

            -Phaät Ñaïo

            -Tieân Ñaïo

            -Thaùnh Ñaïo

            -Thaàn Ñaïo

            -Nhôn Ñaïo

II- CAÙC THAÙNH GIAÙO TIEÁP ÑÖÔÏC TÖØ BUOÅI SÔ KHAI CUÛA ÑAÏI ÑAÏO TAM KYØ PHOÅ ÑOÄ CHO ÑEÁN NAY CHÖÙNG MINH MOÁI LIEÂN QUAN MAÄT THIEÁT NOÙI TREÂN.

1. Ñaøn Cô taïi Vónh nguyeân Töï (Caàn Giuoäc / ñeâm 4.4.1926):

Ngoïc Hoaøng Thöôïng Ñeá vieát Cao Ñaøi Tieân OÂng Ñaïi Boà Taùt Ma Ha Taùt Giaùo Ñaïo Nam Phöông:

Nhieân Ñaêng Coå Phaät thò Ngaõ,

Thaùi Thöôïng Nguôn Thæ thò Ngaõ,

Thích Ca Maâu Ni thò Ngaõ

Kim vieát CAO ÑAØI.

2. Ñaøn Cô taïi Chuøa Giaùc Haûi (Phuù Laâm, Chôï Lôùn / ñeâm 15 thaùng 8 Bính Daàn -1926):

Thích Ca Maâu Ni Phaät vieát Cao Ñaøi Tieân OÂng Ñaïi Boà Taùt Ma Ha Taùt chuyeån Phaät Giaùo Nam Phöông.

Chö Nhaõn ! Con nghe Thaày:

“Khi giaùng traàn Chí Toân Phaät Toå (Thaày daïy) ñaëng coù 5 moân ñeä, chuùng noù ñeàu choái Thaày. Khi giaùng traàn laäp Ñaïo Tieân, Thaày coù moät troø laø Nguôn Thæ. Khi giaùng traàn laäp Ñaïo Thaùnh, Thaày ñaëng 12  moân ñeä. Song ñeán khi bò baét vaø haønh hình thì chuùng noù ñeàu troán heát, laïi coøn baùn xaùc Thaày nöõa...”.

Cöôùc chuù: Theo caùc Ñaïo gia, Ngoâi Tam Thanh goàm coù:

Thaùi Thanh: Ñöùc Thaùi Thöôïng Ñaïo Quaân.

Ngoïc Thanh: Ñöùc Nguôn Thæ Thieân Toân.

Thöôïng Thanh: Ñöùc Linh Böûu Thieân Toân.

Ba Ngoâi Tam Thanh ñeàu do Ñöùc Thaùi Thöôïng Laõo Quaân hoùa thaân ra caû. Bôûi theá môùi coù caâu: Laõo Töû hoùa Tam Thanh

Hoaëc laø:

Tam Thanh ÖÙng Hoùa Thaùi Thöôïng Ñaïo Quaân.

Ñöùc Thaùi Thöôïng Ñaïo Quaân laø moät phaân thaân cuûa Ngoâi Thaùi Cöïc.

Chuùng ta haõy xem baøi Kinh Xöng Tuïng Coâng Ñöùc cuûa Ngaøi thì roõ. Trích caâu ñaàu nhö sau:

Tieân Thieân Khí Hoùa Thaùi Thöôïng Ñaïo Quaân,

Thaùnh baát khaû tri, coâng baát khaû nghò,

Voâ Vi cö Thaùi Cöïc chi tieàn,

Höõu thæ sieâu quaàn chôn chi thöôïng,

Ñaïo cao nhöùt khí, dieäu hoùa Tam Thanh.

3. Ñaøn Cô taïi Chieáu Minh Ñaøn (Caàn Thô - naêm 1931):

Ñöùc Vaên Xöông Ñeá Quaân giaùng ñieån lôøi töïa quyeån Kinh Tam Nguôn Giaùc Theá nhö sau:

“Hoãn ñoän sô khai Caøn Khoân dó ñònh, Baøn Coå keá truyeàn, laø Chuùa loaøi ngöôøi, phaân ra Tam Taøi, dó khinh thanh chi khí maø laøm Tieân, laøm Thaùnh, troïng tröôïc haï ngöng vi ñòa, ôû theá laøm phaøm”.

Qua ñôøi Nhaø Chaâu, Laõo Töû laäp ra Tam Giaùo laø: Nho, Thích, Ñaïo. Tuy chia ba nhaùnh maø haønh Ñaïo do Tam Taøi chôù kyø trung moät goác, vaïn söï tuøng Nho döõ xuaát, nhöng ñeå truyeàn sau, Ñaïo laø taïi theá gian.

Ñaïi Ñaïo (Ñaïo Tieân, Laõo Giaùo hay Ñaïo Giaùo).

Hoãn ñoän sô khai Caøn Khoân phoái hieäp, nhöùt hoaùn Thieân Ñòa Nhôn taøi chi khí, môùi sanh loaøi ngöôøi vaø sanh muoân vaät, do nôi Dieâu Trì Kim Maãu chi chaát maø ra, coøn ngöôøi bieát tu cuõng trôû laïi laøm Tieân, laøm Thaùnh ñaëng.

Hieåu raèng:

Ngöôøi thoï baåm Thieân Ñòa chi khí maø sanh ra, neáu muoán trôû laïi Tieân Thaùnh thì loaøi ngöôøi phaûi cuøng thoâng Thieân Ñòa, AÂm Döông Taïo Hoùa, chæ coù trong phaûi duøng nhôn thaân ñieân ñaûo, phaûn boån chi phaùp maø luyeän ñaëng Döông Thaàn môùi sieâu phaøm nhaäp Thaùnh. Muoán bieát maáy pheùp aáy tröôùc phaûi thuoäc caâu: “Khí chi khinh thanh, töôïng phuø daõ vi Thieân, Khí troïng tröôïc haï ngöng daõ vi Ñòa, maø tu Taâm luyeän Taùnh vaø giöõ Tam Qui Nguõ Giôùi chi boån”.

Ñaïo coù daïy ngöôøi töø ñôøi Baøn Coå.

VII- CHÔN LYÙ ÑAÏO TIEÂN QUA TAM KYØ PHOÅ ÑOÄ

I- VEÀ HÌNH NHI HAÏ HOÏC:

Veà phaàn naày coù maáy ñieåm nhö sau:

1. Treân Thieân Baøn coù:

a. Töôïng hay Linh Vò Ñöùc Laõo Töû treân caáp Tam Giaùo Thaùnh Nhôn.

b. Töôïng hay Linh Vò Ñöùc Lyù Ñaïi Tieân, Ñaïi Dieän Ñaïo Tieân treân caáp böïc Tam Traán Oai Nghieâm.

2. Leã phuïc:

Chö Chöùc saéc töø caáp böïc Ñaàu Sö xuoáng ñeán Leã Sanh thuoäc Phaùi Thöôïng maëc aùo vaø ñoäi maõo maøu xanh döông (xanh da Trôøi) töôïng tröng cho Tình (laø Baùc AÙi).

(Chö Chöùc Saéc töø caáp Chöôûng Phaùp ñeán Leã Sanh thuoäc phaùi Thaùi, töôïng tröng Ñaïo Phaät thì maëc aùo maøu vaøng, chít khaên vaøng vaø ñaép y ñaép khaâu, ñoäi maõo maøu vaøng. Maøu vaøng töôïng tröng cho YÙ).

3. Leã phaåm: Höông, traàm, hoa, quaû, röôïu.

- Hoa töôïng tröng chi Tinh.

- Röôïu töôïng tröng cho Khí.

- Traø töôïng tröng cho Thaàn,

Tinh, Khí, Thaàn laø Tam Böûu, ñieàu hoøa söï soáng trong con ngöôøi theo Tieân gia.

4. AÁn quyeát chuù: Chö Tín höõu khi ñaõnh leã tröôùc Thieân Baøn thì baét aán Tyù, laø AÁn cuûa Trôøi: khi laäp Ñaøn Cô thì coù baøi chuù vaø AÁn quyeát rieâng ñeå traán Ñaøn. Trong nhieàu tröôøng hôïp ñeå taåy ueá, khöû tröôïc vaø khöû taø, truïc quæ thì vò Chöùc saéc traán Ñaøn phaûi bieát pheùp hoïa phuø treân thanh thuûy vaø laøm pheùp saùi thuûy.

Taïi moãi Toøa Thaùnh, ñoái dieän vôùi Chaùnh ñieän töùc Ñaïi Huøng Böûu ñieän coù baøn thôø Ñöùc Hoä Phaùp treân coù chöõ KHÍ vieát lôùn. Caùc nghi leã Traán Thaàn, Thöôïng Töôïng, Giaûi oan, Taém Thaùnh ñeàu coù Kinh vaø phuø chuù rieâng.

5. Veà Coå Phaùp: Tam Thanh thì coù bình Baùt Du (Thích), Phaát Chuû (Ñaïo) vaø quyeån Kinh Xuaân Thu (Nho) ñöôïc ñeå treân noùc Toøa Thaùnh.

           

II- VEÀ HÌNH NHI THÖÔÏNG HOÏC.

Veà phaàn naày coù maáy ñieåm sau ñaây ñöôïc Ñaïi Ñaïo Tam Kyø Phoå Ñoä (Tam Kyø Phoå Ñoä) coâng nhaän thöïc haønh.

            1. Nhôn thaân Tieåu Thieân Ñòa

            2. Con ngöôøi ñöùng vaøo haøng Tam Taøi: Thieân, Ñòa, Nhôn

            3. Thuyeát Taùnh Maïng Song Tu ñeå ñöôïc Phaûn Boån Hoaøn Nguyeân ngaøy cuøng.

            4. Nguyeân taéc Tu Thaân Xöû Theá.

            5. Loøng Baùc AÙi thöông ñeàu ngöôøi, vaät

            6. Vuõ Truï Quan vaø Nhaân Sinh Quan cuûa Laõo giaùo

            7. Boàng Lai Tieân caûnh

            8. Thuyeát Caûm ÖÙng cuûa Ñaïo Laõo (Nhaân Quaû cuûa Ñaïo Thích)

            9. Caùc kinh: Caûm ÖÙng Kinh, Ñaïo Ñöùc Kinh, Thanh Tònh Kinh, Huyønh Ñình Kinh.

           

III- CAÙC THAÙNH GIAÙO GIAÛI THÍCH MOÄT ÍT ÑIEÅM NOÙI TREÂN.

Ñaøn Cô taïi Cao Thieân Ñaøn (Kieân Giang) ngaøy 22.9.1930.

            Thi:

            THAÙI Thæ gaây neân cuoäc Hoùa Coâng,

            THÖÔÏNG thöông ly haän luyeän ñôn cung.

            ÑAÏO Tieân hieån hích ñieàm linh öùng,

            TOÅ THAÙNH roïi truyeàn söï caûm thoâng.

            Chöùng kieán quang minh caàn phoå ñoä,

            Ñaøn traøng giaûng giaûi yù chôn toâng.

            THEÅ göông böûu kính cho ñôøi hieåu,

            LIEÂN(G) daãn höông heà nguyeät daãn phong.

            TIEÂN giaùc theá taâm khai haäu giaùc.

            NÖÕ ban tuøng thöû ngoä chôn toâng.

Laõo Quaân Ñaïo Toå, Cung Ñaâu giaùo truyeàn.

            Ñaïo nguyeân Tieân, Haäu nhò Thieân,

            Laøm ñaàu vaïn Thaùnh quaàn Tieân treân Trôøi.

Giaûi thuyeát Ñaïo Lão:

            1. Kieàn Khoân theá giôùi moät baàu,

      Laõo Quaân Ñaïo Toå, Cung Ñaâu giaùo truyeàn.

      Ñaïo nguyeân Tieân, Haäu nhò Thieân,

      Laøm ñaàu vaïn Thaùnh quaàn Tieân treân Trôøi.

            2. Keå töø khai tòch dó lai,

            Giaùng sanh hoùa Ñaïo chaúng naøi coâng phu.

            Hö khoâng döôøng theå boùng thu,

            Bí truyeàn Taùnh Maïng Song Tu huyeàn hoaøng.

            3. Ngöôøi tu ñònh nhieáp AÂm Döông,

            Hình thaân baûo döôõng, baûo toaøn tính minh.

            Tuy vaân: Tích khí thaønh hình,

            AÂm Döông nhò khí, khinh thanh thöôïng phuø.

            4. Troïng tröôïc ngöng hoùa ñòa caàu,

            Baéc Nam Thieân truïc, Thieân xu chaúng döøng.

            Ngaøy, ñeâm, nhöït, nguyeät, tinh, thaàn,

            Sanh nhôn, sanh vaät, laàn laàn môû mang.

            5. Goïi laø moät coõi theá gian,

            Ngoaøi ñaây coøn coù ba ngaøn minh moâng.

            Ñaïo thoâng Thieân Ñòa voâ cuøng,

            Dieäu huyeàn yeáu chí Hoùa Coâng daïy ñôøi.

            6. Chænh xem yù vò cuûa Trôøi,

            Laëng trang, eâm phaúng, khoâng hôi, khoâng raèng,

            Chôn khoâng thuûy hoûa ñoâi vöøng,

            Chuyeån luaân nhöït nguyeät, löu tuaàn ngaøy ñeâm.

            7. Haèng sa tinh tuù thuoäc Kim,

            Nhö chaâu, nhö ngoïc ñeå ghim nöûa löøng,

            Gioù Ñoâng thay ñoåi Hoàng Quaân,

            AÁy laø Chôn Moäc choaùn phaàn khoâng trung.

            8. Chuyeån gaàm saám seùt ñuøng ñuøng,

            AÁy laø Chôn Thoå vaãy vuøng Thieân oai.

            Nguõ Haønh aáy thuoäc phaàn Trôøi,

            Coøn phaàn döôùi ñaát thì ngöôøi ñeàu thoâng.

            9. Con ngöôøi sanh ôû giöõa voøng,

            Ñuû Trôøi, ñuû ñaát ôû trong thaân mình.

            Nguõ Haønh coøn phaûi chia raønh,

            AÂm Döông Thieân Ñòa hình danh theá naøo?

            10. Y gia ñaõ coù coâng cao,

            Chia hai taïng phuû, troû vaøo AÂm Döông.

            Duøng coâng Taïo Hoùa ñaëng löôøng,

            Nhöõng ñoà vaät chaát thuoäc nguoàn Chôn AÂm.

            11. Hieân (Hieân Vieân Huyønh Ñeá) Kyø (Kyø Baù toå thaày

            thuoác) moái Ñaïo cao thaâm,

            Ngöôøi chöa hieåu thaáu neân laàm, neân sai.

            Nguõ Haønh phaûi bieát coù hai,

            Coù hình thuoäc ñaát, ôû Trôøi thì khoâng.

            12. Nhôn thaân laø Tieåu Kieàn Khoân,

            Khinh thanh, troïng tröôïc, hieäp thaønh hoùa sanh.

            Taïng phuû laø AÂm Nguõ Haønh,

            Coøn Döông Nguõ Khí, löu haønh chaâu thaân.

            13. Hoïc Ñaïo caøng phaûi bieän phaân,

            Giöõ gìn baát ñoå (thaáy), baát vaên môùi maàu.

            Phong vaân AÂm phaûi raùn thaâu,

            Thaâu Taâm, ñònh Taùnh, ñaëng caàu Thieân Chôn.

            14. Tai nghe hoùa giaän, hoùa thöông,

            AÁy laø Thieân thuûy daãn ñöôøng nôi trong.

            Baét muøi hoaëc thích, hoaëc khoâng,

            Thieân Kim nôi muõi, hôi loàng thaáu tim.

            15. Mieáng ngon hoaëc nhôù hoaëc theøm,

            Löôõi laø Thieân Hoûa chíp ñem vaøo loøng.

            Saéc naøo öa ñeïp, muoán troâng,

            AÁy laø Thieân Moäc, taïi troøng con ngöôi.

            16. Vaät duïc che laáp Loøng Trôøi,

            AÁy laø Thieân Thoå, yù ngöôøi ham meâ.

            Nhaõn, nhó, tæ, thieät raên deø,

            Ñeàu quan Taâm yù, thieät laø chôn tu.

            17. Nguõ Haønh, Thieân Ñòa muø muø,

            Maø mình saün ñuû, löïa caàu ñaâu xa?

            AÂm Döông nhò khí cuûa ta,

            Ñuïc, trong phaân bieät ñieàu hoøa Chôn Nhö.

            18. Gìn loøng thanh tònh khoâng hö,

            Loøng ñöøng xao dôïn, ñaëng tröø bôïn nhô.

            Loøng ñöøng voïng töôûng öôùc mô,

            YÙ tua ñònh toùm, chôn cô hoaøn toaøn.

            19. Haõy xem Voõ Truï dinh hoaøn,

            Ñeàu ñoà hö muïc, chôù maøng, chôù meâ!

            Tuïc raèng: soáng gôûi, thaùc veà,

            Thaàn Tieân baát laõo, coù heà chi ñaâu?

            20. Deïp xong nguõ taëc laøm ñaàu,

            Quan taâm, quan vaät, roài sau taäp taønh.

            Tam quang roïi thaáu nguôn Thaàn,

            Tam thaân hieäp nhöùt Chôn nhôn coâng thaønh.

            21. AÁy laø ñeán böïc tröôøng sanh,

            Coøn muoán thaân hình baïch nhöït sieâu thaêng (tröôøng hôïp Vua Huyønh Ñeá)

            Phaûi lo boài ñaép boån caên,

            Thieân kim dieäu lyù seõ phaân coù ngaøy.

            22. Nhöùt taâm tín ngöôõng tôùi Thaày,

            Lôøi raèng: “Tao ñoá khoâng Thaày maày neân!”

            Caùc em soát saéng cho beàn,

            Muoán cho nhaø cöûa vaùch pheân vöõng vaøng.

            23. Phaûi lo neàn ñaép cho an,

            Coù Kinh Caûm ÖÙng chæ ñaøng tu thaân.

            Môùi ñaây, “Thieäp quyeát tu chôn”

            Cuûa Thaày ban boá coâng ôn voâ ngaàn.

            24. Coù phöôùc neân môùi coù phaàn,

            Coù ñaâu nghe ñöôïc lôøi traân troïng naày.

            Huyønh Ñình tu luyeän ñeâm ngaøy,

            Tu taâm döôõng taùnh, saùnh taøy Hoùa Coâng.

            25. Kieáp ñôøi caù chaäu chim loàng,

            Traêm ñieàu giaû doái coù thung dung gì?

            Trôøi kia maø giaû môùi kyø!

            Kìa maây, khi noåi, khi bay maáy hoài?

            26. Ñaát sao choã lôû, choã boài?

            Cuõng laø giaû cuoäc, coù ñôøi chi ñaâu?

            Ngöôøi ñôøi luùc maïnh, luùc ñau,

            Hoaëc coøn, hoaëc cheát, chieâm bao laøm tuoàng.

            27. Vì chöng Nguõ taëc loaïn chôn,

            Taâm thaàn chaúng tònh, neân vöông löôùi traàn,

            AÂm Döông, ñaïo ñöùc saùng tröng,

            Duøng göông voâ kieät, luyeän thaønh hö voâ.

            28. Phaûi phaân Taø Chaùnh löôõng ñoà,

            Baøng moân taû Ñaïo, ai khôø phaûi mang.

            Nghó coi! cuõng moät con ñaøng.

            Noù chia Nam, Baéc, roän raøng, laêng xaêng.

            29. Ñieàu Ly, boå Khaûm töng böøng,

            Thieâu ñôn, luyeän hoáng, nhoá nhaêng mô hoà.

            Ñöôøng ngay em cöù böôùc voâ,

            Laâu ngaøy Taø giaùo laøm troø gì neân!

            30. Raùn nghe lôøi chò daïy khuyeân,

            Coù ngaøy cuõng ñöôïc baïn Tieân cung Trôøi.

            Phaùp ngoân sô daãn ít lôøi,

            Huyeàn gia böûu phaùp, nhieàu lôøi daïy sau.

                                    THEÅ LIEÂN TIEÂN NÖÕ

2. Ñaøn Cô laäp taïi Tröôùc Tieát Taøng Thô ñeâm 28 thaùng 9 Bính Tyù (1936).

Ñaïi Thöøa Chôn Giaùo trang 392).

            DÖÔÕNG SANH TAÙNH MAÏNG.

            CAO ñaïi hö voâ quaùn nhöùt trung.

            ÑAØI  lieân cöûu phaåm hoùa thieân truøng.

            BOÀ ñeà taâm nieäm minh Minh Ñöùc,

            TAÙT Ñaïo thaâm vi duïng ñaïi huøng.

Thaày, caùc con. Thaày möøng caùc con.

            Thi:

            DÖÔÕNG duïc muoân loaøi trôû lôùn khoân,

            SANH linh giaùc ngoä baûo chôn hoàn.

            TAÙNH cuøng Thieân Lyù thoâng cô Ñaïo,

            MAÏNG lònh Thaày truyeàn dieäu phaùp moân.

Ñaây Thaày giaûi qua “Döôõng sinh Taùnh Maïng”:

……………….……………….……………….

Ñaây Thaày chæ sô söï “Nuoâi Thaàn Hoàn” cho caùc con roõ:

Phaät Giaùo chuù troïng veà “Hö Voâ Tòch Dieät” ñeå nuoâi laáy Taâm thaàn, neân duøng pheùp Thieàn Toïa maø gìn loøng khoâng cho xao ñoäng.

Tieân Giaùo thì thích söï “Thanh Tònh Voâ Vi” ñeå töï nhieân tuøng Thieân Lyù, cöù maõi gom Thaàn, ñònh Trí cho ñeán choã yeåu yeåu minh minh, quyeát khoâng ñeå caùi taâm löu luyeán hoàng traàn maø trôï löïc cho thaát tình, luïc duïc daáy leân laøm quaáy.

Coøn Nho Giaùo laïi laø Toàn Taâm Döôõng Taùnh, chæ Tònh toïa maø baûo döôõng cho caùi Taâm laïc thieän, haùo ñöùc, caùi Taùnh tieát ñoä cao sieâu.

AÁy vaäy nay caùc con neáu muoán döôõng trau phaàn hoàn cho thanh khieát thì coát nhöùt laø ñöøng ñeå Taâm Thaàn lay ñoäng, phoùng tuùng ra ngoaøi, maø caàn phaûi giöõ sao cho söï töï nhieân yeân tònh luoân luoân môùi ñöôïc.

Vaû trong thaân theå con ngöôøi thì coù chi baùu troïng cao quí, yeáu caàn baèng caùi Löông Taâm, neáu Löông Taâm aáy vì khoâng coøn nöõa, vì ñaõ taùn taän ñi roài thì con ngöôøi coøn chi baùu nöõa ñaâu? Maø con ngöôøi döôøng aáy taát coù khaùc gì kieán, boï, deá, truøng! Soáng nhö cheát coù cuõng baøng khoâng. Hôõi oâi laø khoå!

Vaäy nay Thaày ñaõ truyeàn giaùo cho caùc con. Caùc con phaûi ghi nhôù lôøi Thaày daïy, raùn lo döôõng Taùnh, tu Taâm laém laém môùi neân.

Heã muoán cho linh hoàn trong saïch, nheï nhaøng, thì caùc con haèng ngaøy phaûi caàn taäp cho Taùnh thieät “Khoâng, Khoâng”, ñöøng ghen gheùt, giaän hôøn, buoàn lo, sôï seät ñieàu chi heát raùo, ñeå nuoâi laáy cho tö töôûng thanh cao, phaûi eùp keàm caùi yù muoán cuûa mình, chôù ñeå noù chaán ñoäng daáy böøng maø laøm ñieàu saùi quaáy.

Laïi trong thaân theå con ngöôøi cuõng phaûi bieát chia ra phaàn naøo lôùn, phaàn naøo nhoû, ñaëng nuoâi lôùn boû nhoû, cho lôùn khoûi maát quyeàn, maø nhoû khoûi laán theá, chôù neáu thôø ô laïi ñeå cho phaàn nhoû laãy löøng, eùp ñeø phaàn lôùn aáy laø Löông Taâm, coøn phaàn nhoû aáy laø Tai vôùi Maét.

Löông Taâm, Ñaïo Giaùo goïi laø Thieân Löông Boån Taùnh, aáy chính laø Thaàn Minh cuûa Trôøi Ñaát ñaõ phuù ban cho; coøn Tai vôùi Maét laïi laø Moái Giaëc cuûa Löông Taâm môùi khoå! 

Vaäy caùc con, neáu ñeå cho Tai, Maét noù ñieàu ñoäng caùi taám loøng duïc voïng maø choân laáp Löông Taâm roài daèn chaân xuoáng döôùi naêm hoøn Nguõ tröôïc (Saéc, Thoï, Töôûng, Haønh, Thöùc cuõng goïi laø Nguõ Uaån) thì oâi thoâi! Haù coù deã gì ñaøo bôùi xoác giôû noù leân maø ñem caùi Löông Taâm ra khoûi cho ñöôïc ñaâu?

Bôûi vaäy laøm ngöôøi laø caàn phaûi chuû laáy caùi Taâm cho laém, ñöøng voïng nieäm, chôù Taø Taâm, chaúng gheùt ganh, khoâng thuø haän, cöù mieãn sao cho Taâm Chí maõi ñöôïc yeân vui laø quí nhöùt, khoâng vì mieáng ngon, cuûa quí maø haïi laáy phaàn hoàn. Tham chi saéc ñeïp, muøi thôm maø laáp choân linh Taùnh?

Laïi tu cuõng caàn phaûi cöû kieâng vaät thöïc haèng ngaøy cho chính môùi neân. Ñaõ bieát aên cho ngon mieäng môùi nuoâi ñöôïc thaân phaøm, song nuoâi thaân cho beùo maø haïi ñeán Linh Hoàn thì sao?

Bôûi vaäy nhö loaøi nguõ uaån laø loaøi aên voâ cô theå laøm cho yeáu ôùt Linh Hoàn thì leõ naøo khoâng cöû?

Coøn boán vaùch cuûa ñôøi laø: Saéc, Taøi, Töûu, Khí maø ngöôøi tu neáu heã mang vaøo thì thoâi! coù mong chi sieâu roãi nöõa?

Saéc heã gaàn roài thì Thaàn Hoàn meâ muoäi,

Taøi heã maùng ñeán thì Taâm Chí lo ra.

Töûu heã say meâ thì Kim Ñôn hö hoûng,

Khí heã coøn vöôùng thì Xaù Lôïi tieâu tan!

Maø caùi ñoäc nhöùt laø Giaän, vì caùc con daàu coâng phu ñeán maáy chuïc naêm, song caùc con neáu ñeå cho löûa giaän moät phen böøng chaùy thì cuõng ñuû thieâu ñoát Kim Ñôn phaûi raõ tan ra nöôùc heát trôn.

Thaäm chí nhöõng vaät taàm thöôøng nhö thuoác, traàu maø khoâng boû, taát cuõng coù haïi cho Kim Ñôn nöõa ñoù! Theá neân, caùc con khaù roõ maø deø daët tieåu taâm vaäy!...

VIII- KEÁT LUAÄN

Noùi toùm laïi, Laõo giaùo hay Ñaïo giaùo chuû tröông ñem loaøi ngöôøi trôû laïi vôùi ñôøi soáng chaát phaùc, töï nhieân cuûa thôøi xöa, nghóa laø tuyeät nhieân khoâng coù söï tranh giaønh caáu xeù vì quyeàn lôïi, vì nôi aên choán ôû. Nhöng loái soáng aáy laïi bò ngöôøi ñôøi nay gaùn cho caùi teân laø: ñôøi soáng tieâu cöïc, thoaùi hoùa, ích kyû!.

Tình traïng cuûa xaõ hoäi treân hoaøn vuõ ngaøy hoâm nay khieán ta khoâng theå khoâng nhaéc laïi ñaây lôøi pheâ bình veà Ñaïo giaùo hay Laõo giaùo cuûa nhaø vaên Phan Keá Bính nhö sau:

“Ngöôøi ta coù bieát ñöôïc caùi thaân laø nguoàn khoå sôû, caùi tri thöùc laø goác phieàn luïy thì môùi bieát ñöôïc caùi toâng chæ aáy (Ñaïo giaùo) laø cao. Laïi phaûi xeùt cho thaáu vieäc ñôøi, hieåu roõ heát taùnh ngöôøi, ñem moät taám loøng laït leõo, hö khoâng maø giao thieäp vôùi ñôøi, khoâng coù moät sôïi tô, sôïi toùc naøo vöôùng víu ñeán tröôùc maét, thì môùi bieát ñöôïc Ñaïo aáy coù moät caùi ung dung, nhaøn nhaõ, sung söôùng, khoan khoaùi!”

Laõo Giaùo hay Ñaïo Giaùo laø moät trong ba thaønh phaàn caên baûn cuûa Ñaïi Ñaïo Tam Kyø Phoå Ñoä. Vaäy caàn phaûi roõ vai tuoàng cuûa Ñaïo aáy trong neàn Ñaïo môùi taïi Vieät Nam hieän nay.

Nhö treân ñaõ noùi, Laõo Giaùo hay Ñaïo Giaùo cuõng ñöôïc goïi laø Ñaïo Huyønh Laõo hay toùm taét laø Huyønh Ñaïo (Ñaïo Vaøng).

Tröôùc Ñeàn Thaùnh Taây Ninh, treân laàu daønh cho Hieäp Thieân Ñaøi coù hai caâu lieãn nhö sau:

HIEÄP nhaäp CAO ÑAØI baù taùnh thaäp phöông qui Chaùnh Giaùo,

THIEÂN khai HUYØNH ÑAÏO Nguõ Chi Tam Giaùo Hoäi Long Hoa.

Laïi nöõa coù caâu aùm chæ ÑAÏI ÑAÏO TAM KYØ PHOÅ ÑOÄ nhö sau:

Tam Thieát Long Hoa Thieân khai HUYØNH ÑAÏO (hay laø Daàn hoäi)

Vaäy Ñaïi Ñaïo maø Trôøi khai kyø thöù Ba naày chính laø Ñaïo Huyønh Laõo, laø Ñaïo Giaùo, goïi taét laø HUYØNH ÑAÏO vaäy.

Ngaøy 27 thaùng 6 naêm Canh Tuaát (29.7.1970)

Hueä Löông Traàn Vaên Queá